EliteDizqn
Active member
Türk Nöroloji Derneği’nce düzenlenen 58. Ulusal Nöroloji Kongresi’nde hayallerin gelişim sistemleriyle ilgili bir sunum gerçekleştiren Akyıldız, mevzuya ait yaptığı açıklamada, uykunun göz hareketlerinin ağır olduğu “REM” ve süratli göz hareketlerinin gözlenmediği “Non-REM” olarak iki evreden oluştuğunu anlattı.
“SABAHA KARŞI GÖRÜYORUZ”
Bu iki uyku devrinde farklı çeşitte düşler görüldüğünü belirten Akyıldız, “İnsanlar, REM uykusunda daha epeyce canlı, ayrıntılı, uçmak, atlamak, bir yerden fırlamak üzere gerçek dışı, olanaksız, heyecanlı olaylar ve his ağır hayaller görüyor. Bunları daha fazlaca sabaha karşı görüyoruz. Non-REM düşler ise daha epeyce bireyin günlük hayatında yaşadıklarıyla ilgili, daha gerçekçi, mesela iş yerinde yaşadığı problemler, hayatındaki dertler, ‘iç karartıcı’ diyebileceğimiz düşler bu kümeye giriyor.” diye konuştu.
“RÜYALAR BELLEK GELİŞİMİNE YARAR SAĞLIYOR”
Non-REM düşlerin bellekle ilgili olduğunun işlevsel MR biçimleriyle gösterildiğini vurgulayan Akyıldız, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“Sağlıklı uyku, sağlıklı bir hayatın şayet olmazsa olmazıdır. İnsanlarda uykunun en kıymetli işlevlerinden biri de belleği kalıcı hale getirmesidir. Yani aslında hayaller, beyinde bellek gelişmenine katkı ve yarar sağlıyor. Bilhassa uykunun Non-REM evresinde görülen düşler sırasında beyinde bellekle bağlantılı kısımlar etkin hale geliyor.
REM düşlerinin ise duygusal yoğunluğu yüksek lakin bu durum, bellekteki duygusal yükün ortadan kaldırılmasını sağlıyor. Örneğin, iş yerinde can sıkıcı bir olay yaşayıp, kendini epey hudutlu hissederek yatağa giren biri, REM hayaline geçtiğinde belleğin ‘duygu’ kısmı ortadan kalkıyor, saf bir bellek ortaya çıkıyor. bu biçimdelikle belleğe de olumsuz yansıyan o duygusal yükün ortadan kaldırılması, zihnin dinlenmesi sağlanıyor. Ayrıyeten REM hayalleri şahıslarda yaratıcılığı da besliyor.”
“SAĞLIKLI UYKU UYUYANLAR DÜŞLERİNİ HATIRLAMIYOR”
Akyıldız, hatırlanmasa bile her insanın hayal gördüğünün altını çizerek, “Bilimsel olarak duşun hatırlanması, beyinde fazlaca kısa, farkına varılmayan uyanmaların ortaya çıktığını gösteriyor. Bu niçinle düşleri hatırlayabiliyoruz. Uyku daha stabil, uyanmalar daha az olduğunda düşlerimizi da hatırlamıyoruz. Yani daha sağlıklı uyku uyuyanlar, çoklukla hayallerini da hatırlamıyor. Bu niçinle bireylerin ‘sabah uyandığımda hayalimi hatırlamıyorum’ diye üzülmemesi gerekir, bu sağlıklı bir uyku uyuduğunu gösteriyor olabilir.” dedi.
“RÜYAYI OYNAMA DAVRANIŞI ÇOK DEĞERLİ BİR UYKU HASTALIĞI”
Akyıldız, fazlaca kabus görmenin de bir çeşit “uyku bozukluğu” olarak tanımlandığını, bunun bilhassa anksiyete, travma daha sonrası gerilim bozukluğu olan şahıslarda sık yaşandığını söylemiş oldu.
REM uykusu davranış bozukluklarının en kıymetli belirtisinin “rüyayı oynama davranışları” olduğuna dikkati çeken Akyıldız, şunları kaydetti:
“Rüyayı oynama davranışı, hayli kıymetli ve dikkate alınması gereken bir uyku hastalığı. REM uykusunda ortaya çıkıyor. Fizyolojik olarak bedenimizin düş esnasında ‘felç’ durumunda olması gerekiyor. Lakin bu durum ortadan kalkarsa, kişi düş gördüğü esnada fizikî olarak da hareket etmeye, yani rüyayı oynamaya başlıyor ve bu patolojik bir durum.
Örneğin, görülen hayalle bağlantılı, o esnada gerçekte de bağırma, vurma, küfretme, tekme atma, el-kol hareketleri yapma üzere davranışlar ortaya çıkıyor. İlaçlar ya da öbür uyku hastalıkları da buna niye olabiliyor ancak bu, 10-15 sene daha sonra ortaya çıkabilecek Parkinson, Lewy cisimcikli demans ve multisistem atrofi üzere birtakım ‘nörodejeneratif’ hastalıkların erken devir bulgusu olabilir. Bu durumu erkeklerde daha sık görüyoruz. Uyku ile ilgili bu tip rahatsızlıkları olan, şiddet içeren düşleri oynayan bireyler kesinlikle bir nöroloğa başvurmalı.”
