EliteDizqn
Active member
Uzman Psikolog Fatmanur Taşkın Fatmanur Taşkın, panik atak hakkında açıklamalarda bulundu.
Panik atağı ekseriyetle ani ve beklenmedik bir biçimde ortaya çıkan, ağır bunaltı yahut dehşet biçiminde seyreden, fizikî ve bilişsel belirtilerin olduğu kısa periyodik endişe nöbetleri olarak tanımlayan Taşkın “Panik ataklar tipik olarak birdenbire başlar ve birkaç dakikada doruk noktasına ulaşır. Ataklar yaklaşık 15-20 dakika sürer lakin kimi vakit sadece birkaç dakika, kimi vakit de bir yahut birkaç saat sürebilir” dedi.
Taşkın, şöyleki konuştu:
“Sempatik hudut sisteminin uyarılması kararı birdenbire ortaya çıkan bu belirtilerden en mühimleri, çarpıntı, göğüs ağrısı, göğüste daralma ve yanma hissidir. Bu uyarılmaya eşlik eden hiperventilasyon; baş dönmesi, dengesizlik hissi, elde ayaklarda uyuşma üzere bedensel belirtilerin ortaya çıkmasına niye olur. Sempatik sistemi nötralize etmek için devreye giren parasempatik sistem aktivasyonu kararında ise karında şişkinlik, bulantı, bulanık görme üzere bedensel belirtiler yaşanabilir. Bu sırada vefat yahut sakat kalma korkusu, kalp krizi geçiriyorum, boğulacağım, deliriyorum, denetimi kaybediyorum, bayılacağım formunda tipik fikirler oluşabilir.”
BU BELİRTİLERE DİKKAT
Uzm. Psk. Taşkın, panik atakta ortaya çıkan belirtileri şu biçimde sıraladı:
Panik atağın, tek başına bir ruhsal sorun olmadığını ve çeşitli ruh sıhhati ya da fizikî sıhhat problemleriyle ortaya çıkabileceğini söyleyen Uzm. Psk. Taşkın, “Atağın başlangıcı ve tetikleyen etkenlerin varlığı ya da yokluğuna dayanarak farklı tanımlamalar vardır. Bunlar beklenmedik panik ataklar ve duruma bağlı panik ataklar halindedir. Beklenmedik panik ataklarda atağın başlangıcı durumsal bir tetikleyici ile bağlı değildir. Ataklar niçinsiz olduğu için nerede ve ne vakit geleceği meçhuldür. Duruma bağlı panik ataklarda değişmez halde durumsal bir tetikleyici ile karşılaşıldığında ya da karşılaşacağı düşünüldüğünde ortaya çıkmaktadır: Çoğunlukla toplumsal ya da özgül fobilerde görülür” diye konuştu.
TANI VE TEDAVİ YOLLARI
Panik atakta teşhis ve tedavi hallerinden bahseden Uzm. Psk. Taşkın, şu ayrıntıları paylaştı:
Panik atağın toplumdaki yaygınlığına değinen Uzm. Psk. Taşkın, “Panik bozukluğun ömür uzunluğu prevelansı (yaygınlığı) yüzde 2-3’dir. Genel toplumda yaşayanların yüzde 25’i ise hayatlarında en az bir defa panik atak deneyimledikleri düşünülmektedir. Türkiye’de birinci basamak sıhhat hizmetlerinde panik atağı yaygınlığı yaklaşık yüzde 3,4, panik bozukluğu yaygınlığı ise yüzde 0,2 halinde kaydedilmiştir. Panik atağın ve panik bozukluğun bayanlarda erkeklere göre yaklaşık iki kat daha fazla olduğu görülmüştür” açıklamasında bulundu.
