EsraBetül
Member
“Kırmızı Oda ” ya da “Masumlar Apartmanı” üzere son vakit içinderda moda olan ruhsal TV dizilerinin ya da otizm konusuna getirdiği farklı bakışla dikkati çeken “Mucize Doktor” üzere bir dizinin tahminen de en temel özelliği güçlerini empatide bulmaları.
ŞİDDET DÖNGÜSÜ
Dizilerin şayet olmazsa olmazı çoklukla şiddettir. Bir adaletsizlik, bir haksızlık, travmatik bir olay şiddet hissini o denli bir tetikler ki beşerler bir kin ve öfke döngüsünün ortasında yuvarlanmaya başlarlar. Senaristler kimi kere kendilerini bu kurguya öylesine kaptırırlar ki şiddet döngüsünün sürebilmesi için hiç de inandırıcı olmayan yapay olayları gerisi arkasına sıralamakta sakınca görmezler. Değerli olan tek unsur tansiyonu yüksek tutarak reytingi sağlamaktır. bu biçimdece şiddet olgusu hikayeden soyutlanarak bağımsızlık kazanır. Dizilerin pek birçoklarında bu biçimde bir kurgu göze çarpıyor. Bayanlar ise şiddet döngüsünün ortasında yalnızca araç olarak yer alarak onları kurtaracak kahramanlarını beklerler. Savaşan, faal olan her vakit erkeklerdir.
SIRADIŞI BEŞERLER
Üstte kelamı edilen diziler ise empati hissini odak alan farklı yaklaşımlarıyla dikkati çekiyorlar. Bu açıdan da alışıldık ‘toksik’ (zehirli) dizi estetiğinden uzaklaşıyorlar. Bu cins dizilerde ekseriyetle olağan olmadıklarını düşündüğümüz olağan dışı beşerler gösterilir. Mucize hekim Ali Vefa, “Masumlar Apartman”ında delirmenin eşiğinde yaşayan garip beşerler ya da “Kırmızı Oda”da ruhsal tedaviye gelen beşerler alışılmışın haricinde dünyaları sunar bizlere. Görmemekte, duymamakta ısrar ettiğimiz bu dünyalar gerçi karanlıktır ancak aydınlığa çıkış yolu da daima vardır. İşte asıl mucize de budur.
“Masumlar Apartman”nın kendi hayal dünyasında yaşayan çocuksu karakteri Gülben ya da Mucize Tabip Ali Vefa saflıkları, naiflikleri ve yeterli kalplilikleriyle Dostoyevski’nin Budalası’nı andırırlar. Ali Vefa karakteri ise vur kırdan öbür bir şey bilmeyen erkekler dünyasından fazlaca uzak bir yerlerdedir, tahminen de en kıymetli özelliği sevgi ve empati gücüyle erkeklik hapishanesinin duvarlarını kırmış olmasıdır. bu biçimdece eril bir dünyanın sonlarını hiç aşamayan babasıyla da yüzleşebilir. Yüreklerin buzlaştığı bir dünyada Ali Vefa ve Gülben karakterlerinin bu biçimdesine pak kalpli olmaları insanların birbirlerine sevgiyle dokunabildikleri ütopik bir dünyaya işaret eder. Tahminen de asıl örnek beşerler mecnun diye gülüp geçtiğimiz Gülben ya da otizmli olarak ötekileştirdiğimiz Ali Vefa’dır. Zira onlar sıradışılıklarıyla yalnızca kendilerini değil, etraflarını de dönüştürerek mucizeler yaratırlar. Ömür aslında mucizelerle doludur fakat bunu görüp yaşayabilenler çarçabuk küçümsediğimiz, ötekileştirdiğimiz insanlardır. Kuşkusuz karakterlere büyük bir hassaslıkla can veren Taner Ölmez ve Merve Dizdar’ın oyunculuk muvaffakiyetlerinin hissesi da bunda hayli büyüktür.
