EsraBetül
Member
Biten yılın anıları içinde belgeseller de var olağan olarak. Suudi muhalif gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın İstanbul’da Suudi Arabistan Konsolosluğu’nda katledilişini husus edinen “The Dissident” (y: Bryan Fogel) üzere siyasi belgeseller de vardı 2021’de izlediğimiz, intiharı ile tüm dünyada önemli bir şok ve keder dalgası yaratan şef Anthony Bourdain’in hayatına adanmış “Roadrunner: A Sinema About Anthony Bourdain” (y: Morgan Neville) üzere biyografik belgeseller de.
Golf dünyasının en çok tartışılan yıldızlarından Tiger Woods’un ömrünü mercek altına alan ve bir yandan da önemli bir medya eleştirisi ortaya koyan “Tiger” (y: Matthew Heineman & Matthew Hamacheck) üzere spor odaklı belgeseller de vardı gündemimizde, Martin Luther King’in FBI tarafınca nasıl sistematik bir biçimde taciz ve tehdit edildiğini gözler önüne seren “MLK/FBI” (y: Sam Pollard) üzere yakın tarih belgeselleri de. bir daha de müzik belgesellerinin yeri bir başkaydı güya.
Yıl uzunluğu birbirinden değişik müzik belgeselleri çıktı karşımıza. Bunları şenlikler haricinde pek sinema salonlarında izlemek mümkün değildi tahminen ancak dijital platformlar ve internet üzerinden meraklısı için ulaşmak fazlaca da kolay olsa gerekdi doğrusu. İşte bu pazar sizlere bu belgesellerin üçünden bahsetmek istiyorum. Müzik haricinde bir başka ortak noktaları da her üç sinemanın de 1960’ların sonlarını anlatan üretimler olmaları.
PETER JACKSON’DAN BİR KURGU MÜKEMMELİ
“Yüzüklerin Efendisi” üçlemesi ile sinema tarihine dev bir iz bırakan Peter Jackson 2021’de de belgesel alanında devasa bir işe imza attı ve yaklaşık 8 saatlik bir müzik olayı çıkardı ortaya. Ortaya çıkarmak aslında hayli da yanlış değil, çünkü 1969 yılında The Beatles’ın yeni bir albüm kaydetmek üzere provalara başladığı devirde günlerce onları birden çok kamerayla kaydeden bir sinema takımının 60 saati aşkın imaj ve 150 saati aşkın ses kayıtlarından hareketle bir sinema oluşturmuş Peter Jackson. Yani son analizde önemli bir kurgu mucizesi var ortada.
Kümenin artık son demlerini yaşadığı bir periyoda denk gelen kayıtlar öncesi iki yıl boyunca konser vermemiş The Beatles’ın bir tanıtım görüntüsü için bir ortaya gelerek izleyici önüne çıkması dörtlüye fazlaca âlâ gelince ismini Get Back koydukları bir işe kalkışmışlar ve Twickenham Stüdyoları’nı kiralayarak çalışmaya başlamışlar. Kümenin 1970 tarihindeki “Let It Be” albümlerinin nasıl ortaya çıktığını anlatan sinemaya de bu projeden hareketle “The Beatles: Get Back” ismini koymuş Peter Jackson. Birinci planlanan sinemanın direktörlüğünü ise Michael Lindsay-Hogg üstlenmiş bu ortada. Lakin Peter Jackson’ın kurgusunu izlediğinizde The Beatles hakkında (ya da kümenin son vakit içinderı hakkında diyelim) derinlemesine bilgi sahibi oluyor ve küme içi dinamiklerin nasıl evrildiğine dair kapsamlı bir bakış açısı oluşturabiliyorsunuz. Tam provaların ortasında kümesi terk eden George Harrison’ın yarattığı kriz, eşini yalnız bırakmayan Yoko Ono’nun ortamda yarattığı tesir ve yansımaları, kümenin yeni müzikler üretme noktasında nasıl en eski melodilere başvurdukları (ve kimi ünlü modüllerin birinci versiyonları) ve ortalarındaki sohbetler, tartışmalar, laf sokmalar… ve doğal en sonda da The Beatles’ın o ünlü çatı konseri. “The Beatles: Get Back” yılın en âlâ müzik belgesellerinden elbet.
