EliteDizqn
Active member
Türkiye, 2016’da yaz-kış saati uygulamasını kaldırdı ve saat dilimini sabitledi. Lakin sabitlerken bulunduğu meridyenlerdeki kış saatini değil, süreksiz olarak kullandığı yaz saatini tercih etti.
Bu yüzden kış günlerinde gün ışığı azalırken tartışmalar büyümeye devam ediyor.
Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in, İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu’nun sabit saat uygulamasından vazgeçilmesi davetine cevaben 6 milyar dolar tasarruf sağlandığı açıklamasından daha sonra bahis tekrar gündeme geldi.
Cambridge Üniversitesi’nden Dr. Sinan Küfeoğlu, 2012-2020 içindeki elektrik tüketimi, elektrik meblağları ve meteorolojik gerçek dataları kullanarak bir bilimsel makale yayımladı.
Araştırmaya bakılırsa, sabit yaz saati uygulamasının elektrik tüketimi üzerinde gözlemlenebilir yahut ölçümlenebilir bir tesiri yok.
Araştırmada şu sözler yer aldı:
”Türkiye son 5 yıldır uyguladığı sabit saatle, doğal bir deney ortamı sunduğu için tüm dünyaya eşi bulunmaz bir fırsat sundu. Bizim araştırmamız, bu alanda gerçekleşmiş, tarihî datalarla yapılmış birinci araştırma. Daha evvelki araştırmalar, simülasyonlarla yapılmıştı. Öteki ülkeler mevzuyu değerlendirirken bu araştırmadan faydalanabilecekler.”
”Örneğin, Türkiye meseladen yola çıkarak, ABD, Hindistan üzere ekvatora nispeten daha yakın ülkelerde yaz-kış saati uygulamasının pek bir tesiri olmayacağını var iseyabiliriz.
“Ancak, İngiltere, Almanya üzere daha kuzeydeki ülkelerde yaz-kış saatleri içinde uçurum artıyor. ötürüsıyla bu ülkelerde yaz-kış saati uygulaması güç tasarrufu sağlayabilir.”
“İki tarafın tezleri da bilimsel değil”
Bakan Fatih Dönmez’in açıklaması daha sonrasında görüştüğümüz Dr. Küfeoğlu, savların bilimsel temellere dayanmadığı için muteber olmadığını söylüyor:
”Bahsedilen İTÜ raporuna aslına bakarsanız hala erişemiyoruz. Erişecek olsak bile bir raporun varolması o mevzunun bilimsel açıklığa kavuştuğu manasına gelmez. İstenilen bahiste, istenilen sonuçta rastgele bir rapor yazılabilir.
“Bir raporun muteber olması için, hakemli ve saygın bir mecmuada, hakem incelemesinden geçtikten daha sonra (peer-reviewed) makale olarak yayınlanması lazım. Elektrik Mühendisleri Odası’nın israf savını dayandırdığı rapor da birebir biçimde. O da bilimsel bir çalışma değil.
“‘Tasarruf yapıyoruz diyen de israf yapıyoruz’ diyen de bilimsel olarak saygın çalışmalar değil.”
BBCCambridge Üniversitesi’nden Dr. Sinan Küfeoğlu
Bakanlık, sonucunı İTÜ raporuna dayandırmıştı
Devrin Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, İstanbul Teknik Üniversitesi’nin raporuna destek elektrik tasarrufu hedefiyle bu uygulamaya geçildiğini açıklamıştı.
Lakin bu rapora kamuoyu erişiminin olmaması eleştirilmiş, TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası ise sonucun israfa yol açtığını argüman etmişti.
Türkiye’nin yaz saatine sabitlenmesinin sebepleri hala tam olarak net değil.
BBC Türkçe, İstanbul Teknik Üniversitesi’ne ilgili raporu paylaşmaları talebinde bulundu.
Kimliğinin açıklanmasını istemeyen öğretim üyesi, rapora sahip olmadıklarını, raporun Güç Bakanlığı’nda olduğunu söylemiş oldu.
