Uzmanından ‘Squid Game’ yorumu: Beyin riskli ortamlarda nasıl karar veriyor?

EliteDizqn

Active member
Netflix’in Güney Kore üretimi dizisi ‘Squid Game’ tüm dünyanın gündeminde. Son olarak 111 milyonu aşkın bireye ulaşan diziyle ilgili Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Gül Eryılmaz, değerlendirmelerde bulundu.

Eryılmaz, tüm dünyada ilgiyle izlenen ve şiddet sahneleriyle gündeme gelen dizinin bağımlılık, beynin karar verme süreçleri, riskli ortamlarda karar verme üzere bir fazlaca mevzuya değindiğini söylemiş oldu.

Sputnik Türkiye’de yer alan habere bakılırsa; dizinin beynin karar verme sürecinin nelerden etkilendiğini özetlediğini belirten Eryılmaz, “Bağımlılık sahnesi ile başlayan dizinin devamında kahraman daima riskli ortamlarda karar vermek zorunda kalıyor. Dizi, kahramanın masumane başlayan çocukluk periyodu oyunları ile başlıyor. Güney Kore’de oyun bağımlılığı epeyce fazladır. Kahramanın erişkinlik periyodunda yıkıcı bir bağımlılığa yakalandığını ilerleyen dakikalarda kumar bahis bağımlılığı ile anlıyoruz” dedi.


‘KARAR VERME BÖLGESİNİN ETKİLENMESİ KUMAR OYNAMAYA niye OLABİLİR’

Kumar bağımlılığı üzere bağımlılıklarda riskli davranışların hem niye hem sonuç olduğunu kaydeden Prof. Dr. Gül Eryılmaz, “Beyindeki risk tahlili yapan bölgenin farklı çalışması, beynin karar verme bölgesinin etkilenmesi kumara niye olabilir. Riskli davranışlar da beraberinde beyinde kimyasal değişimler yapar. Örneğin maymunlarda yapılan bir çalışmada kalp suratını artırdıklarında beyinde karar verme merkezinin bozulduğu ortaya çıkmıştır. Yani davranışlarımız da beyinde izler bırakır” tabirlerini kullandı.

‘RİSKLİ DAVRANIŞLARA YATKIN BİREYLER OYUN İÇİN SEÇİLİYOR’

Kelam konusu dizide kahramanın ölümcül oyuna dahil olmasının, riskli davranışlara yatkın olduğunun göstergesi sayılabileceğini kaydeden Eryılmaz, “Dizide oyun için belirli şahısların seçilmiş olması rastlantısal olmaması gerekir. Öbür seçilenlere de bakıldığında toplumsal, ekonomik ve şahsi problemlerinin olduğu görülmektedir. esasen sinemanın birinci sahnesi de bahis oyunu ile başlamaktadır. Kişinin annesini kandırması, akabinde kumar oynaması ve ömründe sıkıntılar olması seçilmesi için kriter olabilir” dedi.

‘BEYİN RASYONEL OLMAYAN DUYGUSAL KARARLAR VERİR’

Beynin riskli davranış sonucunı niye aldığını da pahalandıran Eryılmaz, şunları söylemiş oldu:

“Öncelikle beyin nasıl karar veriyor? Gün ortasında bir fazlaca karar alıyoruz. En sıradaninden bugün ne yesemden başlayarak en karmaşığına kadar yani ‘Evleneceğim lakin yanlışsız kişi mi, mesken alsam borca girsem mi üzere bir fazlaca karar alıyoruz. Beyin daima karar almak zorunda kalmaktadır. Yapılan birçok çalışmada kararlarımızın zekamızla ilgisi olmadığıdır.

