Yusuf Taktak, Arkeoloji Müzeleri üzerinde yaşanan depo sıkıntısını Cumhuriyet için yazdı

EsraBetül

Member
Konuk muharrir: Yusuf Taktak

İstanbul Arkeoloji Müzeleri, birinci kurulan ve en değerli olan, müzeciliğimizin kilit taşıdır. Kültür varlıklarının korunması bağlamında birinci kıymetli düzenleme “1869 Asar-ı Atika Nizamnamesi” olmakla birlikte birebir yıl birinci müzemiz “Müze-i Humayun İdaresi”, yani İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü kurulmuş ve yalnızca müze değil, eğitim kurumu da olmuş. 150 yıllık kurumun depoları, onarım kısımları müzenin bir kesimi. Fakat depo sorunu, müzelerin kurulduğu 1869’dan beri var. Evvel Çinili Köşk’e taşınma, Osman Hamdi periyodunda klasik binaların inşası, yetmişli senelerda imaline başlanan ve problemleri devam ettiğinden hâlâ açılamayan ek binaya kadar genişlemelere karşın bu sorun daima oldu. Ancak bu genişlemeler yanlışsız ve olması gerektiği biçimde, genişlemeye müsait olan müze etrafında oldu. Müze etrafı hâlâ genişlemeye uygun olduğu biçimde hangi münasebetle Maltepe ve Yeşilköy’e taşınmak istenmesinin mantıklı ve bilimsel bir açıklaması yok.

Şu anki fiili durum, İstanbul Arkeoloji Müzeleri envanterine kayıtlı yapıtların taşınma konusunun başlangıcını 06.09.2019 tarih ve 30880 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile Topkapı Sarayı Müzesi’nin Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan alınarak Cumhurbaşkanlığı Ulusal Saraylar Daire Başkanlığı’na bağlanması ve bu kararname münasebet gösterilerek Topkapı Sarayı Müzesi’ne tahsisli olmadığı biçimde bakanlığın bölge müdürlüğü özelliğindeki en değerli müdürlükleri olan İstanbul Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü (eski Ulusal Eğitim Basımevi) ile İstanbul Onarım ve Konservasyon Merkez Laboratuvarı Müdürlüğü’nün (eski Matbaa Meslek Lisesi) Ulusal Saraylar Yönetimi tarafınca emrivaki yapılarak hatta kimi müştemilatların bir Cumartesi günü yıkılması kararı cebren kapı dışarı edilmesi ile gerçekleşti. Bu iki müdürlük uzun vakit da yersiz kaldı.

Bunlar yaşanırken sıranın İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü’ne geldiği konuşulmaktaydı. aslına bakarsan müzeye bağlı binalardan epey kıymetli arşiv ve fotoğrafların bulunduğu Kimyahane binası oldukcatan Ulusal Saraylar Yönetimi tarafınca yalnızca dört duvar kalacak biçimde yıkılarak restore edilmişti! Bu hususta Bölge Konsey sonucu var mı, yok mu, bilmiyoruz!

Nihayet 25 – 26 Mayıs 2021’de Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdür Yardımcısı Yahya Coşkun ile İstanbul Vilayet Kültür ve Turizm Müdürü, Atatürk Havalimanı’nda ve Maltepe’de depo müzeler oluşturulacağını açıklamalarını yaptılar.

DEPOLAR NİÇİN TAŞINIYOR?

Müzenin depolarındaki yapıtların taşınması konusunda şu sorular yanıtlanmayı bekliyor:

1) Müzenin depo sorunu yeni değil. Bu bahiste müzenin talebi yahut raporları var mı? Yapıtlardan sorumlu müze müdürlüğünün görüşü alındı mı? Alındıysa bu görüş hangi istikamette?

2) Müze yapıtlarının 20 – 30 km. uzaktaki ilçelere taşınmasına kim karar verdi? Yeri kim belirledi? Bunlara ait bilimsel raporlar var mı? Yapıtların ziyan görüp görmeyeceği incelendi mi?

3) Depoların müzenin etrafında taşınabileceği yer ya da inşa edilebilecek uygun saha yok mu?

4) Karar merkezden alındıysa bu sonucu alanların eğitimleri ve müzecilik deneyimleri buna kâfi midir?

Daha evvel “2010 Avrupa Kültür Başşehri Ajansı” tarafınca buna benzeri bir proje, bilhassa Topkapı Sarayı ve İstanbul Arkeoloji Müzeleri depolarının Avcılar’a taşınması için İstanbul müze müdürlerine sunulmuş ve vaktin müze müdürlerince bu proje reddedilmişti. Her niçinse İstanbul’un en bakir ve kâfi alan yerlerine sahip Suru Sultani ortasında (Askeri Levazım binaları, Askeri depolar, yurt binaları, eski Zührevi Hastalıklar Hastanesi, askeri yurt binaları vs.) olmasına karşın niye ısrarla müze depolarının sur dışına taşınması teklifleri gündeme getiriliyor?

DARPHANE BİNALARI

(Devlet memuru olduğu için isminin açıklanmasını istemeyen müzeci dostuma verdiği kıymetli bilgiler niçiniyle teşekkür ederim.)

DARPHANE BİNALARI!

Darphane binaları (Darphane-i Amire) seksenli yılların ortalarına kadar fiilen Damga Matbaası olarak kullanılmış, 1981 yılında Hazine’den Kültür Bakanlığı’na devredilen binalardan kimileri Konservasyon Laboratuvarı ve İstanbul Rölöve Müdürlüğü olarak kullanılmaya başlanmış, Kültür Bakanlığı Müsteşarı Emre Kongar periyodunda, 1996 yılında İstanbul’da yapılan Birleşmiş Milletler Habitat-II tepesi ötürüsıyla İstanbul Kent Müzesi yapılacağı mazeret edilerek büyük kısmı 1995 yılından itibaren 49 yıllığına Tarih Vakfı’na tahsis edilmişti. çabucak sonrasında Bakanlık nezdinde ağır çalışmalar kararında İstanbul 4. Yönetim Mahkemesi’nin sonucu sonucunda 2007 yılında binalar yine Kültür Bakanlığı’na devredildi.

06.09.2019 tarih ve 30880 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile Topkapı Sarayı müştemilatıyla birlikte Darphane binaları da zikredilerek Ulusal Saraylar İdaresi’ne geçtiği bildirildi. Halihazırda Marmaray kazılarından çıkan yapıtlara mesken sahipliği yaparken Bakanlığın tasarrufuyla yapıtların Yeşilköy’e taşınacağı bilgisi ulaşmış olup bize bakılırsa asıl hedef arkeoloji müzeleri depolarının taşınmasının yanı sıra Darphane binalarını boşaltmak. her insanın üzerinde uzlaştığı üzere aklın gereği Darphane binalarının İstanbul Arkeoloji Müzeleri koleksiyonunun en büyük kısmını oluşturan Nümizmatik (Para) Müzesi olması bilim ve akıl gereğidir.

Kuruluşu Kültür Bakanlığı’ndan da önceye dayanan İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nin bilimsel olmayan yolla tarihi yarımada dışına taşınması İstanbul’a ihanettir. Suru Sultani ortasında bir epey boş alan ve bina varken, Suru Sultani ortasında envanterinde eser niteliğinde dahi olmayan nesneler bulunan İslam Bilim ve Teknoloji Müzesi’ne yer bulunuyorken, İstanbul Arkeoloji Müzeleri’ne yer bulunamaması epeyce acı.