CODerFluer
New member
11 Eylül 2001 tarihinde ABD’nin New York kentine düzenlenen terör saldırısının akabinde ‘daki Taliban güçlerine operasyon düzenlendi. Büyük oranda güç kaybeden silahlı örgüt, ABD’nin bölgeden çekilmesiyle kademeli olarak bir daha hakimiyet kurdu. Son 1 yıldır Afganistan’da askeri karakolları, kasabaları, köylerini ve etrafındaki büyük kentleri işgal ettiler.
TALİBAN AFGANİSTAN’IN BAŞŞEHRİ KABİL’İ ELE GEÇİRDİ
Afganistan’da ilerleyişini sürdüren Taliban, başşehir Kabil’e girdi. Taliban yetkilisi Kabil’den çıkmak isteyenlere inançlı çıkış hakkı verileceğini açıklarken Taliban Sözcüsü Mücahid, başşehir Kabil’in merkezinin . Dışişleri Bakanlığı ise Afganistan’dan ayrılmak isteyen Türk vatandaşların Türkiye’nin Kabil Büyükelçiliği ile irtibata geçmesi davetinde bulundu.
TALİBAN NEDİR?
Afganistan’da idaresi ele geçiren Taliban, Peştunlar’dan oluşan sünni İslamcı kümedir. Küme üyeleri kendilerini ‘Afganistan İslam Emirliği’ olarak tanımlıyor.
TALİBAN NE VAKİT VE NASIL KURULDU?
Taliban, Sovyetler Birliği’nin Afganistan’a müdahalesinin akabinde Sovyet güçlerinin 1989’da geri çekilmesinden daha sonra Afganistan’daki merkezi hükümetlerin zayıflıklarından yararlanarak iktidara geldi ve ülkenin büyük kısmını denetimi altında tuttu. Temellerini Pakistan’daki medreselerde eğitim görmüş, savaştan kaçan Peştun mülteciler oluşturuyor.
Arapça talib (öğrenci) sözünün çoğulu Taliban (öğrenciler) ismini benimseyen örgüt, ülkenin güneyinde Molla Ömer Ahund liderliğinde yaklaşık 50 medrese öğrencisiyle bir arada 1994 yılında kendini gösterdi. Aslen Kandaharlı olan Molla Ömer, bir süre Pakistan’da akabinde da Kandahar’ın kuzeyindeki Meyvend ilçesinde medrese eğitimi aldı. Sovyet işgaline karşı savaştı.
Gelenekçi bir yapıya sahip Afgan toplumu içerisinde süratle taraftar toplayan ve yükselen küme, gayesini, Sovyet savaşı ve ardından patlak veren iç savaşlar sırasında ortaya çıkan savaş ağalarından kurtulmak olarak, kuruluş ideolojisini de Afganistan’da İslam’a dayalı bir idare getirmek olarak tanımladı.
Kurulduktan birkaç ay daha sonra çoğunluğu medrese ve şeriat okulu öğrencileri olmak üzere savaşçı sayısı 20 bini buldu. Kısa mühlet daha sonra Pakistanlı Peştun etnik kökenden Mevlana Samiul Hak liderliğindeki Darul Ulum Hakkaniye medresesi öğrencilerinin değerli bir kesiti de bir daha örgüte dahil oldu. Öğrenciler hareketinin mensuplarının birden fazla ülkenin güneyindeki Peştun kökenli şahıslardan ve Pakistan’daki medreselerde eğitim goren mülteci ailelerin çocuklarından oluştu.
Analistlere bakılırsa, örgütün kuruluşundan itibaren en büyük destekçisi ve yol göstericisi kuşkusuz Pakistan İstihbarat Teşkilatı (ISI) oldu. Uzmanlar, hem askeri eğitimin tıpkı vakitte maddi takviyenin direkt ISI tarafınca sağlandığını belirtiyor.
TALİBAN AFGANİSTAN’DA DARBE YAPTI
Kuruluşundan kısa müddet daha sonra, Afganistan’ın ikinci büyük kenti Kandahar’a saldırdı. Talebeler örgütü 3 Kasım 1994 tarihinde önemli bir direnişle müsabakadan Pakistan sonundaki kentin denetimini ele geçirdi. Bu bununla birlikte zayıf durumdaki Kabil merkezi hükümetine de birinci darbe oldu. Taliban, 1995 yılında ülke genelinde 12 kentte denetimi sağladı. Yolsuzluklara ve rüşvete savaş açan kümenin popülaritesi günden güne arttı. Ele geçirdiği kentlerde kanunsuzluklar ortadan kaldırılmaya ve emniyet tesis edilmeye başlandı.