YÜZLEŞMENİN DÖNÜŞTÜRÜCÜ GÜCÜ
“Kırmızı Oda”nın haksızlıklara uğramış travmatik insanları ise kırmızı odadaki ruhsal ( terapi) seanslarda kendilerini anlatma cüretini buldukları anda geçmişleriyle ve şimdileriyle yüzleşme sürecinin içine girerler. Karanlık dünyalarının çıkışı geçmişlerinde batındır. Büyük iniş ve çıkışlarla dolu olan iç seyahatleri onların da kendi gizilgüçlerini, öteki bir deyişle kendi içlerindeki mucizeyi keşfetmelerini sağlar. Yaşadığımız kısır döngüden kurtulmamız bizim elimizdedir, kâfi ki isteyelim bildirisini vermektedir bu dizi bizlere. Öte yandan taciz, tecavüz, ensest, mafya ilgileri ve şiddetin kol gezdiği çürümüş bir toplumda yaşananlar, bilhassa bayanların açısından öylesine ağırdır ki bu karanlıktan kurtulmak hiç de kolay değildir. Kendini diğerinin yerine koymak, acısını paylaşmak, sorular sorarak tahlil üretmek üzere bir duruşun her vakit çıkış yollarının açabileceğini sezdirir bu diziler bize. bu biçimdece arabesk müziklerden Yeşilçam sinemalara kadar epey sevdiğimiz kurban hikayeleri tam manasıyla yapıbozuma uğrar. Tahlil dış etkenlerden hayli bizim elimizdedir. Öte yandan tahlil arayışında bir daha toplumda en çok ezilen kısmın, bayanların hissesi da hayli büyük.
EMPATİ Mİ, NARSİSİZM Mİ?
Kuşkusuz kelamını ettiğim bu dizilerin eleştirilecek yanı da fazlacatur. Sözgelimi “Masumlar Apartmanı”nda Safiye ile Naci’nin çocukluktan başlayan ve Yeşilçam sinemalarına taş çıkaracak bir biçimde gelişen iç bayıltıcı aşk hikayesi, karakterlerin yaşadığı travmaların tetikleyicisi ‘anne-canavarının’ korkutucu bir hayalet olarak ikide birde ortaya çıkması, “Kırmızı Oda”daki psikoloğun en büyük travmaları bile birkaç soruyla dönüştüren sihirli gücü, “Mucize Doktor”un hastanelerine düşen insanlara yardım etmek için birbirleriyle yarışan özverili, uygun kalpli hekimleri ve dizilerimizin şayet olmazsa olmazı izleyicinin dayanma gücünü düzgünce zorlayarak uzadıkça uzayan anlamsız sahneler dizilerin inandırıcılığına yeterlice gölge düşürse bile, oyuncuların bir an bile düşmeyen şaşırtan performansı bu dizileri alışık olduğumuz vurdulu kırdılı dizilerden bir daha de ayırıyor.
Yer yer gülerek, yer yer hüzünlenerek izlediğimiz bu sımsıcak diziler kuşkusuz “Terapi” (Arte’de Fransız yapımı) üzere Avrupa imali ruhsal dizilerden kesin çizgilerle ayrılıyor. Tıpkı “Kırmızı Oda”da olduğu üzere “Terapi”de de beşerler problemlerine ruhsal seanslarda tahlil ararlar. Gerek senaryo gerek oyunculuk açısından neredeyse matematiksel bir nizam ortasında tıkır tıkır işleyen “Terapi” dizisi (hiç bir sahnenin gereksiz yere uzatılmaması) gerçi gerçekçidir lakin sıcak insan alakalarına hiç yer vermediği üzere mizaha da hiç fırsat tanımaz. bu biçimdece iç daraltıcı, asık yüzlü bir dizi olarak gelişir.
Sonuçta bu dizilerden hangisi beşere nitekim dokunuyor, hangisinin milyonları etkileyebilecek aydınlatıcı bir gizilgücü var diye sorarsanız kelamını ettiğim aksamalara rağmen bizdeki ruhsal dizilerin önde gittiğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Bunun da temel sebebin empati olduğunu düşünüyorum. “Terapi”de kendi dışına çıkamama, narsisizm, yaşanamayan ya da yanlış yaşanan cinsellik ve saldırganlık üzere izlekler ele alınırken empati olgusu fazlaca geri planda kalıyor. Sanki bizdeki kaotik yaşama kıyasla her şeyin tertip ortasında olduğu Avrupa’da empati sınıfta mı kaldı?
MİZAHIN GİZİLGÜCÜ
Sonuçta “Terapi”nin kendi içine dönük, asık yüzlü, saldırgan ve mutsuz insanlarıyla “Kırmızı Oda”, “Masumlar Apartmanı” ve “Mucize Doktor”un hayat dolu, komik, sevinçli, hüzünlü ya da öfke ve şiddet dolu insanları içinde uçurumlar olduğunu söyleyebiliriz.
Öte yandan gerek senaryo gerek oyunculuk bazında büyük bir muvaffakiyetle işlenen humor anlayışı da kelamını ettiğim yerli dizileri özel kılıyor. Kendi hayal dünyasıyla gerçekler içinde sıkışan Gülben’in yaşadıkları, Ali Vefa’nın hastane hayatına ayak uydurmak için harcadığı uğraşların yarattığı komik durumlar, Paklar Apartmanı’ndaki kız kardeşlerin hiç bitmeyen paklık takıntıları, Kırmızı Oda’daki mafya babası Delikanlı Sadi’nin (Erkan Petekkaya) ortasındaki sevgi dolu küçük çocuk vb. karakter ve durum güldürüleri bu dizilere değişik bir sıcaklık katıyor.