1969’DAN BİR SOUL İHTİLALİ
Tıpkı “The Beatles: Get Back” üzere, “Summer of Soul (Or When the Revolution Could Not Be Televised)” da 1969 yılına gdolayıyor izleyiciyi. Bu sefer mevsimlerden yaz ve kıtalardan Amerika. Questlove ismiyle tanınan ve haftanın 5 günü Jimmy Fallon’ın sunduğu The Tonight Show’da davul çalan Ahmir Thompson’ın yönettiği sinema ünlü Woodstock Şenliği ile birebir yaz düzenlenen lakin bugün pek kimsenin bilmediği bir şenliği, Harlem Kültür Festivali’ni anlatıyor. 1969 yazında 6 haftalık bir müddetye yayılan ve o sıralarda siyah müzik namına üretimde bulunan çabucak tüm sanatçı ve kümelerin konser verdiği şenliği hem aktüel manzaralar (52 yıl önceden) tıpkı vakitte yeni röportajlar eşliğinde önümüze getiren sinema ismindeki imanın da hakkını veriyor ve o senelerda yaşanan soul ihtilalini tüm çıplaklığı ve sesleriyle gözler önüne seriyor. TV imalcisi Hal Tuchin’in kaydettiği ve 50 yıl boyunca konutunun bodrumunda sakladığı (yani hiç gün ışığınan çıkmamış) olağanüstü konser manzaralarının yer aldığı “Summer of Soul” 2021 yılında izleyiciyle buluşan tahminen de en sağlam müzik belgeseli.
Sundance Sinema Festivali’nde belgesel kolunda Heyet Büyük Mükafatı ile İzleyici Mükafatını alan sinema bir yandan harikulade müzikleriyle kanınızı kaynatacak, bir yandan siyahların insan hakları gayretine dair dokunuşlarıyla tarihi notalarla harmanlayacak, bir yandan da siyah kültürün zenginliği konusunda aklınızda kalmış soru işaretleri var ise büsbütün silip süpürecek. Gencecik bir Stevie Wonder ile başlayan (özellikle davul çaldığı anlarda kopuyorsunuz) ve The Chambers Brothers, The Fifth Dimension, B.B. King, Mahalia Jackson, Mavis Staples, Gladys Knight & The Pips, Sly and The Family Stone üzere isimlerle devam eden; ortada Ray Baretto üzere Latin müzisyenleri de es geçmeyen ve mükemmel Nina Simone ile doruğa çıkan sinema kolay kolay unutulacak üzere değil doğrusu.
AVANT-GARDI POPÜLERLEŞTİRMEK
Golf dünyasının en çok tartışılan yıldızlarından Tiger Woods’un ömrünü mercek altına alan ve bir yandan da önemli bir medya eleştirisi ortaya koyan “Tiger” (y: Matthew Heineman & Matthew Hamacheck) üzere spor odaklı belgeseller de vardı gündemimizde, Martin Luther King’in FBI tarafınca nasıl sistematik bir biçimde taciz ve tehdit edildiğini gözler önüne seren “MLK/FBI” (y: Sam Pollard) üzere yakın tarih belgeselleri de. bir daha de müzik belgesellerinin yeri bir başkaydı güya.
Yıl uzunluğu birbirinden değişik müzik belgeselleri çıktı karşımıza. Bunları şenlikler haricinde pek sinema salonlarında izlemek mümkün değildi tahminen ancak dijital platformlar ve internet üzerinden meraklısı için ulaşmak fazlaca da kolay olsa gerekdi doğrusu. İşte bu pazar sizlere bu belgesellerin üçünden bahsetmek istiyorum. Müzik haricinde bir başka ortak noktaları da her üç sinemanın de 1960’ların sonlarını anlatan üretimler olmaları.
PETER JACKSON’DAN BİR KURGU MÜKEMMELİ
“Yüzüklerin Efendisi” üçlemesi ile sinema tarihine dev bir iz bırakan Peter Jackson 2021’de de belgesel alanında devasa bir işe imza attı ve yaklaşık 8 saatlik bir müzik olayı çıkardı ortaya. Ortaya çıkarmak aslında hayli da yanlış değil, çünkü 1969 yılında The Beatles’ın yeni bir albüm kaydetmek üzere provalara başladığı devirde günlerce onları birden çok kamerayla kaydeden bir sinema takımının 60 saati aşkın imaj ve 150 saati aşkın ses kayıtlarından hareketle bir sinema oluşturmuş Peter Jackson. Yani son analizde önemli bir kurgu mucizesi var ortada.