Ne kadar bilgimiz olursa olsun ya da ne kadar zeki olursak olalım karar verme beyinde iddiamızdan farklı işlemektedir. Örneğin beyinde bir çekirdek olan amigdala tıpkı bir elinde sopası olan anne ya da öğretmen üzere ‘Riskli, riskli yapma’ der ve endişe üretir. Hipokampus bölgesi olan genel bellek bölgesi ise daha evvel edinilmiş ayrıntıları ortaya serer. Lakin süreç daha bitmedi. Beyin ana komuta merkezi, bu ayrıntıları kıymetlendirir ve tümü ile rasyonel olmayan duygusal kararlar verir. Mantık görünürde olsa da etkisizdir. Yani bir klinikte uzun müddet kız çocuğu doğmadıysa artık doğacak olan çocuğun kız olma mümkünlüğünü beyin yüzde 50’den çok zanneder. halbuki mümkünlük birebirdir. Risk altında iken bu süreçlerin tümü ile duygusal yani ödül ve ceza sistemi üzere işlediği söylenebilir. Mantıktan bağımsız ödül var ise karar öbür, ceza ya da ıstırap var ise karar diğer alınabilir.”


BEYİN NASIL KARAR VERİR?

Bu dizide beynin karar alma süreçlerini izlediğimizi kaydeden Eryılmaz, “Beynin amigdala bölgesl yapma der, hipokampus olabilir mi der, orbitofrontal mükafata bakar ve sonuçta kararlarımız duygusaldır. Rasyonel değildir” diye konuştu.

Eryılmaz, “Beyin olağanda de kararlarını mantıkla değil, hisler aracılığı ile almaktadır. beraberinde da bedenimizdeki terleme çarpıntı üzere belirtiler de sonucumızı etkilemektedir. Somatik belirteç hipozi denilen bu yolla vücut de zihni etkilemektedir. Uykusuzluk, birtakım kimyasalların kullanması vs bu sonucu etkileyecektir” diye ekledi.

Eryılmaz, beynin duygusal biçimde karar verdiğini destekleyen psikolog Daniel Kahneman’ın da 2002 Nobel İktisat Mükafatı aldığını kaydetti.

BEYNİN RİSKLİ KARARLAR ALMASI BİR SIHHAT SORUNU İŞARETİ OLABİLİR Mİ?

Kimi şahısların daha az riskli kararlar alırken kimilerinin ise daha riskli kararlar almaya yatkın beyin yapıları olduğunu kaydeden Prof. Dr. Gül Eryılmaz, “Özellikle bağımlılık yapan hususların ya da kumar üzere bağımlılık yapan davranışların devamı kelam konusu olduğunda beyinde kimyasal değişimler ortaya çıkmaktadır. Bu değişimlerin kararı da daha riskli kararlar alınmasına niye olmaktadır. Sağlıklı olmak ya da olmamak buralarda başlamaktadır. Bu manada tedaviye gereksinim vardır” tabirlerini kullandı.

Eryılmaz, beyin incelenmesi daha sonrası bireye mahsus tedaviler olduğunu kaydederek, “Psikoterapiler ya da psikiyatrik tedaviler uygun olaylarda planlanabilir. Kognitif rehabilitasyon denilen bilgisayar arayüzlü tedavilerde de hem sorun tespiti tıpkı vakitte tedavi uygulanabilmektedir” diye konuştu.

‘AHLAKİ DAVRANIŞLAR DA BEYNİN BİR ÜRÜNÜDÜR’

Squid Game dizisinde şahısların ödül için alabilecekleri riskin ne kadar yüksek olduğunun görüldüğünü kaydeden Eryılmaz, “Bu dizide bir insanın ödül için ne kadar risk alabileceğini izleyebiliriz. beraberinde insan davranışları ahlaki taraftan de tartışılabilir. Bir yandan bu dizide birtakım sahnelerde ahlaki etik davranışların sonunu ve ortaya konulma halini de görüyoruz. Akla şu biçimde bir soru geliyor: Dış şartlar insanın güzel insan olmasını, ahlaki davranışını tesirler mi? Etkilerse ne kadar tesirler? Ahlaki davranışlar da insan beyninin bir eseridir ve beyin bu hususta hasta ya da değildir. İş bu biçimdeyse ahlaki davranmayan bireylerin beyni hasta diyebilir miyiz? Bunu dersek yapılan olumsuz davranışın sorumlusu olur mu?” açıklamasında bulundu.