İTÜ’deki öğretim vazifelisi, 24-26 Ekim 2016 tarihlerinde düzenlenen 10. Milletlerarası Pak Güç Sempozyumu’na dair bildiriler kitabını paylaştı.
Paylaşılan bildiride, İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği kısmından Nida Doğan, Ömer Akbal ve Ahmet Duran Şahin imzalı ‘Kış Saati Uygulaması/Yaz Saati Uygulaması Elektrik Tüketimlerinin Belirlenmesi için Geliştirilen Saat Değişikliği ve Uygulamaları’ başlıklı makalesinde bahse dair şu sonuç yer alıyor:
“Bütün vilayetler için farklı yaklaşımlarla hesaplamalar yapılmış ve sonuçta kış saati uygulaması sürecinden dolayı %5,4-7,3 içinde ek elektrik tüketimleri gerçekleşmektedir. Bu ek elektrik tüketiminden kurtulmak için yaz saati uygulaması sürecinin bütün yıla yayılması gerekmektedir.”
Güç Bakanlığı’nın 5 yılda elektrikte 6,82 milyar kilovatsaat tasarruf sağlandığını ve bunun nakdî karşılığının 6 milyar lira olduğu açıklamasının buna dayanıp dayanmadığı net değil.
Bahis ile ilgili sorularımızı ilettiğimiz Güç Bakanlığı’ndan karşılık alamadık.
‘Sosyal ve ruhsal etmenlere bakılmalı’
Dr. Küfeoğlu, kalıcı yaz saati uygulamasının israf yahut tasarrufu etkilemediği için, karar vericilerin mevzuyu toplumsal ve ruhsal tesirlerle değerlendirmesi gerektiğini vurguluyor.
Mevzuyla ilgili görüşlerine başvurduğumuz psikiyatrist Uzman Tabip Dilek Erkan Büyük, biyolojik saatin insan sıhhati açısından ehemmiyetinin altını çiziyor:
”Sirkadiyen ritmimizi düzenleyen biyolojik saatimizin, ruh ve vücut sıhhatimiz üzerinde büyük tesiri vardır. Vücut, gece karanlıkta uyku bildirisi alır. Sabah uyanınca bu uyku iletisini alarak güne başlamak epey zorlayıcı olabilir ve bir epey rahatsızlığa taban hazırlayabilir.
“Ayrıca, karanlıkta insanın güvenlik algısı düşük olur. İşte bu sebeple, gece dışarı çıkmak birfazlaca bireye tehlikeli gelebilir. Sabah saatlerinde çabucak hemen hava karanlıkken dışarıda olma mecburiyeti, bilhassa bayan ve çocuklara kaygı kaynağı olabilir.
“Bedensel gereksinimlerin ve tıbbın işaret ettiği biçimde, kış aylarında da sabahın aydınlık olduğu biçimde bir saat ayarlaması kıymetli.”
BBCUzman Hekim İstek Erkan Şanlı
Dünyanın yaz-kış saati uygulamasından vazgeçme sebepleri neler?
Kış ve yaz saati uygulaması, yalnızca Türkiye’de değil, dünyada da sorgulanıyor.
Rusya, Türkiye ve İzlanda üzere ülkelerin akabinde Avrupa Birliği de yaz saati uygulamasından vazgeçeceğini duyurdu.
Vazgeçme sebeplerinden en kıymetlisi, uygulamanın çıkış niçini olan ‘gün ışığından daha fazla faydalanarak güç tasarrufu’ tezinin netliğini kaybetmesi.
Aydınlatma maliyetleri, 20. yüzyıl başında en değerli harcamalardan biriyken günümüzde ışıktan bağımsız sanayi, iklimlendirme üzere güç tüketimlerine göre geride.
Ülkeler, bulundukları enlem ve boylamlara, ekonomik, toplumsal ve kültürel evvelarine göre yaz yahut kış saatini seçip sabitliyorlar.