Kümenin artık son demlerini yaşadığı bir periyoda denk gelen kayıtlar öncesi iki yıl boyunca konser vermemiş The Beatles’ın bir tanıtım görüntüsü için bir ortaya gelerek izleyici önüne çıkması dörtlüye fazlaca âlâ gelince ismini Get Back koydukları bir işe kalkışmışlar ve Twickenham Stüdyoları’nı kiralayarak çalışmaya başlamışlar. Kümenin 1970 tarihindeki “Let It Be” albümlerinin nasıl ortaya çıktığını anlatan sinemaya de bu projeden hareketle “The Beatles: Get Back” ismini koymuş Peter Jackson. Birinci planlanan sinemanın direktörlüğünü ise Michael Lindsay-Hogg üstlenmiş bu ortada. Lakin Peter Jackson’ın kurgusunu izlediğinizde The Beatles hakkında (ya da kümenin son vakit içinderı hakkında diyelim) derinlemesine bilgi sahibi oluyor ve küme içi dinamiklerin nasıl evrildiğine dair kapsamlı bir bakış açısı oluşturabiliyorsunuz. Tam provaların ortasında kümesi terk eden George Harrison’ın yarattığı kriz, eşini yalnız bırakmayan Yoko Ono’nun ortamda yarattığı tesir ve yansımaları, kümenin yeni müzikler üretme noktasında nasıl en eski melodilere başvurdukları (ve kimi ünlü modüllerin birinci versiyonları) ve ortalarındaki sohbetler, tartışmalar, laf sokmalar… ve doğal en sonda da The Beatles’ın o ünlü çatı konseri. “The Beatles: Get Back” yılın en âlâ müzik belgesellerinden elbet.
1969’DAN BİR SOUL İHTİLALİ
Tıpkı “The Beatles: Get Back” üzere, “Summer of Soul (Or When the Revolution Could Not Be Televised)” da 1969 yılına gdolayıyor izleyiciyi. Bu sefer mevsimlerden yaz ve kıtalardan Amerika. Questlove ismiyle tanınan ve haftanın 5 günü Jimmy Fallon’ın sunduğu The Tonight Show’da davul çalan Ahmir Thompson’ın yönettiği sinema ünlü Woodstock Şenliği ile birebir yaz düzenlenen lakin bugün pek kimsenin bilmediği bir şenliği, Harlem Kültür Festivali’ni anlatıyor. 1969 yazında 6 haftalık bir müddetye yayılan ve o sıralarda siyah müzik namına üretimde bulunan çabucak tüm sanatçı ve kümelerin konser verdiği şenliği hem aktüel manzaralar (52 yıl önceden) tıpkı vakitte yeni röportajlar eşliğinde önümüze getiren sinema ismindeki imanın da hakkını veriyor ve o senelerda yaşanan soul ihtilalini tüm çıplaklığı ve sesleriyle gözler önüne seriyor. TV imalcisi Hal Tuchin’in kaydettiği ve 50 yıl boyunca konutunun bodrumunda sakladığı (yani hiç gün ışığınan çıkmamış) olağanüstü konser manzaralarının yer aldığı “Summer of Soul” 2021 yılında izleyiciyle buluşan tahminen de en sağlam müzik belgeseli.
Sundance Sinema Festivali’nde belgesel kolunda Heyet Büyük Mükafatı ile İzleyici Mükafatını alan sinema bir yandan harikulade müzikleriyle kanınızı kaynatacak, bir yandan siyahların insan hakları gayretine dair dokunuşlarıyla tarihi notalarla harmanlayacak, bir yandan da siyah kültürün zenginliği konusunda aklınızda kalmış soru işaretleri var ise büsbütün silip süpürecek. Gencecik bir Stevie Wonder ile başlayan (özellikle davul çaldığı anlarda kopuyorsunuz) ve The Chambers Brothers, The Fifth Dimension, B.B. King, Mahalia Jackson, Mavis Staples, Gladys Knight & The Pips, Sly and The Family Stone üzere isimlerle devam eden; ortada Ray Baretto üzere Latin müzisyenleri de es geçmeyen ve mükemmel Nina Simone ile doruğa çıkan sinema kolay kolay unutulacak üzere değil doğrusu.
AVANT-GARDI POPÜLERLEŞTİRMEK