Trendio
Active member
EROL OYTUN ERCAN
Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne ihraç ettiği çelik sayılarına bakıldığında, AB’nin karbon sonu uygulamasının çelik bölümüne maliyetinin yıllık 436 milyon dolar ile 581 milyon dolar içinde olabileceği kestirim ediliyor.
Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin bilgilerine bakılırsa, Türkiye 2020 yılında AB’ye yaklaşık 6,6 milyon ton çelik ihracatı gerçekleştirdi. İhraç edilen ölçünün ne kadarının cevherden üretim, ne kadarının hurdadan üretim olduğu datalarda paylaşılmazken Bloomberg HT’ye konuşan kaynaklar AB’ye ihracatın büyük bir kısmını hurdadan üretilen çeliğin oluşturduğunu lisana getirdiler.
Türkiye’deki çelik üretiminin yüzde 75’i hurdadan
Sanayi Bakanlığı ve Türkiye Çelik Üreticileri Derneği’nin raporlarına bakılırsa de Türkiye’deki çelik üretiminin yüzde 75’ini hurdadan üretim oluşturuyor.
Kardemir’in 2020 yılı sürdürülebilirlik raporuna bakılırsa, cevherden çelik üreten şirketin karbon salınımı üretilen 1 ton çelik başına 2,3 ton olarak gerçekleşirken Nature Communications’da yayımlanan bir araştırmaya bakılırsa hurdadan üretilen 1 ton çelik başına ortalama karbon salınımı yaklaşık 1 ton düzeyinde bulunuyor.
Tarifelendirme farklılığı 145 milyon dolar oynatıyor
Stockholm Etraf Enstitüsü İklim ve Siyaset Takımı Başsekreteri Gökçe Mete, CBAM’ın son raporuyla ilgili yaptığı değerlendirmede “Karbon vergisinin ülke ortalamasına göre mi yoksa her şirketin kendi salınımına nazaran mi tarifelendirileceğine bakmak gerekir. Zira kimi vakit en pak üretici ve en epeyce kirleten şirketler içinde epey fazla fark oluyor” dedi.
Karbon hududu uygulamasında iki farklı seçenek
AB, en son Temmuz ayında yayımladığı bir raporda ise AB haricinden ithal edilen mallar için ithalatçıların ya sabit bir karbon salınımı bedeli üzerinden ödeme yapmaları gerekebileceğini ya da şirket bazında karbon salınımına nazaran ödeme yapabileceklerini belirtmişti.
Buna göre, sorumlu ithalatçıların ithal ettikleri eserler için ülkenin karbon salınımı ortalamasına göre maliyetlerini belirlemesi ya da tüm sorumluluğu üstlenerek ithal ettikleri şirketlerin karbon salınımı sayılarını denetleyerek bu sayılar üzerinde karbon vergisi ödemeleri gerekecek.
Her iki senaryo için de Türkiye’deki çelik dalının karşılaşabileceği karbon salınımı maliyetinin hesaplaması ise şu biçimde:
AB ise 2026 yılında uygulamaya koyulacak Sonda Karbon Düzenleme Düzeneği (CBAM) kapsamında birinci vakit içinderda çimento, çelik, demir, gübre ve alüminyum üzere kesimlere karbon fiyatlaması uygulanacağını vurgulamıştı.
AB, CBAM ile ihracatçıların Euro bölgesinde uygulanan ETS kapsamında lokal üreticilerin ödediği karbon fiyatlarıyla birebir meblağları ödemesi gerektiğini açık bir biçimde belirtirken, karbon sızıntısını önlemek için AB içerisinde üretilen ve ithal edilen eserler içinde eşit muamelenin olacağını taahhüt ediyor.
Karbon kontratlarının fiyatı ücretsiz müsaadelerin azalmasıyla artabilir
Ama burada dikkat edilmesi gereken ise ileride ETS kapsamında karşılaşılabilecek karbon meblağlarının üssel bir biçimde artma ihtimali oluyor. AB, ETS sistemini kurduğunda karbon müsaadelerinin yüzde 80’ini parasız olarak verirken bu müsaadelerin oranı her yıl azalarak 2020 yılında yüzde 30’a geriledi. Bu ücretsiz olan müsaadelerin makul bir müddetden daha sonra büsbütün ortadan kalkması bekleniyor.
Parasız müsaadelerin azalması piyasada hudutlu sayıda bulunan karbon müsaade kontratlarına talebi artırarak bu kontratların fiyatlarını yükseletebilir. Bu da CBAM kapsamında belirtilen taban fiyat pratiği için de fiyatların artması manasına gelebilir.
Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne ihraç ettiği çelik sayılarına bakıldığında, AB’nin karbon sonu uygulamasının çelik bölümüne maliyetinin yıllık 436 milyon dolar ile 581 milyon dolar içinde olabileceği kestirim ediliyor.
Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin bilgilerine bakılırsa, Türkiye 2020 yılında AB’ye yaklaşık 6,6 milyon ton çelik ihracatı gerçekleştirdi. İhraç edilen ölçünün ne kadarının cevherden üretim, ne kadarının hurdadan üretim olduğu datalarda paylaşılmazken Bloomberg HT’ye konuşan kaynaklar AB’ye ihracatın büyük bir kısmını hurdadan üretilen çeliğin oluşturduğunu lisana getirdiler.
