EliteDizqn
Active member
Önce İngiltere, akabinde Danimarka, İrlanda, Hollanda ve İspanya, son olarak da Amerika ve İsrail’den bildirilen çocuklarda “gizemli hepatit” hadiseleri, yeni bir global salgın mı geliyor kaygılarına yol açarken, Avrupa Hastalık Tedbire ve Denetim Merkezi (ECDC) ile Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) peş peşe açıklamalar yayımladı.
İngiltere’de 8 çocuğa, “sebebi açıklanamayan akut hepatit niçiniyle” karaciğer nakli yapılmak zorunda kalındı. İlgili kurumlardan yapılan açıklamalarda, sarılık, ishal, kusma ve karın ağrısı şikayetleri ile hastaneye kaldırılan çocuklarda tespit edilen hepatitlerin kesin niçininin çabucak hemen bilinmediği, fakat geçirilmiş Covid-19 enfeksiyonu tesiri olabileceği tarafında de araştırmaların sürdürüldüğü kaydedildi.
ECDC’nin açıklamasında, akut hepatit tespit edilen çocuklardaki yüksek karaciğer enzimi kıymetlerine dikkat çekildi, Covid-19 aşılarıyla ilgili bir temas tespit edilemediği, tüm olaylarda Hepatit A, B, C, D ve E tipi virüs etkenlerine de rastlanmadığı açıklandı.
Ancak İskoçya’dan bildirilen 13 olaydan 3’ünde Covid-19 olumluluğu, ikisinde ise son 3 ay ortasında geçirilmiş Covid-19 enfeksiyonu saptandığı belirtildi. 5’inde ise mevsimsel salgına niye olan adenovirüs olumluluğuna dikkat çekildi.
“SARILIK BELİRTİSİNDE COVİD GEÇMİŞİ DE ARAŞTIRILMALI”
Virüslerin niye olabildiği hepatitler hakkında bilgi veren Çocuk Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme Uzmanı Doç. Dr. Esra Polat, ishal, kusma, sarılık belirtileri olan ve karaciğer enzimlerinde yükseklik saptanan çocuk hastalarda, Covid geçmişinin de araştırılması gerektiğini söylemiş oldu.
Doç. Dr. Polat, hem Covid’in kendisinin tıpkı vakitte bu aylarda çocuklarda pek sık görülen öteki viral enfeksiyonların kalıcı karaciğer hasarına yol açmadan tedavi edilebilmesi için ailelerin belirtilere karşı uyanık olması ve bilhassa sarılık belirtileri görüldüğü taktirde kesinlikle doktora başvurması gerektiğini kaydetti.
Polat, “İngiltere’de son vakit içinderda sebebi belirlenmeyen, bilhassa sarılık belirtisiyle başvuran hepatit olaylarında artış görülmüş. sebebi bilinmeyen bu hadiseler İngiltere’de korkutucu hale geldi ve buna yönelik de araştırmalara devam ediliyor. Lakin çabucak hemen etkeni bilmiyorlar. Hepimizin bildiği üzere aslında sarılığa, daha doğrusu karaciğer iltihabına niye olabilecek bir sürü etken var. Viral enfeksiyonlar da bunların başında geliyor” dedi.
“VİRÜS ENFEKSİYONLARI KARACİĞER NAKLİNE KADAR GÖTÜREBİLİR”
Polat, viral enfeksyonlarda hepatit virüsleri haricinde, yani spesifik karaciğere tesiri olan virüsler dışında, epeyce sayıda virüsün de karaciğer tutulumu yaparak sıradan karaciğer enfeksiyonundan (sıradan hepatitten) ileri evre kronik hepatite kadar gidebilen, hatta organ yetmezliğine niye olup karaciğer nakline kadar götürebilen bir surece niye olabildiğini kaydederek şunları söylemiş oldu:
“Bu niçinlerden bir tanesi de Covid-19 enfeksiyonu. Koronavirüs ömrümüze girdiğinden beri fazlaca şey öğrendik. Bilhassa koronavirüs olaylarında karaciğer tutulumu da olduğunu gördük. 2020 Eylül’ün den itibaren de koronavirüs daha sonrasında gelişen farklı bir hastalıkla tanıştık. Bu da MIS-C enfeksiyonu yani multi inflamatuar sendrom. Çocuklarda görülen MIS-C, biroldukca hastada epey gürültülü seyretti. Bizim de burada takip ettiğimiz, ağır bakımda uzun periyodik tedavi verdiğimiz hastalarımız oldu. MIS-C enfeksiyonu sırasında daha fazla olmak üzere, Covid enfeksiyonunda da karaciğer enzim kıymetlerinde bozukluklar tespit ettik. Lakin enfeksiyonun denetim altına alınmasıyla birlikte, bu hastaların da karaciğer kıymetlerinin toparlandığını gördük.”
