EliteDizqn
Active member
Getty ImagesDizide Mordo ve Raşel karakterlerini canlandıran İlker Kılıç ve Asude Kalebek
Netflix’te yayınlanan Kulüp dizisi ile, birfazlacalarına bakılırsa, İstanbul’daki Sefarad Yahudi cemaati birinci defa ana akım sayılabilecek bir yayın organında görünür oldu.
bir daha bu dizi ile birlikte, Türkiye’de yaşayan geniş toplum kesitleri, Unesco’nun tehlike altındaki lisanlar içinde gösterdiği Ladino ile tanıştı.
Üstelik dizideki Ladino kullanması da harikaya yakın olarak tanım ediliyor.
Bunu sağlamak için Türkiye Yahudi cemaatine mensup Ladino konusunda uzman isimler diziye danışmanlık yaptı. Oyuncular lisan konusunda haftalarca eğitildi.
Ladino kökenleri İspanya’ya uzanan Sefarad Musevilerinin 500 yıldan uzun müddettir konuştukları bir lisan.
Sefarad Musevileri, 1492 yılında İspanya’da bir ültimatomla karşı karşıya bırakıldı. Ya din değiştirip Katolik Hristiyanlığı kabul edecekler ya da tekrar geri dönme bahtı olmadan ülkeyi terk edeceklerdi.
Beş asırda şekillenen bir lisan
Bu ültimatom kararı krallıktan kovulan 90 bin Sefarad Musevisi, Osmanlı toprakları da dahil olmak üzere farklı rotalarda büyük bir göç yaşadı.
birliktelerinde de İber Yarımadası’nda Orta Çağ’da konuşulan İspanyolcayı götürdüler.
Birfazlaca tarihçiye göre, Osmanlı devletinin farklı etnik kümelere kültür özgürlüğü tanıyan yapısı, bu lisanın yüzseneler ortasında evrimleşerek yaşamasını sağlayan sebeplerden biri oldu.
Genç Musevilerin Ladinoyla ilgisini merkeze alan Son Sözcükler (Las Ultimas Palavras) isimli belgeselin imalcisi olan Rita Nadir, lisanın bu topraklara ilişkin olan lisanlarla şekillendiğini ve doğal olarak içine Türkçe, Rumca, İbranice sözler eklendiğini anlatıyor.
Türkçe ve Ladino lisanları yüzseneler ortasında etkileşim ortasında olmaları niçiniyle karşılıklı sözcük transferleri yaşadı.
İzmir’e has bir hamur işi olan boyoz, palavra ve kaşar sözleri, Ladinodan günlük Türkçeye giren sözler içinde.
bir daha Kulüp dizisinde dikkat çeken sözlerden biri de iki lisanın nasıl ilgi içine girdiğini gösteren ‘börekitas’ (Bir hamur işi) sözü. Ladinoya giren Türkçe sözler içinde ise köprü (köpri olarak sayılıyor) sayılabilir.
Türkiye’deki Yahudi Cemaati, Ladino lisanının genç kuşaklara aktarılması için çalışmalar yürütüyor.
‘Ladino can çekişiyor’
Yahudi İspanyolcası olarak tanımlanan bu lisan bugün, yükle 50 ve üzeri yaş cemaat mensupları tarafınca biliniyor ve kullanılıyor.
Yaptığı belgeselde 25 – 35 yaşındaki 19 Türkiyeli Yahudi’yle konuşan Rita Nadir, büyük bir çoğunluğun bu lisanın öldüğünü düşündüğünü dediğini aktarıyor.
Seçkin’in kendi görüşü ise “dilin can çekiştiği” istikametinde:
“Gençler birtakım sözleri ve sözleri biliyorlar. Bildikleri sözler rastlantısal değildi ve sevgi sözcükleri, yemek üzere değerli noktalara işaret ediyor.”
Rita Seçkin, Ladinonun yeni jenerasyonlara aktarılamamasında farklı sebepler olduğuna da işaret ediyor:
“Vatandaş Türkçe Konuş” Kampanyası, Trakya Olayları, Varlık Vergisi, 6-7 Eylül… Say say bitmez. Ama Rumların ve Ermenilerin lisanlarını korumuş olmalarına karşın bizim koruyamamış olmamızın da niçinleri var. Fransızcanın okullarda öğretilmeye başlaması, Ladino konuşanlarla Fransızca konuşanlar içinde bir sınıf farkı olduğunun düşünülmesi üzere.”
Kendisi de dizide rol alan İzzet Bana, Ladino lisanının yaşaması için çalışan Türkiye Yahudi Cemaati’nde çalışan isimlerden biri.
Bana, sorularımızı yanıtlarken dizideki Ladinonun gerçek kullanılması için haftalarca çalışıldığını söylemiş oldu.
Yeni bir Türkçe lehçesi de yarattı
İzzet Bana beraberinde, ortalarında Gökçe Bahadır’ın da bulunduğu oyuncuların, Ladinoyu gerçek söylem edebilmeleri için sette danışmanlık misyonu üstlendiğini de anlatttı.
Yahudi İspanyolcası olarak anılan Ladino, bugün orta yaşın üstündeki Türkiye Musevilerinin lehçelerini de şekillendirmiş durumda.
İzzet Bana, gençlik senelerında konutta Ladino konuşmalarının, sokakta ise sırf Türkçe kullanmalarının bunda rol oynadığını anlatıyor.
Bana, Türkiye Yahudi Cemaatinde 90’lı senelerdan itibaren doğan çocukların büyük çoğunluğunun Ladinoyu artık sıradan sözlerle bildiğini söylüyor.
500 yılda evrimleşerek oluşan bu lisan, ABD, Fransa ve Arjantin’deki Sefarad Yahudi topluluklar içinde da hala, o toprakların lisanıyla iç içe geçmiş bir biçimde yaşıyor.
