EliteDizqn
Active member
Derleyen: Reyhan Oksay
Bugüne dek kurmuş olduğumuz binlerce kent, global çapta kara/denizyolları ve optik fiberlerle birbiriyle yakın temas halinde. Uzaya gönderdiğimiz binlerce uydu, gezegenimizin etrafında cins atarak irtibatımızı sağlıyor. Amerikalı düşünür Leonard Read’in “Ben, Kurşunkalem” (I, pencil) başlıklı ünlü makalesinde belirttiği üzere sıradan bir kurşunkalem bile binlerce elin birlikte çalışması kararı ortaya çıkıyor.
Buna rağmen insanoğlu birbirine karşı son derece hoşgörüsüz. Dürüst olmak gerekirse hepimizin ortasında, derinlerde bir yerde, az da olsa yabancı düşmanlığı, ırkçılık, cinsiyetçilik ve bağnazlık var. Sorun bunların dışarı çıkmasına ne kadar müsaade verdiğimizle ilgili. her neyse ki hem kendimizin tıpkı vakitte toplumun yeterliliği için bu eğilimleri baskılamayı ve denetim altında tutmayı başarabiliyoruz. Bu, en azından kimilerimiz için geçerli.
GENETİK VE ÇEVRESEL ETMENLER
İnsan davranış ve tavırlarının birden fazla genetik ve çevresel etmenlerin karışımının dışavurumu. Yabancı düşmanlığı olarak bilinen zenofobi ve farklı görüşlere karşı hoşgörüsüzlük olarak bilinen bağnazlık da bu iki etmenin tesirinde. Beynin amigdala bölgesinde doğuştan varolan dehşet refleksi, tanımadığımız, daha evvel karşılaşmadığımız her şeye karşı bizi dikkatli ve önlemli olmaya hazırlar.
Çağdaş periyot öncesinde insanların yabancılar karşısında endişe duymasının bir fonksiyonu vardı. Bu bireyler sizi öldürebilir, kaynaklarınızı çalabilir, bağışıklığınızın olmadığı hastalıkları bulaştırabilirdi. Tam zıddı bize benzeyen şahıslara inanç duymak ise fayda sağlayabilirdi. Ve bize benzeyen bireylere yardım etmek genlerimizi gelecek kuşaklara aktarmamızı kolaylaştırabilirdi.
Genetik tesirlerin yanı sıra kültürel altyapı da bu dürtüleri baskılamakta ya da güçlendirmekte tesirliydi.
Çağdaş periyotta gelişen uygarlık, genel olarak tanımadığımız insanlara da hürmet ve müsamaha göstermek üzere tavırları cesaretlendiriyor. Bu kıymetleri kalıcı olarak benimsediğimiz üzere çocuklarımıza da öğretiyoruz. Dini ve siyasi başkanlar de toplumlarını bu yolda eğitmeye çalışıyor. Bütün bunlar, karşılıklı hürmet ve müsamahaya dayalı toplumların oluşmasına taban hazırlıyor.
KABİLECİLİK İLE BAŞLADI
Fikirlerimizi ve hareketlerimizi farkında olmadan bir arada yaşadığımız beşerler şekillendirir. Bu kültürel içerik bilinçaltımıza işlenir. Öncelikle kendilerine benzemeyen insanları damgalama eğiliminde olan insanların içinde yaşamak içimizdeki güvensizliği ve saldırganlığı besler.
Bu da derinlerde yatan yabancı düşmanlığı düğmesine basar ve beynin prefrontal korteksinin fren sistemini bozar. Bu düzeneğin bozulması Nazizm üzere akımların gelişmesine taban hazırlar. Sonuçta birebir kümeye dahil olanlar içindeki sadakat güçlenirken, yabancılara duyulan nefret ve yok etme dileği tetiklenir. Buna toplumbilimde kabilecilik denir. Çok boyutlara ulaşan kabilecilik yaklaşımı, kümeler, ülkeler içinde sıhhatsiz alakaların savaşlara uzanan bir surece evrilmesine niye olur.
Bugün dünyanın süratle bu noktaya hakikat ilerlediğine şahit oluyoruz. Brezilya, Hindistan, Polonya, Macaristan başkanları üzere baskıcı önderler, medya platformlarından yararlanarak hoşgörüsüzlük, fanatiklik ve bağnazlık tohumları ekiyor.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE BAĞNAZLIK
İklim değişikliği, hava kirliliği ve biyolojik çeşitliliğin kaybı üzere ekolojik krizler, yabancı düşmanlığı ve bağnazlığı körükleyen gelişmelerdir.