Ülkenin güneyindeki Peştun nüfusun yoğunlukta yaşadığı kentleri önemli bir direniş görmeden bünyesine katan Taliban, 1995’te Kabil’e dayandı. Başşehrin denetimini ele geçirebilmek için Kabil’i 3 başka koldan bombaladı. Fakat Sovyetler Birliği’ne karşı verdiği direnişle ismini duyuran Ahmet Şah Mesut liderliğindeki güçler Taliban’ı burada ağır bir mağlubiyete uğrattı.
Pakistan’dan ve kimi Körfez ülkelerinden para ve silah dayanağı aldığı belirtilen Taliban, 1996 yılının eylül ayında Kabil’e saldırmak üzere hazırlık yaptı.
Kanlı sokak savaşına girmek istemeyen Tacik kumandan Ahmet Şah Mesut, kendine bağlı tüm güçleri 26 Eylül 1996’da Kabil’den çekti.
TALİBAN KENDİ HÜKÜMETİNİ KURDU
Otorite boşluğundan faydalanan Taliban savaşçıları 27 Eylül 1996’da Kabil’e girdi. birinci vakit içinderda BM binasına sığınan eski Devlet Lideri Muhammed Necibullah Ahmedzay ile kardeşi Şahpur Ahmedzay idam edildi.
Başşehrin ele geçirilmesi vaktine kadar milis bir yapı olan Taliban, bu tarihten itibaren kendi hükümetini kurduğunu deklare etti. İsmini Afganistan İslam Buyrukluğu, kurucu başkan Molla Ömer’i de Emirel Müminin (Müminlerin emiri) olarak ilan etti. Bayrak değiştirildi. Molla Ömer ismine mescitlerde hutbe okundu.
Afganistan’ı yakından takip eden uzmanlara göre Taliban, bu tarihten daha sonra Pakistan’ın bölgedeki çıkarları için vekalet savaşı veren bir örgüt haline dönüştü.
Pakistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan, Taliban’ı resmen tanıdı.
TALİBAN’IN UYGULAMALARI
Evvelce nispeten yumuşak bir görünüm veren örgüt Kabil’in ele geçirilmesinin akabinde epeyce katı kurallar uygulamaya başladı.
Şeriata dayalı anayasal sistem yürürlüğe girdi. Hanefi mezhebi ön planda tutuldu.
Şeriatın gündelik hayatta uygulandığını takip etmek için Emr-i bil Maruf (iyiliği emretme) Bakanlığı oluşturuldu.
ömrün her alanından soyutlanan bayanların çalışması, kız çocuklarının okula gitmesi ve eğitim alması büsbütün yasaklandı.
Bayanlara peçe zaruriliği erkeklere ise takke ve sakal mecburiyeti getirildi.
Sakalını kesenler için 6 aydan başlamak üzere mahpus cezası verildi. Yüzü görülen bayanlar kırbaçlandı.
Afganistan Televizyonu’nun yayını durduruldu. Fotoğraf dahil her türlü görsel yayın ve müzik yasaklandı.
Erkeklere, meskenine en yakın mescitte 5 vakit namaz kılma mecburiyeti getirildi.
Buyruğu bil Maruf nazaranvlileri mescitlerde yoklama aldı.
Mazeretsiz mescide gitmeyenlere ağır yaptırım uygulandı.
Namaz müddetlerini bilmeyenler kırbaçlandı.
Bütün okullar medreseye dönüştürüldü. Ders kitaplarındaki görseller yok edildi.
‘Medreselerde’ 3. sınıftan itibaren tüm öğrencilere en az 3 metre olmak üzere sarık sarma mecburiyeti getirildi.
Ele geçirilen tüm bilgisayarlar TV kabul edilerek kırıldı.
‘İslam devletine karşı gelenler’ hain ilan edilerek direkt idam edildi.
Bilhassa farklı mücahit kümelere mensup bireyler, yakalandıklarında şer ve fesat kararı ile idam edildi.
Çok sayıda kişinin çeşitli sebeplerle eli kesildi.
İdamların ve el kesmelerin birçoğu cuma namazlarından daha sonra gerçekleştirildi ve halka izlettirildi.
Kesilen eller, kentin merkezinde sergilendi.
Resmi kurumlarda Peştu lisanı mecbur edildi.
Toplu taşıma araçlarındaki aynalar, bayanlara bakılabileceği nedeni öne sürülerek kaldırıldı.
TALİBAN TERÖR ÖRGÜTÜ MÜ?