Netflix’te yayınlanan Kulüp dizisi ile, birfazlacalarına bakılırsa, İstanbul’daki Sefarad Yahudi cemaati birinci defa ana akım sayılabilecek bir yayın organında görünür oldu.
bir daha bu dizi ile birlikte, Türkiye’de yaşayan geniş toplum kesitleri, Unesco’nun tehlike altındaki lisanlar içinde gösterdiği Ladino ile tanıştı.
Üstelik dizideki Ladino kullanması da harikaya yakın olarak tanım ediliyor.
Bunu sağlamak için Türkiye Yahudi cemaatine mensup Ladino konusunda uzman isimler diziye danışmanlık yaptı. Oyuncular lisan konusunda haftalarca eğitildi.
Ladino kökenleri İspanya’ya uzanan Sefarad Musevilerinin 500 yıldan uzun müddettir konuştukları bir lisan.
Sefarad Musevileri, 1492 yılında İspanya’da bir ültimatomla karşı karşıya bırakıldı. Ya din değiştirip Katolik Hristiyanlığı kabul edecekler ya da tekrar geri dönme bahtı olmadan ülkeyi terk edeceklerdi.
Beş asırda şekillenen bir lisan
Bu ültimatom kararı krallıktan kovulan 90 bin Sefarad Musevisi, Osmanlı toprakları da dahil olmak üzere farklı rotalarda büyük bir göç yaşadı.
birliktelerinde de İber Yarımadası’nda Orta Çağ’da konuşulan İspanyolcayı götürdüler.
Birfazlaca tarihçiye göre, Osmanlı devletinin farklı etnik kümelere kültür özgürlüğü tanıyan yapısı, bu lisanın yüzseneler ortasında evrimleşerek yaşamasını sağlayan sebeplerden biri oldu.
Genç Musevilerin Ladinoyla ilgisini merkeze alan Son Sözcükler (Las Ultimas Palavras) isimli belgeselin imalcisi olan Rita Nadir, lisanın bu topraklara ilişkin olan lisanlarla şekillendiğini ve doğal olarak içine Türkçe, Rumca, İbranice sözler eklendiğini anlatıyor.
Türkçe ve Ladino lisanları yüzseneler ortasında etkileşim ortasında olmaları niçiniyle karşılıklı sözcük transferleri yaşadı.
İzmir’e has bir hamur işi olan boyoz, palavra ve kaşar sözleri, Ladinodan günlük Türkçeye giren sözler içinde.
bir daha Kulüp dizisinde dikkat çeken sözlerden biri de iki lisanın nasıl ilgi içine girdiğini gösteren ‘börekitas’ (Bir hamur işi) sözü. Ladinoya giren Türkçe sözler içinde ise köprü (köpri olarak sayılıyor) sayılabilir.
Türkiye’deki Yahudi Cemaati, Ladino lisanının genç kuşaklara aktarılması için çalışmalar yürütüyor.
‘Ladino can çekişiyor’
Yahudi İspanyolcası olarak tanımlanan bu lisan bugün, yükle 50 ve üzeri yaş cemaat mensupları tarafınca biliniyor ve kullanılıyor.
Yaptığı belgeselde 25 – 35 yaşındaki 19 Türkiyeli Yahudi’yle konuşan Rita Nadir, büyük bir çoğunluğun bu lisanın öldüğünü düşündüğünü dediğini aktarıyor.
Seçkin’in kendi görüşü ise “dilin can çekiştiği” istikametinde:
“Gençler birtakım sözleri ve sözleri biliyorlar. Bildikleri sözler rastlantısal değildi ve sevgi sözcükleri, yemek üzere değerli noktalara işaret ediyor.”
Rita Seçkin, Ladinonun yeni jenerasyonlara aktarılamamasında farklı sebepler olduğuna da işaret ediyor:
“Vatandaş Türkçe Konuş” Kampanyası, Trakya Olayları, Varlık Vergisi, 6-7 Eylül… Say say bitmez. Ama Rumların ve Ermenilerin lisanlarını korumuş olmalarına karşın bizim koruyamamış olmamızın da niçinleri var. Fransızcanın okullarda öğretilmeye başlaması, Ladino konuşanlarla Fransızca konuşanlar içinde bir sınıf farkı olduğunun düşünülmesi üzere.”
Kendisi de dizide rol alan İzzet Bana, Ladino lisanının yaşaması için çalışan Türkiye Yahudi Cemaati’nde çalışan isimlerden biri.
Bana, sorularımızı yanıtlarken dizideki Ladinonun gerçek kullanılması için haftalarca çalışıldığını söylemiş oldu.
Yeni bir Türkçe lehçesi de yarattı
İzzet Bana beraberinde, ortalarında Gökçe Bahadır’ın da bulunduğu oyuncuların, Ladinoyu gerçek söylem edebilmeleri için sette danışmanlık misyonu üstlendiğini de anlatttı.
Yahudi İspanyolcası olarak anılan Ladino, bugün orta yaşın üstündeki Türkiye Musevilerinin lehçelerini de şekillendirmiş durumda.
İzzet Bana, gençlik senelerında konutta Ladino konuşmalarının, sokakta ise sırf Türkçe kullanmalarının bunda rol oynadığını anlatıyor.
Bana, Türkiye Yahudi Cemaatinde 90’lı senelerdan itibaren doğan çocukların büyük çoğunluğunun Ladinoyu artık sıradan sözlerle bildiğini söylüyor.
500 yılda evrimleşerek oluşan bu lisan, ABD, Fransa ve Arjantin’deki Sefarad Yahudi topluluklar içinde da hala, o toprakların lisanıyla iç içe geçmiş bir biçimde yaşıyor.