Kültürel psikolog Michele Gelfand, çalışmalarında çevresel felaketlerin toplumları giderek “sıkı” hale getirdiğini gösteren saha çalışmaları yürüttü. Toplumların sıkılaşması, bağlı olunan kümeye sadakatin giderek artması manasına geliyor. Bu cins toplumların oylarını otoriter başkanlardan yana kullanma eğiliminde olmaları kaçınılmaz. Yaklaşan tehlike karşısında insanların kendilerini koruyacak bir “baba figürü” altında toplanmaları tarih boyunca çoğunlukla karşılaşılan bir yaklaşım. Ve insanların yabancılara karşı önyargılarının artması da inanç arayışının bir modülü.
Çok hava olaylarının artması, besin tedarikinde yaşanan darboğazlar toplumların genel “hoşgörülerine” darbe vuruyor. Birebir durum Covid-19 pandemisinde de izleniyor.
İçinde bulunulan kümeye sadakatin artması da bir savunma sistemidir. Tarih boyunca toplumlar bu cins felaketlerden küme birliği yardımıyla kurtulmuşlar. Ne var ki globalleşmiş bir dünyada bu çeşit bir yaklaşım fayda sağlamaz. Büyük bir köy haline gelen dünyada ekolojik problemler ve ekonomik problemler hudutları aşan özellikler gösterir. Global meselelere reaksiyon olarak bağnazlığa, yabancı düşmanlığına kapı aralamak, öbür ülkelerle işbirliğine darbe vurur. Sonuçta en büyük ziyanı ortasında yaşadığımız ülke görür.
KİŞİSELLİK TAHMİNEN DE BİR YANILSAMA
İngiltere’de Reading Üniversitesi’nde uygulamalı ekoloji profesörü Tom Oliver, DNA’ya kayıtlı, doğuştan gelen yabancı düşmanlığı ve bağnazlığın akılcı niyet ile üstesinden gelineceğini düşünüyor. Bunun için de kimi stratejiler öneriyor.
Oliver, olumlu kıymetleri güçlendirmek, merhamet ve inanç duygusu oluşturmak ve en kıymetlisi “bizden” ve “yabancı” kavramları içindeki farkın kapatılması için birtakım adımların atılmasını gerekli görüyor:
Birinci evvel öteki beşerlerle aramızdaki kontağın değerini kavramak gerekiyor. Hepimizin ortak atası bakteriye benzeri bir organizma. Şu anda gezegendeki herkesle DNA’mızın yüzde 99’unu paylaşıyoruz. Niyetlerimiz toplumsal ağlarla birbirine bağlı. Dünyada yaratılan her şey bu kolektif işbirliğinin yapıtı.
İnovasyonlar, ırk ve ulusal hudutlardan bağımsız olarak insan emeklerinin birikimi kararı ortaya çıkar. Biyoloji, psikoloji ve sinirbilim üzere epeyce sayıda bilim kollarına baktığımız vakit insanların ayrık bireyler olup olmadığı sorusu üzerinde daha hayli düşünmemiz gerekecek. Tahminen de kişisellik duygusu yalnızca bir yanılsama olabilir. Aslında hepimiz ayrık bireyler olduğumuza inanmak üzere evrildik. Ne var ki bu bireyselciliğin çoka vardırıldığı bir dünyada, ben-merkezci bireylerin toplumsal sıkıntıları çözmesini beklemek çok optimistlik olur..
BÜTÜNÜN BİR KESİMİ
Kuramsal olarak insanlığın ortak yapıtlarının kişisel gayretlerden oluştuğu gerçeğini kabul etsek de beyinlerimizdeki temasların bir daha oluşması için pratik yapmak gerekir. Nöral ağlar lakin sevecen davranışlar sayesinde güçlenir. Toplumsal yardımlaşma faaliyetleri beşerler içindeki ruhsal temasları geliştirir. Emsal biçimde meditasyon uygulamaları da nöral ağları değiştirir ve insanların bir bütünün modülü olduğu fikrini besler.
Toplumsal seviyede etraf meseleleriyle ilgili samimi ve açık tartışmalara muhtaçlığımız var. Kişisel tavır ve davranışlarımızın başkalarının yaşantısını nasıl değiştirdiği konusunda farkındalığın artması da kıymetli. İklim değişikliğinin zorlamasıyla artan insan göçlerine birey olarak değil, toplum olarak nasıl yaklaşmamız gerektiğini tartışmanın vakti geldi de geçiyor.
Herkese Bilim Teknoloji mecmuasının katkılarıyla hazırlandı.
