Yeni bir dönüşümün eşiğinde Cannes

EsraBetül

Member
3 Haziran perşembe günü, öğleye gerçek düzenlenen Cannes Sinema Şenliği basın toplantısına katılan yaklaşık 200 kişi, hem heyecanlı ve umutlu, tıpkı vakitte aralı ve maskeli, ötürüsıyla da biraz suskundular. Bir o kadar da huzursuz ve sorgulayıcı gözlerle, ortada ikişer boş koltuk olması zorunluluğuna rağmen, tanıdık simalarla selamlaşmaya çalışıyorlardı…

Herkes gerçekçi bir umut ortasındaydı. Geçen yıl seçkilerini açıklayan fakat 73. aktifliği pandemi niçiniyle iptal etmek zorunda kalan şenliğin, bu defa iki ay ertelense de, Leos Carax’ın, Marion Cotillard ve Adam Driver’ın Sparks kümesinin müziği eşliğinde yorumladıkları ‘aşk filmi’ “Annette” ile, 6 Temmuz akşamı Cannes’da perdelerini açacağından, artık kimsenin önemli bir kuşkusu kalmamıştı…

SİNEMA SALONLARINA AKIN

Ayrıyeten, Fransa genelinde değerli bir gelişme daha yaşanmaktaydı. Salgının ağır geçen ikinci dalgası niçiniyle yedi aya yakın bir süre kapalı kalan tüm sinema salonları, üç hafta evvel, üçte bir koltuk kapasitesiyle de olsa açılmış; ilginin beklenenin epey üzerinde olması da genel iyimserliği körüklemişti. Satılan bilet sayısı, kısıtlı kapasiteye rağmen, iki yıl öncesinin tıpkı devrindeki seviyeye ulaşıvermişti. Sinemaları yalnızca televizyon ekranlarında ya da platformlardan gelen sunum üzerinde değil, salonlarda izlemenin keyfini ve manasını herkes bir daha, daha derinden kavramıştı…

Kaldı ki, gelecek çarşambadan itibaren koltuk kapasitesinin %50’ye yükseltileceği mutlakla?irken, basamaklı açılımın son evresi olan haziran sonunda olağan yaşama dönüş umudu, temel bilgilerin düzgüne gitmesiyle, ağır karamsarlar için bile düş olmaktan çıkmıştı artık… Şenlik sırasında salonlara girebilmek için elektronik sıhhat pasaportu ve maske gerekecekti kuşkusuz ancak, iki yanınızda boş koltuk bırakmak (eğer virüsün epeyce bulaşıcı yeni varyantları ortaya çıkmazsa) zarurî olmayacaktı.

Basın toplantısının başında bu gerçekçi umudu vurgulayan Thierry Frémaux, sinema sanayisinin istikrarlarını son senelerda temelden sarsan dijital platformların, pandemi sürecinde ne kadar güçlendiğini, yıllardır ön safta sergilediği direniş sürecinde, farklı boyutlarıyla hayli yakından tanımıştı. Baskılar artıyor, bilek güreşi zorla?ıyordu. Vakte ahenk sağlamanın kaçınılmazlığı, artık köktenci değişimleri, keskin virajları kaçınılmaz kılıyordu tahminen de…


FRANSIZ MODELİ

Fakat, Cannes Sinema Şenliği, en az elli yıldan bu yana birinci sırada olmanın getirdiği dinamiğe ve özgüvene sığınarak, dar ve güç bir yolda ilerleme riskini sürdürmeye, en azından şimdilik kararlı gözükmekte… Fransa’nın, André Malraux’dan bu yana sürdürdüğü ulusal kültür siyasetlerinde gözlemlenen, Jack Lang’ın bakanlık devirlerinde (1980’lerin başından 90’ların ortalarına dek) düzgünce pekala?tirilen ve hâlâ vazgeçilmeyen özgün Fransız kültür modeli Cannes’da da temel ideolojisini sürdürmeyi, bir noktada tahminen de son kere deniyor, diyebiliriz.

Güçlenen platformların, tesir alanlarını birleşerek genişleten büyük yapımcıların simgelediği monopolleşme sürecine karşı direnerek farklı bir modeli yaşatmaya çabalamak, bugün, inançlı bir kararlılık yanında, yüksek güç de gerektirmekte. Global çelişkilerin çoğaldığı, ana akım formatlara teslim olduğunun şuurunda bile olmayan geniş kitlelerin süratle yozlaşan genel kültür ortamında yaratıcı sinemasını desteklemek, dünyamızın değişik problemlerine ilgisiz kalmayan angaje direktörlere el uzatmak, biçimsel denemeleriyle farklı sesler getiren genç sinemaya kulak vermek, yenilikçi eforları dışlamamak…

NEREYE KADAR TAVİZ?