Afganistan’da İslami bir devlet kurmayı amaçlayan silahlı örgüt Taliban, kimi ülkeler tarafınca ‘terör örgütü’ olarak kabul edilirken, kimi ülkeler tarafınca Afganistan’da hak arayışında bulunan yasal bir örgüt olarak görülüyor.
Türkiye, Taliban’ı terör örgütü olarak görmüyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Türkiye’nin Taliban’ın inancıyla alakalı aykırı bir yanı yok. Daha yeterli anlaşabileceğimize ihtimal veriyorum” dedi. Erdoğan, 11 Ağustos 2021 günü yaptığı açıklamada ise, “Taliban ile birtakım görüşmelere varıncaya dek şu an da ilgili kurumlarımız çalışıyor. Hatta tahminen ben bile onların önderi durumunda olacak olanı kabul etme durumum olabilir” sözlerini kullanmıştı.
Eylül 2007’deki bir rapora nazaran, yıl başından itibaren en az 379 Afgan polisi Taliban tarafınca öldürüldü. 2006 yılında öldürülen polis sayısı 257 idi. 2006 yılında Taliban hücumları sırasında ölen sivil insan sayısının en az 756 olduğu varsayım ediliyor. Bir başka kaynağa göre ise bu sayı daha fazlaydı ve 2007 yılında öldürülen polis sayısı 1200 idi. Afganistan İçişleri Bakanlığı tarafınca desteklenen dataya nazaran 2007 yılında Taliban tarafınca öldürülen polis sayısı 900’den daha fazladır. Öbür bir kaynakta ise yalnızca 2007 yılının birinci dört ayı içerisinde 1700 polis öldürüldü.
TALİBAN’IN MAKSADI NE?
Taliban’ın Afganistan’daki gayesi, afyon üretim alanlarını ele geçirmek ve dünyadaki eroin kaynağının yüzde 90’ını sağlayan bu kaynağa sahip olmak istediği bilinmektedir. Örgüt, başşehir Kabil’i ele geçirmedilk evvel biraz daha yumuşak kurallar uyguluyordu. Başşehri ele geçirdikten daha sonra fazlaca katı kurallar uygulamaya başladılar.
TALİBAN ORDUSU KAÇ KİŞİ?
20 yıldır NATO’dan eğitim alan 300 bin kişilik Afgan ordusu karşısında 60 bin kişilik Taliban ordusu bulunuyor. Taliban büyük kentleri ele geçirdiğinden kağıt üstünde Afgan ordusundan kuvvetli bir Taliban var.
TALİBA ÖNDERİ KİM?
TALİBAN AFGANİSTAN’IN BAŞŞEHRİ KABİL’İ ELE GEÇİRDİ
Afganistan’da ilerleyişini sürdüren Taliban, başşehir Kabil’e girdi. Taliban yetkilisi Kabil’den çıkmak isteyenlere inançlı çıkış hakkı verileceğini açıklarken Taliban Sözcüsü Mücahid, başşehir Kabil’in merkezinin . Dışişleri Bakanlığı ise Afganistan’dan ayrılmak isteyen Türk vatandaşların Türkiye’nin Kabil Büyükelçiliği ile irtibata geçmesi davetinde bulundu.
TALİBAN NEDİR?
Afganistan’da idaresi ele geçiren Taliban, Peştunlar’dan oluşan sünni İslamcı kümedir. Küme üyeleri kendilerini ‘Afganistan İslam Emirliği’ olarak tanımlıyor.
TALİBAN NE VAKİT VE NASIL KURULDU?
Taliban, Sovyetler Birliği’nin Afganistan’a müdahalesinin akabinde Sovyet güçlerinin 1989’da geri çekilmesinden daha sonra Afganistan’daki merkezi hükümetlerin zayıflıklarından yararlanarak iktidara geldi ve ülkenin büyük kısmını denetimi altında tuttu. Temellerini Pakistan’daki medreselerde eğitim görmüş, savaştan kaçan Peştun mülteciler oluşturuyor.
Arapça talib (öğrenci) sözünün çoğulu Taliban (öğrenciler) ismini benimseyen örgüt, ülkenin güneyinde Molla Ömer Ahund liderliğinde yaklaşık 50 medrese öğrencisiyle bir arada 1994 yılında kendini gösterdi. Aslen Kandaharlı olan Molla Ömer, bir süre Pakistan’da akabinde da Kandahar’ın kuzeyindeki Meyvend ilçesinde medrese eğitimi aldı. Sovyet işgaline karşı savaştı.