HİÇBİR BELİRTİSİ OLMAYIP KARACİĞER ŞİKAYETİ İLE COVİD SAPTANAN VAKALAR
2021 yılından itibaren literatürde, hiç bir solunumsal semptomu olmayan, yalnızca hepatit halinde ortaya çıkan Covid-19 olaylarına rastlandığına dikkat çeken Doç. Dr. Polat, “Çok az sayıda, sonlu olay çalışmaları var. En sonuncusu 4 olay üzerinden yapılmış. Hastaların hiç bir biçimde teneffüs semptomları yok. Yalnızca karaciğer enzim yüksekliği ile klinikleri ortaya çıkmış. Takiplerinde toparlanmaları epey uzun vakit almamış lakin tahminen de bu bir başlangıç. Bilmiyoruz. Zira sonuçta iki yılı aşkın bir müddetdir bu virüsü hala tanıyoruz, öğreniyoruz. Şu anda bizim bu türlü gördüğümüz tespit ettiğimiz bir hadisemiz yok. Lakin şu hususta uyanık olmalıyız ki, teneffüs semptomları olmayan lakin mide bağırsak sistemine ilişkin birtakım semptomları olan, sarılığı olan, karaciğer kıymetlerinde yükselme tespit edilen hastaları kesinlikle Covid açısından da taramamız gerekiyor” dedi.
BU BELİRTİLERE DİKKAT!
Ailelere de ihtarlarda bulunan Doç. Dr. Polat, “Özellikle ailelerden şunu istiyoruz. Lütfen enfeksiyonlar açısından uyanık olalım. Yalnızca sıradan burun akıntısı, boğaz ağrısı, öksürük değil, bir daha gastroenterite (sindirim sistemi enfeksiyonu) ilişkin olabilecek karın ağrısı, ishal, kusma üzere yakınmalarla birlikte, çocuklarının renklerine dikkat etsinler” kelamlarını kullandı.
Polat, şu biçimde devam etti:
“Özellikle gözlerde sararma ile başlayabilir bu tip enfeksiyonlar. Kesinlikle tabibe başvuruşunlar. Zira erken teşhis, her vakit bizim açımızdan değerli. Covid pandemisi sırasında şunu gördük ki çocuklar aslında bu enfeksiyonu biraz daha yavaşça geçiriyorlar erişkinlerle kıyasladığımızda. Hatta birden fazla vakit farkına bile varmıyorlar bu vakitte test yapılmadıysa. Enfeksiyon geçirdiklerinden haberleri bile olmayabiliyor. Biz, (karaciğer semptomlarıyla gelen) hastaları değerlendirirken kesinlikle yakın geçmişe yönelik aile Covid hikayesini sorgulamalıyız. Zira yakın vakitte geçirilmiş bir Covid enfeksiyonu, açıklanamayan karaciğer enzim yüksekliklerinin, açıklanamayan sarılıkların etkeni olabiliyor.”
DİĞER VİRÜSLERİN YANI SIRA COVİD DE KUŞKULU LİSTESİNE EKLENMELİ
Hepatitlerin aslında fazlaca fazla sebebi olduğunu, virüs enfeksiyonları haricinde bakteriyel enfeksiyonların da buna niye olabileceğini, ancak en sık Hepatit A, B, C, D ve E virüslerinin karaciğeri etkilediğini kaydeden Doç. Dr. Polat, bunlar dışında kimi mevsimsel virüslerin de hepatite yol açabileceğini söylemiş oldu. Doç. Dr. Polat, şu ayrıntıları vererek kelamlarını noktaladı:
“Viral ve bakteriyel casuslar başta olmak üzere bir hayli etmen sıralayabiliriz. Lakin viral enfeksiyonları daha sık görüyoruz. Çocukluk yaş kümesinde Hepatit A’ya daha sık rastlıyoruz. Zira Hepatit A, karşımıza akut (ani) enfeksiyonla, epey gürültülü bir tablo ile çıkıp hastada hayli önemli karaciğer enzim yüksekliğine, fazlaca önemli sarılığa niye olabiliyor. Tedavilerle hasta kısa bir müddetde toparlıyor ama az de olsa bu enfeksiyonların epey süratli bir biçimde seyrettiğini, epeyce fatal (ölümcül) sonuçlandığını da görmemiz mümkün.
Bunun dışında bir daha sitomegalovirüs, (CMV), adenovirüs (ADV), Epstein-Barr Virüs (EBV) üzere üst teneffüs yolu enfeksiyonlarına da niye olabilen ancak beraberinde karaciğer enzimlerini de yükselten, karaciğer ve dalağı büyütebilen viral etkenler de karşımıza çıkabiliyor. Alarmda olmamız gereken bir durum var ki bu enfeksiyon etkenlerinin yanında, Covid enfeksiyonunu da atlamamak. Koronavirüs açısından ayrıntılı anamnez (hasta öyküsü) almak ve hastaya gerekli testleri yapmak.”