ŞİDDET DÖNGÜSÜ
Dizilerin şayet olmazsa olmazı çoklukla şiddettir. Bir adaletsizlik, bir haksızlık, travmatik bir olay şiddet hissini o denli bir tetikler ki beşerler bir kin ve öfke döngüsünün ortasında yuvarlanmaya başlarlar. Senaristler kimi kere kendilerini bu kurguya öylesine kaptırırlar ki şiddet döngüsünün sürebilmesi için hiç de inandırıcı olmayan yapay olayları gerisi arkasına sıralamakta sakınca görmezler. Değerli olan tek unsur tansiyonu yüksek tutarak reytingi sağlamaktır. bu biçimdece şiddet olgusu hikayeden soyutlanarak bağımsızlık kazanır. Dizilerin pek birçoklarında bu biçimde bir kurgu göze çarpıyor. Bayanlar ise şiddet döngüsünün ortasında yalnızca araç olarak yer alarak onları kurtaracak kahramanlarını beklerler. Savaşan, faal olan her vakit erkeklerdir.
SIRADIŞI BEŞERLER
Üstte kelamı edilen diziler ise empati hissini odak alan farklı yaklaşımlarıyla dikkati çekiyorlar. Bu açıdan da alışıldık ‘toksik’ (zehirli) dizi estetiğinden uzaklaşıyorlar. Bu cins dizilerde ekseriyetle olağan olmadıklarını düşündüğümüz olağan dışı beşerler gösterilir. Mucize hekim Ali Vefa, “Masumlar Apartman”ında delirmenin eşiğinde yaşayan garip beşerler ya da “Kırmızı Oda”da ruhsal tedaviye gelen beşerler alışılmışın haricinde dünyaları sunar bizlere. Görmemekte, duymamakta ısrar ettiğimiz bu dünyalar gerçi karanlıktır ancak aydınlığa çıkış yolu da daima vardır. İşte asıl mucize de budur.
“Masumlar Apartman”nın kendi hayal dünyasında yaşayan çocuksu karakteri Gülben ya da Mucize Tabip Ali Vefa saflıkları, naiflikleri ve yeterli kalplilikleriyle Dostoyevski’nin Budalası’nı andırırlar. Ali Vefa karakteri ise vur kırdan öbür bir şey bilmeyen erkekler dünyasından fazlaca uzak bir yerlerdedir, tahminen de en kıymetli özelliği sevgi ve empati gücüyle erkeklik hapishanesinin duvarlarını kırmış olmasıdır. bu biçimdece eril bir dünyanın sonlarını hiç aşamayan babasıyla da yüzleşebilir. Yüreklerin buzlaştığı bir dünyada Ali Vefa ve Gülben karakterlerinin bu biçimdesine pak kalpli olmaları insanların birbirlerine sevgiyle dokunabildikleri ütopik bir dünyaya işaret eder. Tahminen de asıl örnek beşerler mecnun diye gülüp geçtiğimiz Gülben ya da otizmli olarak ötekileştirdiğimiz Ali Vefa’dır. Zira onlar sıradışılıklarıyla yalnızca kendilerini değil, etraflarını de dönüştürerek mucizeler yaratırlar. Ömür aslında mucizelerle doludur fakat bunu görüp yaşayabilenler çarçabuk küçümsediğimiz, ötekileştirdiğimiz insanlardır. Kuşkusuz karakterlere büyük bir hassaslıkla can veren Taner Ölmez ve Merve Dizdar’ın oyunculuk muvaffakiyetlerinin hissesi da bunda hayli büyüktür.
YÜZLEŞMENİN DÖNÜŞTÜRÜCÜ GÜCÜ
“Kırmızı Oda”nın haksızlıklara uğramış travmatik insanları ise kırmızı odadaki ruhsal ( terapi) seanslarda kendilerini anlatma cüretini buldukları anda geçmişleriyle ve şimdileriyle yüzleşme sürecinin içine girerler. Karanlık dünyalarının çıkışı geçmişlerinde batındır. Büyük iniş ve çıkışlarla dolu olan iç seyahatleri onların da kendi gizilgüçlerini, öteki bir deyişle kendi içlerindeki mucizeyi keşfetmelerini sağlar. Yaşadığımız kısır döngüden kurtulmamız bizim elimizdedir, kâfi ki isteyelim bildirisini vermektedir bu dizi bizlere. Öte yandan taciz, tecavüz, ensest, mafya ilgileri ve şiddetin kol gezdiği çürümüş bir toplumda yaşananlar, bilhassa bayanların açısından öylesine ağırdır ki bu karanlıktan kurtulmak hiç de kolay değildir. Kendini diğerinin yerine koymak, acısını paylaşmak, sorular sorarak tahlil üretmek üzere bir duruşun her vakit çıkış yollarının açabileceğini sezdirir bu diziler bize. bu biçimdece arabesk müziklerden Yeşilçam sinemalara kadar epey sevdiğimiz kurban hikayeleri tam manasıyla yapıbozuma uğrar. Tahlil dış etkenlerden hayli bizim elimizdedir. Öte yandan tahlil arayışında bir daha toplumda en çok ezilen kısmın, bayanların hissesi da hayli büyük.