Gelenekçi bir yapıya sahip Afgan toplumu içerisinde süratle taraftar toplayan ve yükselen küme, gayesini, Sovyet savaşı ve ardından patlak veren iç savaşlar sırasında ortaya çıkan savaş ağalarından kurtulmak olarak, kuruluş ideolojisini de Afganistan’da İslam’a dayalı bir idare getirmek olarak tanımladı.
Kurulduktan birkaç ay daha sonra çoğunluğu medrese ve şeriat okulu öğrencileri olmak üzere savaşçı sayısı 20 bini buldu. Kısa mühlet daha sonra Pakistanlı Peştun etnik kökenden Mevlana Samiul Hak liderliğindeki Darul Ulum Hakkaniye medresesi öğrencilerinin değerli bir kesiti de bir daha örgüte dahil oldu. Öğrenciler hareketinin mensuplarının birden fazla ülkenin güneyindeki Peştun kökenli şahıslardan ve Pakistan’daki medreselerde eğitim goren mülteci ailelerin çocuklarından oluştu.
Analistlere bakılırsa, örgütün kuruluşundan itibaren en büyük destekçisi ve yol göstericisi kuşkusuz Pakistan İstihbarat Teşkilatı (ISI) oldu. Uzmanlar, hem askeri eğitimin tıpkı vakitte maddi takviyenin direkt ISI tarafınca sağlandığını belirtiyor.
TALİBAN AFGANİSTAN’DA DARBE YAPTI
Kuruluşundan kısa müddet daha sonra, Afganistan’ın ikinci büyük kenti Kandahar’a saldırdı. Talebeler örgütü 3 Kasım 1994 tarihinde önemli bir direnişle müsabakadan Pakistan sonundaki kentin denetimini ele geçirdi. Bu bununla birlikte zayıf durumdaki Kabil merkezi hükümetine de birinci darbe oldu. Taliban, 1995 yılında ülke genelinde 12 kentte denetimi sağladı. Yolsuzluklara ve rüşvete savaş açan kümenin popülaritesi günden güne arttı. Ele geçirdiği kentlerde kanunsuzluklar ortadan kaldırılmaya ve emniyet tesis edilmeye başlandı.
Ülkenin güneyindeki Peştun nüfusun yoğunlukta yaşadığı kentleri önemli bir direniş görmeden bünyesine katan Taliban, 1995’te Kabil’e dayandı. Başşehrin denetimini ele geçirebilmek için Kabil’i 3 başka koldan bombaladı. Fakat Sovyetler Birliği’ne karşı verdiği direnişle ismini duyuran Ahmet Şah Mesut liderliğindeki güçler Taliban’ı burada ağır bir mağlubiyete uğrattı.
Pakistan’dan ve kimi Körfez ülkelerinden para ve silah dayanağı aldığı belirtilen Taliban, 1996 yılının eylül ayında Kabil’e saldırmak üzere hazırlık yaptı.
Kanlı sokak savaşına girmek istemeyen Tacik kumandan Ahmet Şah Mesut, kendine bağlı tüm güçleri 26 Eylül 1996’da Kabil’den çekti.
TALİBAN KENDİ HÜKÜMETİNİ KURDU
Otorite boşluğundan faydalanan Taliban savaşçıları 27 Eylül 1996’da Kabil’e girdi. birinci vakit içinderda BM binasına sığınan eski Devlet Lideri Muhammed Necibullah Ahmedzay ile kardeşi Şahpur Ahmedzay idam edildi.
Başşehrin ele geçirilmesi vaktine kadar milis bir yapı olan Taliban, bu tarihten itibaren kendi hükümetini kurduğunu deklare etti. İsmini Afganistan İslam Buyrukluğu, kurucu başkan Molla Ömer’i de Emirel Müminin (Müminlerin emiri) olarak ilan etti. Bayrak değiştirildi. Molla Ömer ismine mescitlerde hutbe okundu.
Afganistan’ı yakından takip eden uzmanlara göre Taliban, bu tarihten daha sonra Pakistan’ın bölgedeki çıkarları için vekalet savaşı veren bir örgüt haline dönüştü.
Pakistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan, Taliban’ı resmen tanıdı.
TALİBAN’IN UYGULAMALARI
Evvelce nispeten yumuşak bir görünüm veren örgüt Kabil’in ele geçirilmesinin akabinde epeyce katı kurallar uygulamaya başladı.
Şeriata dayalı anayasal sistem yürürlüğe girdi. Hanefi mezhebi ön planda tutuldu.
Şeriatın gündelik hayatta uygulandığını takip etmek için Emr-i bil Maruf (iyiliği emretme) Bakanlığı oluşturuldu.