ÇOCUKLARDA 10 YAŞ ÖNCESİ BAŞLIYOR
Çocuk ve gençlerde görülen panik atak hakkında da bilgi veren Uzm. Psk. Taşkın, “Çocuk ve gençlerde yapılan panik bozuklukla ilgili araştırmalarda panik bozukluğun çoğunlukla ergenlik periyodunda ortaya çıktığı fakat göz arkası edilemeyecek derecede daha erken, 10 yaş öncesinde başladığı görülmüştür. Çocuk ve gençlerde panik atak semptomları emsal biçimde ortaya çıkar. Fakat çocuk ve gençlerde en besbelli belirtiler; çarpıntı, nefes darlığı, terleme, baygınlık ve güçsüzlük biçimindedir. Çocuklarda görülen panik ataklar çoklukla öteki tasa ve his durum bozukluklarıyla birlikte ortaya çıkar. kimi vakit de okula gitmeyi reddetme ya da ayrılık korkusu sırasında panik atak semptomları belirebilir” sözlerini kullandı.
EBEVEYNLER SAKİN OLMALI
Panik atak sırasında beliren semptomların ömrü tehdit edici seviyede algılandığına dikkat çeken Uzm. Psk. Taşkın “Bu noktada ebeveynlerin itidalli olup kendi korkularını denetim etmelidir. Çocuğun yaşadığı bu güç durumu anladığını, onun yanında olduğunu göstermelidir. Fakat bu biçimde bir durumda ebeveynlere düşen en değerli sorumluluk; atakların altında yatan semptomların daha ayrıntılı kıymetlendirilmesi ve kıymetlendirme kararında uygun tedavinin uygulanması için bu alanda uzman kişi ve bireylerle iş birliği ortasında olmasıdır” diyerek kelamlarını sonlandırdı.
Panik atağı ekseriyetle ani ve beklenmedik bir biçimde ortaya çıkan, ağır bunaltı yahut dehşet biçiminde seyreden, fizikî ve bilişsel belirtilerin olduğu kısa periyodik endişe nöbetleri olarak tanımlayan Taşkın “Panik ataklar tipik olarak birdenbire başlar ve birkaç dakikada doruk noktasına ulaşır. Ataklar yaklaşık 15-20 dakika sürer lakin kimi vakit sadece birkaç dakika, kimi vakit de bir yahut birkaç saat sürebilir” dedi.
Taşkın, şöyleki konuştu:
“Sempatik hudut sisteminin uyarılması kararı birdenbire ortaya çıkan bu belirtilerden en mühimleri, çarpıntı, göğüs ağrısı, göğüste daralma ve yanma hissidir. Bu uyarılmaya eşlik eden hiperventilasyon; baş dönmesi, dengesizlik hissi, elde ayaklarda uyuşma üzere bedensel belirtilerin ortaya çıkmasına niye olur. Sempatik sistemi nötralize etmek için devreye giren parasempatik sistem aktivasyonu kararında ise karında şişkinlik, bulantı, bulanık görme üzere bedensel belirtiler yaşanabilir. Bu sırada vefat yahut sakat kalma korkusu, kalp krizi geçiriyorum, boğulacağım, deliriyorum, denetimi kaybediyorum, bayılacağım formunda tipik fikirler oluşabilir.”
BU BELİRTİLERE DİKKAT
Uzm. Psk. Taşkın, panik atakta ortaya çıkan belirtileri şu biçimde sıraladı:
- Kalp atışlarının hızlanması, çarpıntı,
- Terleme,
- Titreme,
- Nefessiz kalma hissi,
- Boğulma hissi,
- Göğüs ağrısı ya da göğüste rahatsızlık,
- Mide bulantısı ya da midede kahır,
- Baş dönmesi,
- Üşüme ya da ateş basması,
- Parestezi (karıncalanma, uyuşma, hissizleşme),
- Derealizasyon (gerçekliği yitirme hissi) yahut depersonalizasyon (bedeninden ayrılma korkusu),
- Delirme ya da denetimi kaybetme korkusu,
- Ölüm korkusu.
Panik atağın, tek başına bir ruhsal sorun olmadığını ve çeşitli ruh sıhhati ya da fizikî sıhhat problemleriyle ortaya çıkabileceğini söyleyen Uzm. Psk. Taşkın, “Atağın başlangıcı ve tetikleyen etkenlerin varlığı ya da yokluğuna dayanarak farklı tanımlamalar vardır. Bunlar beklenmedik panik ataklar ve duruma bağlı panik ataklar halindedir. Beklenmedik panik ataklarda atağın başlangıcı durumsal bir tetikleyici ile bağlı değildir. Ataklar niçinsiz olduğu için nerede ve ne vakit geleceği meçhuldür. Duruma bağlı panik ataklarda değişmez halde durumsal bir tetikleyici ile karşılaşıldığında ya da karşılaşacağı düşünüldüğünde ortaya çıkmaktadır: Çoğunlukla toplumsal ya da özgül fobilerde görülür” diye konuştu.