Modelin bu temel maksatlarını, vaktin gerçeklerine ahenk sağlayarak koruyabilmek için, birtakım konularda taviz vermek, ya da orta yol bulmak, doğal olarak kaçınılmazdı. Lakin bir kırmızı çizgi vardı. Netflix sinemalarının, evvel Fransız sinema salonlarında belli bir süre gösterildikten daha sonra platform üzerinde sunulması gereği, yarışlı ana kısma katılabilmek için vazgeçilmez ön koşuldu.

Bu noktada iki taraf da taviz vermeyince, Altın Palmiye adayları ortasına katılması öngörülen iki Netflix üretimi liste dışı kalıyordu. Kelam konusu sinemaları kuşkusuz Venedik Altın Aslan yarışında bulacağız. Son beş yıl ortasında bu mevzuda odunu vermeyi kabul eden Venedik, vakit içindemasının da uygunluğu niçiniyle, ana akım Amerikan sinemasının Oscar’lar öncesi mostralık vitrini olma fonksiyonunu Toronto ile paylaşmayı doğallıkla sürdürecektir. Sonuçta, Altın Palmiye yarışında, bağımsız Amerikan sineması, ortalarında Sean Penn ile Wes Anderson’ın bulunduğu üç direktörle temsil ediliyor olacak.

Bu bilek güreşinin magazin haberiyse, Cannes Şenliği idaresinde, iki buçuk yıldır yeni basın kısmı sorumlusu olarak çalışan başarılı genç elemanı, birebir vakitte şenlik başlamadan iki ay evvel, Netflix’in kendi saflarına transfer etmeyi başarmış olması!


FRANSIZ SİNEMASININ DAYANILMAZ YÜKÜ

Bu yılın özel şartları niçiniyle, birinci defa hacmi genişleyen ana kısımdaki 24 aday, yüksek seviyeli sinema beklentisini ziyadesiyle doyuracak nitelikte gözüküyor. Nanni Moretti, Jacques Audiard ve Apichatpong Weerasethakul ikinci Altın Palmiye’yi ararken, Fransız sinemasının 7 adayla aslan hissesini alması, kuşkusuz tenkitlere, şenliğin milletlerarası kimliğinin sorgulanmasına yol açacak. Kaldı ki, resmi seçki nitelikli başka kısımlarda, bilhassa birinci sefer gündeme gelen “Cannes Premières ” seçkisindeki ağır varlığı da göz önüne alındığında, Fransız sineması toplam 14 sinemayla, yüzde 22 dolaylarında bir yük oluşturmakta.

Bu yüksek oran, pandeminin getirdiği içe kapanış sürecinde, ulusal direktör üretimci ve oyuncuların yükselen imdat seslerine duyarsız kalmanın zorluğundan kaynaklanan süreksiz bir eğilim. Geçen güz, Venedik’te de emsal bir durum dikkati çekmiş, İtalyan sinemasına verilen geniş yer haklı olarak eleştirilmi?ti. Şenlik seçkilerinde yer alan Fransız direktörlerin, sayısal cinsel eşitlik amacına fazlaca yakın olması, bu tenkitleri tahminen de bir oranda hafifçeletecektir. En azından Fransız basınında…

YENİ UYGULAMALAR

En kıymetli ve manalı değişim, Gilles Jacob tarafınca 1970’lerin sonunda yaşama geçirilen ‘Belirli Bir Bakış’ yan kısmının bir daha biçimlendirilerek ana köklerine yöneltilmesi; bu biçimdelikle, genç direktörlere, farklı sinema lisanlarına ve yenilikçi teşebbüslere bir daha odaklanmı? olması. Bu yıl, ‘Un Certain Regard’ seçkisinde Semih Kaplanoğlu’yla bir arada yer alan toplam 18 direktör içinde, birinci sinemalarını gerçekleştirenlerin oranı, üçte bir üzere çok yüksek bir seviyeye çıkmış…

Ayrıyeten, şenliğin birinci ve son defa yaz devrine denk gelmesinin doğuracağı farklı beklentilere cevap verebilmek için, halka açık plajlarda yapılan gece gösterimlerinin artacağının da altı çiziliyor.

Bu ortada, eski Cannes kentinin çabucak haricinde inşa edilen büyük ticari sinema merkezi Cineum’un, son derece çağdaş teknik imkanlarla donatılmış toplam 2200 koltuklu 12 salonu, şenliğin açılışıyla bir arada hizmete girecek ve aktiflik boyunca, ikinci bir şenlik sarayı fonksiyonu de bakılırsacek.