Türkiye’nin tersine, saat ayarlamasını rafa kaldıran ya da kaldırmayı düşünen biroldukca ülkenin doğusu ile batısı içinde bu kadar fark yok. Saat farkı olan ülkelerde ise birden çok vakit dilimi var.
Husus Türkiye’de niye tartışılıyor?
Türkiye nüfusunun çoğunluğu batıda yaşarken, saatleri doğu meridyenine göre ayarlı.
Bu sebeple kış aylarında Türkiye’nin doğusundaki vilayetlerde saat 7 civarında doğan güneş, İstanbul’da saat 8’de doğuyor.
İstanbul’da sabah trafiğinde yola erken çıkmak gerektiği de hesaba katılınca milyonlarca kişi gün doğmadan seyahat ediyor.
Bilhassa, karanlıkta uyanmak, hatta derse girmek zorunda kalan okul çağındaki çocuk ve gençlerin üstündeki ruhsal tesirler konusunda uzmanlar kaygılı.
BBC
Yaz-kış saati uygulamasının kökeni nedir?
Saatleri ayarlama fikri birinci defa, Amerikalı mucit Benjamin Franklin tarafınca Paris’te yaşadığı periyotta ortaya atıldı. Amaç gün ışığından daha fazla yararlanmaktı.
Yazın tüm Parisliler güneşle birlikte uyanırlarsa, mum ışığı yerine güneş ışığı kullanacaklar, bu biçimdece yılda 30 bin ton mum tasarrufu sağlanacaktı.
Fikrin çeşitli ülkelerde hayata geçmesi ise 19. yüzyıl sonlarında oldu, Yeni Zelandalı George Hudson’ın teşebbüsüyle uygulanmaya başlayan usul 20. yüzyılda tüm dünyaya yayıldı.
Sonbaharda saatleri geri, ilkbaharda ise ileri alarak hem güç tasarrufu sağlamak tıpkı vakitte sabahın erken saatlerinin gün ışığından faydalanarak yapılan tarım, hayvancılık üzere iş kollarında verimlilik hedefleniyordu.
Bu yüzden kış günlerinde gün ışığı azalırken tartışmalar büyümeye devam ediyor.
Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in, İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu’nun sabit saat uygulamasından vazgeçilmesi davetine cevaben 6 milyar dolar tasarruf sağlandığı açıklamasından daha sonra bahis tekrar gündeme geldi.
Cambridge Üniversitesi’nden Dr. Sinan Küfeoğlu, 2012-2020 içindeki elektrik tüketimi, elektrik meblağları ve meteorolojik gerçek dataları kullanarak bir bilimsel makale yayımladı.
Araştırmaya bakılırsa, sabit yaz saati uygulamasının elektrik tüketimi üzerinde gözlemlenebilir yahut ölçümlenebilir bir tesiri yok.
Araştırmada şu sözler yer aldı:
”Türkiye son 5 yıldır uyguladığı sabit saatle, doğal bir deney ortamı sunduğu için tüm dünyaya eşi bulunmaz bir fırsat sundu. Bizim araştırmamız, bu alanda gerçekleşmiş, tarihî datalarla yapılmış birinci araştırma. Daha evvelki araştırmalar, simülasyonlarla yapılmıştı. Öteki ülkeler mevzuyu değerlendirirken bu araştırmadan faydalanabilecekler.”
”Örneğin, Türkiye meseladen yola çıkarak, ABD, Hindistan üzere ekvatora nispeten daha yakın ülkelerde yaz-kış saati uygulamasının pek bir tesiri olmayacağını var iseyabiliriz.
“Ancak, İngiltere, Almanya üzere daha kuzeydeki ülkelerde yaz-kış saatleri içinde uçurum artıyor. ötürüsıyla bu ülkelerde yaz-kış saati uygulaması güç tasarrufu sağlayabilir.”