Bugüne dek kurmuş olduğumuz binlerce kent, global çapta kara/denizyolları ve optik fiberlerle birbiriyle yakın temas halinde. Uzaya gönderdiğimiz binlerce uydu, gezegenimizin etrafında cins atarak irtibatımızı sağlıyor. Amerikalı düşünür Leonard Read’in “Ben, Kurşunkalem” (I, pencil) başlıklı ünlü makalesinde belirttiği üzere sıradan bir kurşunkalem bile binlerce elin birlikte çalışması kararı ortaya çıkıyor.
Buna rağmen insanoğlu birbirine karşı son derece hoşgörüsüz. Dürüst olmak gerekirse hepimizin ortasında, derinlerde bir yerde, az da olsa yabancı düşmanlığı, ırkçılık, cinsiyetçilik ve bağnazlık var. Sorun bunların dışarı çıkmasına ne kadar müsaade verdiğimizle ilgili. her neyse ki hem kendimizin tıpkı vakitte toplumun yeterliliği için bu eğilimleri baskılamayı ve denetim altında tutmayı başarabiliyoruz. Bu, en azından kimilerimiz için geçerli.
GENETİK VE ÇEVRESEL ETMENLER
İnsan davranış ve tavırlarının birden fazla genetik ve çevresel etmenlerin karışımının dışavurumu. Yabancı düşmanlığı olarak bilinen zenofobi ve farklı görüşlere karşı hoşgörüsüzlük olarak bilinen bağnazlık da bu iki etmenin tesirinde. Beynin amigdala bölgesinde doğuştan varolan dehşet refleksi, tanımadığımız, daha evvel karşılaşmadığımız her şeye karşı bizi dikkatli ve önlemli olmaya hazırlar.
Çağdaş periyot öncesinde insanların yabancılar karşısında endişe duymasının bir fonksiyonu vardı. Bu bireyler sizi öldürebilir, kaynaklarınızı çalabilir, bağışıklığınızın olmadığı hastalıkları bulaştırabilirdi. Tam zıddı bize benzeyen şahıslara inanç duymak ise fayda sağlayabilirdi. Ve bize benzeyen bireylere yardım etmek genlerimizi gelecek kuşaklara aktarmamızı kolaylaştırabilirdi.
Genetik tesirlerin yanı sıra kültürel altyapı da bu dürtüleri baskılamakta ya da güçlendirmekte tesirliydi.
Çağdaş periyotta gelişen uygarlık, genel olarak tanımadığımız insanlara da hürmet ve müsamaha göstermek üzere tavırları cesaretlendiriyor. Bu kıymetleri kalıcı olarak benimsediğimiz üzere çocuklarımıza da öğretiyoruz. Dini ve siyasi başkanlar de toplumlarını bu yolda eğitmeye çalışıyor. Bütün bunlar, karşılıklı hürmet ve müsamahaya dayalı toplumların oluşmasına taban hazırlıyor.
KABİLECİLİK İLE BAŞLADI
Fikirlerimizi ve hareketlerimizi farkında olmadan bir arada yaşadığımız beşerler şekillendirir. Bu kültürel içerik bilinçaltımıza işlenir. Öncelikle kendilerine benzemeyen insanları damgalama eğiliminde olan insanların içinde yaşamak içimizdeki güvensizliği ve saldırganlığı besler.
Bu da derinlerde yatan yabancı düşmanlığı düğmesine basar ve beynin prefrontal korteksinin fren sistemini bozar. Bu düzeneğin bozulması Nazizm üzere akımların gelişmesine taban hazırlar. Sonuçta birebir kümeye dahil olanlar içindeki sadakat güçlenirken, yabancılara duyulan nefret ve yok etme dileği tetiklenir. Buna toplumbilimde kabilecilik denir. Çok boyutlara ulaşan kabilecilik yaklaşımı, kümeler, ülkeler içinde sıhhatsiz alakaların savaşlara uzanan bir surece evrilmesine niye olur.
Bugün dünyanın süratle bu noktaya hakikat ilerlediğine şahit oluyoruz. Brezilya, Hindistan, Polonya, Macaristan başkanları üzere baskıcı önderler, medya platformlarından yararlanarak hoşgörüsüzlük, fanatiklik ve bağnazlık tohumları ekiyor.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE BAĞNAZLIK
İklim değişikliği, hava kirliliği ve biyolojik çeşitliliğin kaybı üzere ekolojik krizler, yabancı düşmanlığı ve bağnazlığı körükleyen gelişmelerdir.