PANDEMİYE VE DİJİTAL DÜNYA GERÇEKLERİNE DÖNÜŞ

Basın konferansı sonundaki klâsik şampanya ikramı da yapılamadığından, karşılıklı bir çift laf edebilmek için ayakta küçük kümeler oluşturmak, ya da, üç hafta evvel yalnızca teraslarını açmalarına müsaade verilen kahvelerde masa kuyruğuna girmek gerekiyoR. Konuşulacak, tartışılacak bahisler ağır ve önemli. Şenliklerde nesil ve paradigma değişimi kaçınılmaz olarak hızlanıyor…

Tüm dalgalanmalara rağmen, sinemayı salt bir cümbüş değil de, epey boyutlu bir sanat olarak algılayanların vakit ortasında artacağından da kuşku duymamak gerekiyor. Kıymetli olan, teslim bayrağını çekmemek! Cannes, bu bağlamda ana gayelerinden sapmamaya ihtimam göstermeyi sürdürmekte. Bakalım ne vakte kadar ve nasıl?

Yakın geçmişe göz atarsak, bundan evvelki kıymetli kriz periyodunda, 1980’lerin birinci yarısında güçlenen televizyonlara karşı verilen savaştan, Fransız modelinin muvaffakiyetle çıktığını anımsıyoruz. O periyot, aylık abonmanla epey sayıda sinema izleme imkanı sunan ‘Canal +’ çeşidi şifreli televizyon kanallarıyla işbirliği ortamı yaratılmış ve devlet siyasetinin gücüyle, özel ya da devlet kurumu televizyonlara, bağımsız üretimcileri ve genç direktörleri önemli bir oranda finanse ederek desteklemek zaruriliği getirilmişti.

Dijital ihtilalin yarattığı bugünkü karma?ık ve kaotik ortamda, misal bir gayrete girmenin epeyce daha fazla risk içerdiği, alışılmış ki farklı bir husus…

VARLIKLI SOFRANIN AÇ KONUKLARI

Bir de nicelik sorunu var. Kıtlıktan çıkanların güçlü bir sofraya saldırmaları meseladeki üzere, bir buçuk yıl süren doyumsuzluk, sinemasal oburluğu uygunca körükleyerek, muhtemelen önemli bir hazımsızlığa yol açacak!

Yalnızca resmi seçkilerdeki sinemaların toplamı simdiden 65’i buluyor. Önümüzdeki günlerde açıklanacak olan “Eleştirmenlerin Haftası” ve “Yönetmenlerin 15 Günü” üzere uzun soluklu bağımsız yan kısımların seçkileriyle, toplam sinema sayısı yüze ulaşacak, tahminen de geçecek. Ayrıyeten, artık alışılageldiği üzere, basının ilgisini sıcak tutarak gündemden düşmemek emeliyle, resmi Seçkilere birkaç sinema daha eklenmesi bekleniyor. Seçilen lakin ismi şimdilik saklı tutulan kapanış sineması de var ortalarında…

Sonuçta, günde ortalama on sinema gelecek önümüze! Sinema Pazarında (Marché du Film) sunulan ve hiç bir ön seçimden geçmeyen yüzlerce sinema haricinde tabii… Dünya sinemasını tanımak ve tanıtmak kolay değil. Hele, frenlerin aylarca kilitli kaldığı bir periyot daha sonrasında…

2000’lerin başından bu yana şenliğin sanat direktörü olan Thierry Frémaux’nun vurguladığı üzere, “Cannes, sanatsal bir demokrasi olan dünya sinemasının aynasıdır.” Maskeli, aralı lakin kucaklayıcı, değişik bir şenlik yaşamaya hazırlanıyoruz…

ALTIN PALMİYE ADAYLARI

Açılış sineması : ANNETTE

Leos CARAX (Fransa)

***

A FELESÉGEM TÖRTÉNETE (KARIMIN HİKAYESİ)

İldikó ENYEDİ (Macaristan)

BENEDETTA

Paul VERHOEVEN (Hollanda)

BERGMAN ISLAND

Mia HANSEN-LOVE (Fransa)

DRIVE MY CAR

Ryusuke HAMAGUCHI (Japonya)

FLAG DAY

Sean PENN (ABD)

HA’BERECH (LE GENOU D’AHED)

Nadav LAPID (İsrail)

HAUT ET FORT

Nabil AYOUCH (Fas)

HYTTI NRO (COMPARTMENT NO.6)

Juho KUOSMANEN (Finlandiya)

JULIE (EN 12 CHAPITRES)

Joachim TRIER (Norveç)

LA FRACTURE

Catherine CORSINI (Fransa)