TANI VE TEDAVİ YOLLARI
Panik atakta teşhis ve tedavi hallerinden bahseden Uzm. Psk. Taşkın, şu ayrıntıları paylaştı:
- “Panik atakların tedavisinde ayrıcı teşhis çok değerlidir. Ayırıcı teşhiste psikiyatrik bozuklukların yanı sıra fizikî hastalıkların da dikkate alınması gerekir. Rutin laboratuvar tetkikleri olan tam kan sayımı, elektrolitler, kalsiyum, açlık kan glikozu, tiroit hormon seviyeleri, karaciğer ve böbrek işlev testleri, tam idrar analizi ve elektrokardiyografik incelemeler yapılmalıdır.
- Panik atağın panik bozukluğa kaydığı tablolarda, panik bozukluğu ile eş vakitli öteki anksiyete bozuklukları, depresyon, alkol berbata kullanım, toplumsal fobi üzere ek teşhisler tespit edilmelidir. Nitelikli bir kıymetlendirme sonunda tedavi için yaklaşık 12-15 hafta süren bilişsel davranışçı terapi müdahaleleri çok olumlu karşılıklar vermektedir. Faal bir tedavi ile panik hastaların yaklaşık yüzde 70’inde tam düzgünleşme ya da besbelli düzelmeler gözlenmektedir.”
Panik atağın toplumdaki yaygınlığına değinen Uzm. Psk. Taşkın, “Panik bozukluğun ömür uzunluğu prevelansı (yaygınlığı) yüzde 2-3’dir. Genel toplumda yaşayanların yüzde 25’i ise hayatlarında en az bir defa panik atak deneyimledikleri düşünülmektedir. Türkiye’de birinci basamak sıhhat hizmetlerinde panik atağı yaygınlığı yaklaşık yüzde 3,4, panik bozukluğu yaygınlığı ise yüzde 0,2 halinde kaydedilmiştir. Panik atağın ve panik bozukluğun bayanlarda erkeklere göre yaklaşık iki kat daha fazla olduğu görülmüştür” açıklamasında bulundu.
ÇOCUKLARDA 10 YAŞ ÖNCESİ BAŞLIYOR
Çocuk ve gençlerde görülen panik atak hakkında da bilgi veren Uzm. Psk. Taşkın, “Çocuk ve gençlerde yapılan panik bozuklukla ilgili araştırmalarda panik bozukluğun çoğunlukla ergenlik periyodunda ortaya çıktığı fakat göz arkası edilemeyecek derecede daha erken, 10 yaş öncesinde başladığı görülmüştür. Çocuk ve gençlerde panik atak semptomları emsal biçimde ortaya çıkar. Fakat çocuk ve gençlerde en besbelli belirtiler; çarpıntı, nefes darlığı, terleme, baygınlık ve güçsüzlük biçimindedir. Çocuklarda görülen panik ataklar çoklukla öteki tasa ve his durum bozukluklarıyla birlikte ortaya çıkar. kimi vakit de okula gitmeyi reddetme ya da ayrılık korkusu sırasında panik atak semptomları belirebilir” sözlerini kullandı.
EBEVEYNLER SAKİN OLMALI
Panik atak sırasında beliren semptomların ömrü tehdit edici seviyede algılandığına dikkat çeken Uzm. Psk. Taşkın “Bu noktada ebeveynlerin itidalli olup kendi korkularını denetim etmelidir. Çocuğun yaşadığı bu güç durumu anladığını, onun yanında olduğunu göstermelidir. Fakat bu biçimde bir durumda ebeveynlere düşen en değerli sorumluluk; atakların altında yatan semptomların daha ayrıntılı kıymetlendirilmesi ve kıymetlendirme kararında uygun tedavinin uygulanması için bu alanda uzman kişi ve bireylerle iş birliği ortasında olmasıdır” diyerek kelamlarını sonlandırdı.