Türkiye’deki çelik üretiminin yüzde 75’i hurdadan
Sanayi Bakanlığı ve Türkiye Çelik Üreticileri Derneği’nin raporlarına bakılırsa de Türkiye’deki çelik üretiminin yüzde 75’ini hurdadan üretim oluşturuyor.
Kardemir’in 2020 yılı sürdürülebilirlik raporuna bakılırsa, cevherden çelik üreten şirketin karbon salınımı üretilen 1 ton çelik başına 2,3 ton olarak gerçekleşirken Nature Communications’da yayımlanan bir araştırmaya bakılırsa hurdadan üretilen 1 ton çelik başına ortalama karbon salınımı yaklaşık 1 ton düzeyinde bulunuyor.
Tarifelendirme farklılığı 145 milyon dolar oynatıyor
Stockholm Etraf Enstitüsü İklim ve Siyaset Takımı Başsekreteri Gökçe Mete, CBAM’ın son raporuyla ilgili yaptığı değerlendirmede “Karbon vergisinin ülke ortalamasına göre mi yoksa her şirketin kendi salınımına nazaran mi tarifelendirileceğine bakmak gerekir. Zira kimi vakit en pak üretici ve en epeyce kirleten şirketler içinde epey fazla fark oluyor” dedi.
Karbon hududu uygulamasında iki farklı seçenek
AB, en son Temmuz ayında yayımladığı bir raporda ise AB haricinden ithal edilen mallar için ithalatçıların ya sabit bir karbon salınımı bedeli üzerinden ödeme yapmaları gerekebileceğini ya da şirket bazında karbon salınımına nazaran ödeme yapabileceklerini belirtmişti.
Buna göre, sorumlu ithalatçıların ithal ettikleri eserler için ülkenin karbon salınımı ortalamasına göre maliyetlerini belirlemesi ya da tüm sorumluluğu üstlenerek ithal ettikleri şirketlerin karbon salınımı sayılarını denetleyerek bu sayılar üzerinde karbon vergisi ödemeleri gerekecek.
Her iki senaryo için de Türkiye’deki çelik dalının karşılaşabileceği karbon salınımı maliyetinin hesaplaması ise şu biçimde:
- En az ETS kapsamında belirlenen karbon meblağları kadar vergi ödeneceği var iseyıldığında bu da aktüel karbon fiyatları üzerinden bir hesaplama yapılmasını gerektiriyor.
- ETS kapsamında Aralık vadeli karbon müsaadelerinin metrik ton başına fiyatı 9 Ağustos itibariyle 56,66 euro düzeyinde bulunuyor. Kabaca 1 ton karbon salınımı için şirketlerin ödemesi gereken para ise 56,66 euro civarında.
- Buna nazaran, ihracatın büyük bir kısmını oluşturan hurdadan üretilen 1 ton çelik başına karbon salınımının 1 ton civarında olduğu düşünüldüğünde 2020’de AB’ye ihraç edilen 6,6 milyon ton çelik için şimdiki fiyatlarla karbon salınımının maliyeti 436 milyon dolar oluyor.
- Türkiye’de bütün çelik dalının cevherden ve hurdadan üretime nazaran ağırlıklandırılmış karbon salınımı ortalaması ise 1 ton çelik başına 1,33 ton karbon salınımı düzeyinde bulunuyor. bu biçimdece bölümün karbon salınımı ortalamasına göre de ihraç edilen 6,6 milyon ton çeliğin karbon salınımı maliyeti 581 milyon dolar düzeyinde oluyor.
AB ise 2026 yılında uygulamaya koyulacak Sonda Karbon Düzenleme Düzeneği (CBAM) kapsamında birinci vakit içinderda çimento, çelik, demir, gübre ve alüminyum üzere kesimlere karbon fiyatlaması uygulanacağını vurgulamıştı.
AB, CBAM ile ihracatçıların Euro bölgesinde uygulanan ETS kapsamında lokal üreticilerin ödediği karbon fiyatlarıyla birebir meblağları ödemesi gerektiğini açık bir biçimde belirtirken, karbon sızıntısını önlemek için AB içerisinde üretilen ve ithal edilen eserler içinde eşit muamelenin olacağını taahhüt ediyor.
Karbon kontratlarının fiyatı ücretsiz müsaadelerin azalmasıyla artabilir
Ama burada dikkat edilmesi gereken ise ileride ETS kapsamında karşılaşılabilecek karbon meblağlarının üssel bir biçimde artma ihtimali oluyor. AB, ETS sistemini kurduğunda karbon müsaadelerinin yüzde 80’ini parasız olarak verirken bu müsaadelerin oranı her yıl azalarak 2020 yılında yüzde 30’a geriledi. Bu ücretsiz olan müsaadelerin makul bir müddetden daha sonra büsbütün ortadan kalkması bekleniyor.
Parasız müsaadelerin azalması piyasada hudutlu sayıda bulunan karbon müsaade kontratlarına talebi artırarak bu kontratların fiyatlarını yükseletebilir. Bu da CBAM kapsamında belirtilen taban fiyat pratiği için de fiyatların artması manasına gelebilir.