EMPATİ Mİ, NARSİSİZM Mİ?
Kuşkusuz kelamını ettiğim bu dizilerin eleştirilecek yanı da fazlacatur. Sözgelimi “Masumlar Apartmanı”nda Safiye ile Naci’nin çocukluktan başlayan ve Yeşilçam sinemalarına taş çıkaracak bir biçimde gelişen iç bayıltıcı aşk hikayesi, karakterlerin yaşadığı travmaların tetikleyicisi ‘anne-canavarının’ korkutucu bir hayalet olarak ikide birde ortaya çıkması, “Kırmızı Oda”daki psikoloğun en büyük travmaları bile birkaç soruyla dönüştüren sihirli gücü, “Mucize Doktor”un hastanelerine düşen insanlara yardım etmek için birbirleriyle yarışan özverili, uygun kalpli hekimleri ve dizilerimizin şayet olmazsa olmazı izleyicinin dayanma gücünü düzgünce zorlayarak uzadıkça uzayan anlamsız sahneler dizilerin inandırıcılığına yeterlice gölge düşürse bile, oyuncuların bir an bile düşmeyen şaşırtan performansı bu dizileri alışık olduğumuz vurdulu kırdılı dizilerden bir daha de ayırıyor.
Yer yer gülerek, yer yer hüzünlenerek izlediğimiz bu sımsıcak diziler kuşkusuz “Terapi” (Arte’de Fransız yapımı) üzere Avrupa imali ruhsal dizilerden kesin çizgilerle ayrılıyor. Tıpkı “Kırmızı Oda”da olduğu üzere “Terapi”de de beşerler problemlerine ruhsal seanslarda tahlil ararlar. Gerek senaryo gerek oyunculuk açısından neredeyse matematiksel bir nizam ortasında tıkır tıkır işleyen “Terapi” dizisi (hiç bir sahnenin gereksiz yere uzatılmaması) gerçi gerçekçidir lakin sıcak insan alakalarına hiç yer vermediği üzere mizaha da hiç fırsat tanımaz. bu biçimdece iç daraltıcı, asık yüzlü bir dizi olarak gelişir.
Sonuçta bu dizilerden hangisi beşere nitekim dokunuyor, hangisinin milyonları etkileyebilecek aydınlatıcı bir gizilgücü var diye sorarsanız kelamını ettiğim aksamalara rağmen bizdeki ruhsal dizilerin önde gittiğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Bunun da temel sebebin empati olduğunu düşünüyorum. “Terapi”de kendi dışına çıkamama, narsisizm, yaşanamayan ya da yanlış yaşanan cinsellik ve saldırganlık üzere izlekler ele alınırken empati olgusu fazlaca geri planda kalıyor. Sanki bizdeki kaotik yaşama kıyasla her şeyin tertip ortasında olduğu Avrupa’da empati sınıfta mı kaldı?
MİZAHIN GİZİLGÜCÜ
Sonuçta “Terapi”nin kendi içine dönük, asık yüzlü, saldırgan ve mutsuz insanlarıyla “Kırmızı Oda”, “Masumlar Apartmanı” ve “Mucize Doktor”un hayat dolu, komik, sevinçli, hüzünlü ya da öfke ve şiddet dolu insanları içinde uçurumlar olduğunu söyleyebiliriz.
Öte yandan gerek senaryo gerek oyunculuk bazında büyük bir muvaffakiyetle işlenen humor anlayışı da kelamını ettiğim yerli dizileri özel kılıyor. Kendi hayal dünyasıyla gerçekler içinde sıkışan Gülben’in yaşadıkları, Ali Vefa’nın hastane hayatına ayak uydurmak için harcadığı uğraşların yarattığı komik durumlar, Paklar Apartmanı’ndaki kız kardeşlerin hiç bitmeyen paklık takıntıları, Kırmızı Oda’daki mafya babası Delikanlı Sadi’nin (Erkan Petekkaya) ortasındaki sevgi dolu küçük çocuk vb. karakter ve durum güldürüleri bu dizilere değişik bir sıcaklık katıyor.