ömrün her alanından soyutlanan bayanların çalışması, kız çocuklarının okula gitmesi ve eğitim alması büsbütün yasaklandı.
Bayanlara peçe zaruriliği erkeklere ise takke ve sakal mecburiyeti getirildi.
Sakalını kesenler için 6 aydan başlamak üzere mahpus cezası verildi. Yüzü görülen bayanlar kırbaçlandı.
Afganistan Televizyonu’nun yayını durduruldu. Fotoğraf dahil her türlü görsel yayın ve müzik yasaklandı.
Erkeklere, meskenine en yakın mescitte 5 vakit namaz kılma mecburiyeti getirildi.
Buyruğu bil Maruf nazaranvlileri mescitlerde yoklama aldı.
Mazeretsiz mescide gitmeyenlere ağır yaptırım uygulandı.
Namaz müddetlerini bilmeyenler kırbaçlandı.
Bütün okullar medreseye dönüştürüldü. Ders kitaplarındaki görseller yok edildi.
‘Medreselerde’ 3. sınıftan itibaren tüm öğrencilere en az 3 metre olmak üzere sarık sarma mecburiyeti getirildi.
Ele geçirilen tüm bilgisayarlar TV kabul edilerek kırıldı.
‘İslam devletine karşı gelenler’ hain ilan edilerek direkt idam edildi.
Bilhassa farklı mücahit kümelere mensup bireyler, yakalandıklarında şer ve fesat kararı ile idam edildi.
Çok sayıda kişinin çeşitli sebeplerle eli kesildi.
İdamların ve el kesmelerin birçoğu cuma namazlarından daha sonra gerçekleştirildi ve halka izlettirildi.
Kesilen eller, kentin merkezinde sergilendi.
Resmi kurumlarda Peştu lisanı mecbur edildi.
Toplu taşıma araçlarındaki aynalar, bayanlara bakılabileceği nedeni öne sürülerek kaldırıldı.
TALİBAN TERÖR ÖRGÜTÜ MÜ?
Afganistan’da İslami bir devlet kurmayı amaçlayan silahlı örgüt Taliban, kimi ülkeler tarafınca ‘terör örgütü’ olarak kabul edilirken, kimi ülkeler tarafınca Afganistan’da hak arayışında bulunan yasal bir örgüt olarak görülüyor.
Türkiye, Taliban’ı terör örgütü olarak görmüyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Türkiye’nin Taliban’ın inancıyla alakalı aykırı bir yanı yok. Daha yeterli anlaşabileceğimize ihtimal veriyorum” dedi. Erdoğan, 11 Ağustos 2021 günü yaptığı açıklamada ise, “Taliban ile birtakım görüşmelere varıncaya dek şu an da ilgili kurumlarımız çalışıyor. Hatta tahminen ben bile onların önderi durumunda olacak olanı kabul etme durumum olabilir” sözlerini kullanmıştı.
Eylül 2007’deki bir rapora nazaran, yıl başından itibaren en az 379 Afgan polisi Taliban tarafınca öldürüldü. 2006 yılında öldürülen polis sayısı 257 idi. 2006 yılında Taliban hücumları sırasında ölen sivil insan sayısının en az 756 olduğu varsayım ediliyor. Bir başka kaynağa göre ise bu sayı daha fazlaydı ve 2007 yılında öldürülen polis sayısı 1200 idi. Afganistan İçişleri Bakanlığı tarafınca desteklenen dataya nazaran 2007 yılında Taliban tarafınca öldürülen polis sayısı 900’den daha fazladır. Öbür bir kaynakta ise yalnızca 2007 yılının birinci dört ayı içerisinde 1700 polis öldürüldü.
TALİBAN’IN MAKSADI NE?
Taliban’ın Afganistan’daki gayesi, afyon üretim alanlarını ele geçirmek ve dünyadaki eroin kaynağının yüzde 90’ını sağlayan bu kaynağa sahip olmak istediği bilinmektedir. Örgüt, başşehir Kabil’i ele geçirmedilk evvel biraz daha yumuşak kurallar uyguluyordu. Başşehri ele geçirdikten daha sonra fazlaca katı kurallar uygulamaya başladılar.
TALİBAN ORDUSU KAÇ KİŞİ?
20 yıldır NATO’dan eğitim alan 300 bin kişilik Afgan ordusu karşısında 60 bin kişilik Taliban ordusu bulunuyor. Taliban büyük kentleri ele geçirdiğinden kağıt üstünde Afgan ordusundan kuvvetli bir Taliban var.
TALİBA ÖNDERİ KİM?