LES INTRANQUILLES

Joachim LAFOSSE (Belçika)

LES OLYMPIADES

Jacques AUDIARD (Fransa)

LINGUI

Mahamat-Saleh HAROUN (Çad)

MEMORIA

Apichatpong WEERASETHAKUL (Tayland)

NITRAM

Justin KURZEL (Avustralya)

FRANCE

Bruno DUMONT (Fransa)

PETROV’S FLU

Kirill SEREBRENNIKOV (Rusya)

RED ROCKET

Sean BAKER (ABD)

THE FRENCH DISPATCH

Wes ANDERSON (ABD)

TITANE

Julia DUCOURNAU (Fransa)

TRE PIANI

Nanni MORETTI (İtalya)

TOUT S’EST BIEN PASSÉ

François OZON (Fransa)

UN HÉROS

Asghar FARHADİ (İran)


UN CERTAIN REGARD (BELİRLİ BİR BAKIŞ) SEÇKİSİ

MONEYBOYS

C.B Yi (Avusturya) – Birinci sinema

BLUE Bayou

Justin CHON (ABD)

FREDA

Jessica GÉNÉUS (Haiti) – Birinci sinema

DELO

Alexey GERMAN JR. (Rusya)

BONNE MÈRE

Hafsia HERZI (Fransa)

NOCHE DE FUEGO

Tatiana HUEZO (Meksika)

LAMB

Valdimar JÓHANSSON (İzlanda) – Birinci sinema

COMMITMENT HASAN (BAĞLILIK HASAN)

Hasan Semih KAPLANOĞLU (Türkiye)

AFTER YANG

Kogonada (ABD)

ET VİLAYET Y EUT UN MATIN

Eran KOLIRIN (İsrail)

UNCLENCHING THE FISTS

Kira KOVALENKO (Rusya)

WOMEN DO CRY

Mina MİLEVA ve Vesela KAZAKOVA (Bulgaristan)

REHANA MARYAM NOOR

Abdullah Mohammad SAAD (Bangladeş)

GREAT FREEDOM

Sebastian MEISE (Avusturya)

LA CIVIL

Teodora Ana MIHAI (Romanya/Belçika) – Birinci sinema

GAEY WA’R

NA Jiazuo (Çin) – Birinci sinema

THE INNOCENTS

Eskil VOGT (Norveç )

UN MONDE

Laura WANDEL (Belçika) – Birinci sinema

MÜSABAKA DIŞI SEÇKİ

DE SON VIVANT

Emmanuelle BERCOT (Fransa)

EMERGENCY DECLARATION

HAN Jae-Rim (Güney Kore)

THE VELVET UNDERGROUND

Todd HAYNES (ABD)

BAC NORD

Cédric JIMENEZ (Fransa)

ALINE

Valérie LEMERCIER (Fransa)

STILLWATER

Tom MCCARTHY (ABD)

GECEYARISI GÖSTERİMLERİ

BAC NORD

Cédric JİMENEZ (Fransa)

ORANGES SANGUINES

Jean-Christophe MEURISSE (Fransa)

CANNES PREMIERES

SERRE-MOI FORT

Mathieu AMALRIC (Fransa)

COW

Andrea ARNOLD (İngiltere)

CETTE MUSIQUE NE JOUE POUR PERSONNE

Samuel BENCHETRIT (Fransa)

TROMPERIE

Arnaud DESPLECHIN (Fransa)

JANE PAR CHARLOTTE

Charlotte GAINSBOURG (Fransa) – Birinci sinema

IN FRONT OF YOUR FACE

HONG Sang-Soo (Güney Kore)

MOTHERING SUNDAY

Eva HUSSON (Fransa)

EVOLUTION

Kornél MUNDRUCZO (Macaristan)

VAL

Ting POO (ABD) ve Leo SCOTT (ABD)

JFK REVISITED: THROUGH THE LOOKING GLASS

Oliver STONE (ABD)

ÖZEL GÖSTERİMLER

O MARINHEIRO DAS MONTANHAS

(DAĞLARIN DENİZCİSİ)

Karim AÏNOUZ (Brezilya)

CAHIERS NOIRS

Shlomi ELKABETZ (İsrail)

BABI YAR. CONTEXTE

Sergei LOZNITSA (Ukrayna)

H6

Yé Yé (Fransa) – Birinci sinema

The YEAR OF THE EVERLASTING STORM

Jafar PANAHI (İran), Anthony CHEN (Singapur), Malik VITTHAL (ABD), Laura POITRAS (ABD), Dominga SOTOMAYOR (Şili), David LOWERY (ABD), et Apichatpong WEERASETHAKUL (Tayland)