İngiltere’de 8 çocuğa, “sebebi açıklanamayan akut hepatit niçiniyle” karaciğer nakli yapılmak zorunda kalındı. İlgili kurumlardan yapılan açıklamalarda, sarılık, ishal, kusma ve karın ağrısı şikayetleri ile hastaneye kaldırılan çocuklarda tespit edilen hepatitlerin kesin niçininin çabucak hemen bilinmediği, fakat geçirilmiş Covid-19 enfeksiyonu tesiri olabileceği tarafında de araştırmaların sürdürüldüğü kaydedildi.
ECDC’nin açıklamasında, akut hepatit tespit edilen çocuklardaki yüksek karaciğer enzimi kıymetlerine dikkat çekildi, Covid-19 aşılarıyla ilgili bir temas tespit edilemediği, tüm olaylarda Hepatit A, B, C, D ve E tipi virüs etkenlerine de rastlanmadığı açıklandı.
Ancak İskoçya’dan bildirilen 13 olaydan 3’ünde Covid-19 olumluluğu, ikisinde ise son 3 ay ortasında geçirilmiş Covid-19 enfeksiyonu saptandığı belirtildi. 5’inde ise mevsimsel salgına niye olan adenovirüs olumluluğuna dikkat çekildi.
“SARILIK BELİRTİSİNDE COVİD GEÇMİŞİ DE ARAŞTIRILMALI”
Virüslerin niye olabildiği hepatitler hakkında bilgi veren Çocuk Gastroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme Uzmanı Doç. Dr. Esra Polat, ishal, kusma, sarılık belirtileri olan ve karaciğer enzimlerinde yükseklik saptanan çocuk hastalarda, Covid geçmişinin de araştırılması gerektiğini söylemiş oldu.
Doç. Dr. Polat, hem Covid’in kendisinin tıpkı vakitte bu aylarda çocuklarda pek sık görülen öteki viral enfeksiyonların kalıcı karaciğer hasarına yol açmadan tedavi edilebilmesi için ailelerin belirtilere karşı uyanık olması ve bilhassa sarılık belirtileri görüldüğü taktirde kesinlikle doktora başvurması gerektiğini kaydetti.
Polat, “İngiltere’de son vakit içinderda sebebi belirlenmeyen, bilhassa sarılık belirtisiyle başvuran hepatit olaylarında artış görülmüş. sebebi bilinmeyen bu hadiseler İngiltere’de korkutucu hale geldi ve buna yönelik de araştırmalara devam ediliyor. Lakin çabucak hemen etkeni bilmiyorlar. Hepimizin bildiği üzere aslında sarılığa, daha doğrusu karaciğer iltihabına niye olabilecek bir sürü etken var. Viral enfeksiyonlar da bunların başında geliyor” dedi.
“VİRÜS ENFEKSİYONLARI KARACİĞER NAKLİNE KADAR GÖTÜREBİLİR”
Polat, viral enfeksyonlarda hepatit virüsleri haricinde, yani spesifik karaciğere tesiri olan virüsler dışında, epeyce sayıda virüsün de karaciğer tutulumu yaparak sıradan karaciğer enfeksiyonundan (sıradan hepatitten) ileri evre kronik hepatite kadar gidebilen, hatta organ yetmezliğine niye olup karaciğer nakline kadar götürebilen bir surece niye olabildiğini kaydederek şunları söylemiş oldu:
“Bu niçinlerden bir tanesi de Covid-19 enfeksiyonu. Koronavirüs ömrümüze girdiğinden beri fazlaca şey öğrendik. Bilhassa koronavirüs olaylarında karaciğer tutulumu da olduğunu gördük. 2020 Eylül’ün den itibaren de koronavirüs daha sonrasında gelişen farklı bir hastalıkla tanıştık. Bu da MIS-C enfeksiyonu yani multi inflamatuar sendrom. Çocuklarda görülen MIS-C, biroldukca hastada epey gürültülü seyretti. Bizim de burada takip ettiğimiz, ağır bakımda uzun periyodik tedavi verdiğimiz hastalarımız oldu. MIS-C enfeksiyonu sırasında daha fazla olmak üzere, Covid enfeksiyonunda da karaciğer enzim kıymetlerinde bozukluklar tespit ettik. Lakin enfeksiyonun denetim altına alınmasıyla birlikte, bu hastaların da karaciğer kıymetlerinin toparlandığını gördük.”