“İki tarafın tezleri da bilimsel değil”
Bakan Fatih Dönmez’in açıklaması daha sonrasında görüştüğümüz Dr. Küfeoğlu, savların bilimsel temellere dayanmadığı için muteber olmadığını söylüyor:
”Bahsedilen İTÜ raporuna aslına bakarsanız hala erişemiyoruz. Erişecek olsak bile bir raporun varolması o mevzunun bilimsel açıklığa kavuştuğu manasına gelmez. İstenilen bahiste, istenilen sonuçta rastgele bir rapor yazılabilir.
“Bir raporun muteber olması için, hakemli ve saygın bir mecmuada, hakem incelemesinden geçtikten daha sonra (peer-reviewed) makale olarak yayınlanması lazım. Elektrik Mühendisleri Odası’nın israf savını dayandırdığı rapor da birebir biçimde. O da bilimsel bir çalışma değil.
“‘Tasarruf yapıyoruz diyen de israf yapıyoruz’ diyen de bilimsel olarak saygın çalışmalar değil.”
BBCCambridge Üniversitesi’nden Dr. Sinan Küfeoğlu
Bakanlık, sonucunı İTÜ raporuna dayandırmıştı
Devrin Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, İstanbul Teknik Üniversitesi’nin raporuna destek elektrik tasarrufu hedefiyle bu uygulamaya geçildiğini açıklamıştı.
Lakin bu rapora kamuoyu erişiminin olmaması eleştirilmiş, TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası ise sonucun israfa yol açtığını argüman etmişti.
Türkiye’nin yaz saatine sabitlenmesinin sebepleri hala tam olarak net değil.
BBC Türkçe, İstanbul Teknik Üniversitesi’ne ilgili raporu paylaşmaları talebinde bulundu.
Kimliğinin açıklanmasını istemeyen öğretim üyesi, rapora sahip olmadıklarını, raporun Güç Bakanlığı’nda olduğunu söylemiş oldu.
İTÜ’deki öğretim vazifelisi, 24-26 Ekim 2016 tarihlerinde düzenlenen 10. Milletlerarası Pak Güç Sempozyumu’na dair bildiriler kitabını paylaştı.
Paylaşılan bildiride, İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği kısmından Nida Doğan, Ömer Akbal ve Ahmet Duran Şahin imzalı ‘Kış Saati Uygulaması/Yaz Saati Uygulaması Elektrik Tüketimlerinin Belirlenmesi için Geliştirilen Saat Değişikliği ve Uygulamaları’ başlıklı makalesinde bahse dair şu sonuç yer alıyor:
“Bütün vilayetler için farklı yaklaşımlarla hesaplamalar yapılmış ve sonuçta kış saati uygulaması sürecinden dolayı %5,4-7,3 içinde ek elektrik tüketimleri gerçekleşmektedir. Bu ek elektrik tüketiminden kurtulmak için yaz saati uygulaması sürecinin bütün yıla yayılması gerekmektedir.”
Güç Bakanlığı’nın 5 yılda elektrikte 6,82 milyar kilovatsaat tasarruf sağlandığını ve bunun nakdî karşılığının 6 milyar lira olduğu açıklamasının buna dayanıp dayanmadığı net değil.
Bahis ile ilgili sorularımızı ilettiğimiz Güç Bakanlığı’ndan karşılık alamadık.
‘Sosyal ve ruhsal etmenlere bakılmalı’
Dr. Küfeoğlu, kalıcı yaz saati uygulamasının israf yahut tasarrufu etkilemediği için, karar vericilerin mevzuyu toplumsal ve ruhsal tesirlerle değerlendirmesi gerektiğini vurguluyor.
Mevzuyla ilgili görüşlerine başvurduğumuz psikiyatrist Uzman Tabip Dilek Erkan Büyük, biyolojik saatin insan sıhhati açısından ehemmiyetinin altını çiziyor:
”Sirkadiyen ritmimizi düzenleyen biyolojik saatimizin, ruh ve vücut sıhhatimiz üzerinde büyük tesiri vardır. Vücut, gece karanlıkta uyku bildirisi alır. Sabah uyanınca bu uyku iletisini alarak güne başlamak epey zorlayıcı olabilir ve bir epey rahatsızlığa taban hazırlayabilir.