Kültürel psikolog Michele Gelfand, çalışmalarında çevresel felaketlerin toplumları giderek “sıkı” hale getirdiğini gösteren saha çalışmaları yürüttü. Toplumların sıkılaşması, bağlı olunan kümeye sadakatin giderek artması manasına geliyor. Bu cins toplumların oylarını otoriter başkanlardan yana kullanma eğiliminde olmaları kaçınılmaz. Yaklaşan tehlike karşısında insanların kendilerini koruyacak bir “baba figürü” altında toplanmaları tarih boyunca çoğunlukla karşılaşılan bir yaklaşım. Ve insanların yabancılara karşı önyargılarının artması da inanç arayışının bir modülü.
Çok hava olaylarının artması, besin tedarikinde yaşanan darboğazlar toplumların genel “hoşgörülerine” darbe vuruyor. Birebir durum Covid-19 pandemisinde de izleniyor.
İçinde bulunulan kümeye sadakatin artması da bir savunma sistemidir. Tarih boyunca toplumlar bu cins felaketlerden küme birliği yardımıyla kurtulmuşlar. Ne var ki globalleşmiş bir dünyada bu çeşit bir yaklaşım fayda sağlamaz. Büyük bir köy haline gelen dünyada ekolojik problemler ve ekonomik problemler hudutları aşan özellikler gösterir. Global meselelere reaksiyon olarak bağnazlığa, yabancı düşmanlığına kapı aralamak, öbür ülkelerle işbirliğine darbe vurur. Sonuçta en büyük ziyanı ortasında yaşadığımız ülke görür.
KİŞİSELLİK TAHMİNEN DE BİR YANILSAMA
İngiltere’de Reading Üniversitesi’nde uygulamalı ekoloji profesörü Tom Oliver, DNA’ya kayıtlı, doğuştan gelen yabancı düşmanlığı ve bağnazlığın akılcı niyet ile üstesinden gelineceğini düşünüyor. Bunun için de kimi stratejiler öneriyor.
Oliver, olumlu kıymetleri güçlendirmek, merhamet ve inanç duygusu oluşturmak ve en kıymetlisi “bizden” ve “yabancı” kavramları içindeki farkın kapatılması için birtakım adımların atılmasını gerekli görüyor:
Birinci evvel öteki beşerlerle aramızdaki kontağın değerini kavramak gerekiyor. Hepimizin ortak atası bakteriye benzeri bir organizma. Şu anda gezegendeki herkesle DNA’mızın yüzde 99’unu paylaşıyoruz. Niyetlerimiz toplumsal ağlarla birbirine bağlı. Dünyada yaratılan her şey bu kolektif işbirliğinin yapıtı.
İnovasyonlar, ırk ve ulusal hudutlardan bağımsız olarak insan emeklerinin birikimi kararı ortaya çıkar. Biyoloji, psikoloji ve sinirbilim üzere epeyce sayıda bilim kollarına baktığımız vakit insanların ayrık bireyler olup olmadığı sorusu üzerinde daha hayli düşünmemiz gerekecek. Tahminen de kişisellik duygusu yalnızca bir yanılsama olabilir. Aslında hepimiz ayrık bireyler olduğumuza inanmak üzere evrildik. Ne var ki bu bireyselciliğin çoka vardırıldığı bir dünyada, ben-merkezci bireylerin toplumsal sıkıntıları çözmesini beklemek çok optimistlik olur..
BÜTÜNÜN BİR KESİMİ
Kuramsal olarak insanlığın ortak yapıtlarının kişisel gayretlerden oluştuğu gerçeğini kabul etsek de beyinlerimizdeki temasların bir daha oluşması için pratik yapmak gerekir. Nöral ağlar lakin sevecen davranışlar sayesinde güçlenir. Toplumsal yardımlaşma faaliyetleri beşerler içindeki ruhsal temasları geliştirir. Emsal biçimde meditasyon uygulamaları da nöral ağları değiştirir ve insanların bir bütünün modülü olduğu fikrini besler.
Toplumsal seviyede etraf meseleleriyle ilgili samimi ve açık tartışmalara muhtaçlığımız var. Kişisel tavır ve davranışlarımızın başkalarının yaşantısını nasıl değiştirdiği konusunda farkındalığın artması da kıymetli. İklim değişikliğinin zorlamasıyla artan insan göçlerine birey olarak değil, toplum olarak nasıl yaklaşmamız gerektiğini tartışmanın vakti geldi de geçiyor.
Herkese Bilim Teknoloji mecmuasının katkılarıyla hazırlandı.