HİÇBİR BELİRTİSİ OLMAYIP KARACİĞER ŞİKAYETİ İLE COVİD SAPTANAN VAKALAR
2021 yılından itibaren literatürde, hiç bir solunumsal semptomu olmayan, yalnızca hepatit halinde ortaya çıkan Covid-19 olaylarına rastlandığına dikkat çeken Doç. Dr. Polat, “Çok az sayıda, sonlu olay çalışmaları var. En sonuncusu 4 olay üzerinden yapılmış. Hastaların hiç bir biçimde teneffüs semptomları yok. Yalnızca karaciğer enzim yüksekliği ile klinikleri ortaya çıkmış. Takiplerinde toparlanmaları epey uzun vakit almamış lakin tahminen de bu bir başlangıç. Bilmiyoruz. Zira sonuçta iki yılı aşkın bir müddetdir bu virüsü hala tanıyoruz, öğreniyoruz. Şu anda bizim bu türlü gördüğümüz tespit ettiğimiz bir hadisemiz yok. Lakin şu hususta uyanık olmalıyız ki, teneffüs semptomları olmayan lakin mide bağırsak sistemine ilişkin birtakım semptomları olan, sarılığı olan, karaciğer kıymetlerinde yükselme tespit edilen hastaları kesinlikle Covid açısından da taramamız gerekiyor” dedi.
BU BELİRTİLERE DİKKAT!
Ailelere de ihtarlarda bulunan Doç. Dr. Polat, “Özellikle ailelerden şunu istiyoruz. Lütfen enfeksiyonlar açısından uyanık olalım. Yalnızca sıradan burun akıntısı, boğaz ağrısı, öksürük değil, bir daha gastroenterite (sindirim sistemi enfeksiyonu) ilişkin olabilecek karın ağrısı, ishal, kusma üzere yakınmalarla birlikte, çocuklarının renklerine dikkat etsinler” kelamlarını kullandı.
Polat, şu biçimde devam etti:
“Özellikle gözlerde sararma ile başlayabilir bu tip enfeksiyonlar. Kesinlikle tabibe başvuruşunlar. Zira erken teşhis, her vakit bizim açımızdan değerli. Covid pandemisi sırasında şunu gördük ki çocuklar aslında bu enfeksiyonu biraz daha yavaşça geçiriyorlar erişkinlerle kıyasladığımızda. Hatta birden fazla vakit farkına bile varmıyorlar bu vakitte test yapılmadıysa. Enfeksiyon geçirdiklerinden haberleri bile olmayabiliyor. Biz, (karaciğer semptomlarıyla gelen) hastaları değerlendirirken kesinlikle yakın geçmişe yönelik aile Covid hikayesini sorgulamalıyız. Zira yakın vakitte geçirilmiş bir Covid enfeksiyonu, açıklanamayan karaciğer enzim yüksekliklerinin, açıklanamayan sarılıkların etkeni olabiliyor.”
DİĞER VİRÜSLERİN YANI SIRA COVİD DE KUŞKULU LİSTESİNE EKLENMELİ
Hepatitlerin aslında fazlaca fazla sebebi olduğunu, virüs enfeksiyonları haricinde bakteriyel enfeksiyonların da buna niye olabileceğini, ancak en sık Hepatit A, B, C, D ve E virüslerinin karaciğeri etkilediğini kaydeden Doç. Dr. Polat, bunlar dışında kimi mevsimsel virüslerin de hepatite yol açabileceğini söylemiş oldu. Doç. Dr. Polat, şu ayrıntıları vererek kelamlarını noktaladı:
“Viral ve bakteriyel casuslar başta olmak üzere bir hayli etmen sıralayabiliriz. Lakin viral enfeksiyonları daha sık görüyoruz. Çocukluk yaş kümesinde Hepatit A’ya daha sık rastlıyoruz. Zira Hepatit A, karşımıza akut (ani) enfeksiyonla, epey gürültülü bir tablo ile çıkıp hastada hayli önemli karaciğer enzim yüksekliğine, fazlaca önemli sarılığa niye olabiliyor. Tedavilerle hasta kısa bir müddetde toparlıyor ama az de olsa bu enfeksiyonların epey süratli bir biçimde seyrettiğini, epeyce fatal (ölümcül) sonuçlandığını da görmemiz mümkün.
Bunun dışında bir daha sitomegalovirüs, (CMV), adenovirüs (ADV), Epstein-Barr Virüs (EBV) üzere üst teneffüs yolu enfeksiyonlarına da niye olabilen ancak beraberinde karaciğer enzimlerini de yükselten, karaciğer ve dalağı büyütebilen viral etkenler de karşımıza çıkabiliyor. Alarmda olmamız gereken bir durum var ki bu enfeksiyon etkenlerinin yanında, Covid enfeksiyonunu da atlamamak. Koronavirüs açısından ayrıntılı anamnez (hasta öyküsü) almak ve hastaya gerekli testleri yapmak.”