“Ayrıca, karanlıkta insanın güvenlik algısı düşük olur. İşte bu sebeple, gece dışarı çıkmak birfazlaca bireye tehlikeli gelebilir. Sabah saatlerinde çabucak hemen hava karanlıkken dışarıda olma mecburiyeti, bilhassa bayan ve çocuklara kaygı kaynağı olabilir.
“Bedensel gereksinimlerin ve tıbbın işaret ettiği biçimde, kış aylarında da sabahın aydınlık olduğu biçimde bir saat ayarlaması kıymetli.”
BBCUzman Hekim İstek Erkan Şanlı
Dünyanın yaz-kış saati uygulamasından vazgeçme sebepleri neler?
Kış ve yaz saati uygulaması, yalnızca Türkiye’de değil, dünyada da sorgulanıyor.
Rusya, Türkiye ve İzlanda üzere ülkelerin akabinde Avrupa Birliği de yaz saati uygulamasından vazgeçeceğini duyurdu.
Vazgeçme sebeplerinden en kıymetlisi, uygulamanın çıkış niçini olan ‘gün ışığından daha fazla faydalanarak güç tasarrufu’ tezinin netliğini kaybetmesi.
Aydınlatma maliyetleri, 20. yüzyıl başında en değerli harcamalardan biriyken günümüzde ışıktan bağımsız sanayi, iklimlendirme üzere güç tüketimlerine göre geride.
Ülkeler, bulundukları enlem ve boylamlara, ekonomik, toplumsal ve kültürel evvelarine göre yaz yahut kış saatini seçip sabitliyorlar.
Türkiye’nin tersine, saat ayarlamasını rafa kaldıran ya da kaldırmayı düşünen biroldukca ülkenin doğusu ile batısı içinde bu kadar fark yok. Saat farkı olan ülkelerde ise birden çok vakit dilimi var.
Husus Türkiye’de niye tartışılıyor?
Türkiye nüfusunun çoğunluğu batıda yaşarken, saatleri doğu meridyenine göre ayarlı.
Bu sebeple kış aylarında Türkiye’nin doğusundaki vilayetlerde saat 7 civarında doğan güneş, İstanbul’da saat 8’de doğuyor.
İstanbul’da sabah trafiğinde yola erken çıkmak gerektiği de hesaba katılınca milyonlarca kişi gün doğmadan seyahat ediyor.
Bilhassa, karanlıkta uyanmak, hatta derse girmek zorunda kalan okul çağındaki çocuk ve gençlerin üstündeki ruhsal tesirler konusunda uzmanlar kaygılı.
BBC
Yaz-kış saati uygulamasının kökeni nedir?
Saatleri ayarlama fikri birinci defa, Amerikalı mucit Benjamin Franklin tarafınca Paris’te yaşadığı periyotta ortaya atıldı. Amaç gün ışığından daha fazla yararlanmaktı.
Yazın tüm Parisliler güneşle birlikte uyanırlarsa, mum ışığı yerine güneş ışığı kullanacaklar, bu biçimdece yılda 30 bin ton mum tasarrufu sağlanacaktı.
Fikrin çeşitli ülkelerde hayata geçmesi ise 19. yüzyıl sonlarında oldu, Yeni Zelandalı George Hudson’ın teşebbüsüyle uygulanmaya başlayan usul 20. yüzyılda tüm dünyaya yayıldı.
Sonbaharda saatleri geri, ilkbaharda ise ileri alarak hem güç tasarrufu sağlamak tıpkı vakitte sabahın erken saatlerinin gün ışığından faydalanarak yapılan tarım, hayvancılık üzere iş kollarında verimlilik hedefleniyordu.