Bu durumu James Parkinson’un birinci defa Parkinson hastalığını tanımladığında da gözlemlediğini ve daha sonrasındaki memleketler arası çalışmalarda da bu sonuçların gösterildiğini anlatan Akyıldız, “Örneğin; 2019’da Brain mecmuasında yayınlanan, 24 farklı merkezin katıldığı bir çalışmada, 1280 REM uykusu davranış bozukluğu hastası takip edildi ve bu bireylerde, 12 yıl ortasında ‘nörodejeneratif’ hastalık gelişim riskinin yüzde 70-80’lere çıktığı gösterildi. Öbür memleketler arası çalışmalarda da 14 yıl daha sonra hastalık gelişim riskinin yüzde 95’lere çıktığı belirtiliyor. REM uykusu davranış bozukluğunun gelecekteki birtakım hastalıkların sinyallerini veren bir uyku bozukluğu olduğu artık biliniyor” bilgisini paylaştı.
“ÇOCUKLAR 7 YAŞINA KADAR DÜŞLERİNDE İZLEYİCİ KONUMUNDA”
Akyıldız, düşlerin anne karnında başladığına dair çalışmaların bulunduğuna işaret ederek, şu biçimde konuştu:
“Çocukluk ve erişkinlik periyodundaki düşlerde kimi farklılıklar bulunuyor. Çocuklar, 7 yaşına kadar olan devirde hayallerinde ekseriyetle izleyici pozisyonunda bulunuyor. Farkındalık artıp, kendini bir birey olarak görmeye başladığında ise duşun temel oyuncusu oluyorlar. Örneğin; küçükken otomobille seyahat yaparken, otomobilde artta oturan ve çevreyi gözleyen bir düş görüyor. Fakat yaşı büyüyünce, artık arabayı kendisi kullanıyor.”
“SABAHA KARŞI GÖRÜYORUZ”
Bu iki uyku devrinde farklı çeşitte düşler görüldüğünü belirten Akyıldız, “İnsanlar, REM uykusunda daha epeyce canlı, ayrıntılı, uçmak, atlamak, bir yerden fırlamak üzere gerçek dışı, olanaksız, heyecanlı olaylar ve his ağır hayaller görüyor. Bunları daha fazlaca sabaha karşı görüyoruz. Non-REM düşler ise daha epeyce bireyin günlük hayatında yaşadıklarıyla ilgili, daha gerçekçi, mesela iş yerinde yaşadığı problemler, hayatındaki dertler, ‘iç karartıcı’ diyebileceğimiz düşler bu kümeye giriyor.” diye konuştu.
“RÜYALAR BELLEK GELİŞİMİNE YARAR SAĞLIYOR”
Non-REM düşlerin bellekle ilgili olduğunun işlevsel MR biçimleriyle gösterildiğini vurgulayan Akyıldız, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“Sağlıklı uyku, sağlıklı bir hayatın şayet olmazsa olmazıdır. İnsanlarda uykunun en kıymetli işlevlerinden biri de belleği kalıcı hale getirmesidir. Yani aslında hayaller, beyinde bellek gelişmenine katkı ve yarar sağlıyor. Bilhassa uykunun Non-REM evresinde görülen düşler sırasında beyinde bellekle bağlantılı kısımlar etkin hale geliyor.
REM düşlerinin ise duygusal yoğunluğu yüksek lakin bu durum, bellekteki duygusal yükün ortadan kaldırılmasını sağlıyor. Örneğin, iş yerinde can sıkıcı bir olay yaşayıp, kendini epey hudutlu hissederek yatağa giren biri, REM hayaline geçtiğinde belleğin ‘duygu’ kısmı ortadan kalkıyor, saf bir bellek ortaya çıkıyor. bu biçimdelikle belleğe de olumsuz yansıyan o duygusal yükün ortadan kaldırılması, zihnin dinlenmesi sağlanıyor. Ayrıyeten REM hayalleri şahıslarda yaratıcılığı da besliyor.”
“SAĞLIKLI UYKU UYUYANLAR DÜŞLERİNİ HATIRLAMIYOR”
Akyıldız, hatırlanmasa bile her insanın hayal gördüğünün altını çizerek, “Bilimsel olarak duşun hatırlanması, beyinde fazlaca kısa, farkına varılmayan uyanmaların ortaya çıktığını gösteriyor. Bu niçinle düşleri hatırlayabiliyoruz. Uyku daha stabil, uyanmalar daha az olduğunda düşlerimizi da hatırlamıyoruz. Yani daha sağlıklı uyku uyuyanlar, çoklukla hayallerini da hatırlamıyor. Bu niçinle bireylerin ‘sabah uyandığımda hayalimi hatırlamıyorum’ diye üzülmemesi gerekir, bu sağlıklı bir uyku uyuduğunu gösteriyor olabilir.” dedi.
“RÜYAYI OYNAMA DAVRANIŞI ÇOK DEĞERLİ BİR UYKU HASTALIĞI”
Akyıldız, fazlaca kabus görmenin de bir çeşit “uyku bozukluğu” olarak tanımlandığını, bunun bilhassa anksiyete, travma daha sonrası gerilim bozukluğu olan şahıslarda sık yaşandığını söylemiş oldu.
REM uykusu davranış bozukluklarının en kıymetli belirtisinin “rüyayı oynama davranışları” olduğuna dikkati çeken Akyıldız, şunları kaydetti:
“Rüyayı oynama davranışı, hayli kıymetli ve dikkate alınması gereken bir uyku hastalığı. REM uykusunda ortaya çıkıyor. Fizyolojik olarak bedenimizin düş esnasında ‘felç’ durumunda olması gerekiyor. Lakin bu durum ortadan kalkarsa, kişi düş gördüğü esnada fizikî olarak da hareket etmeye, yani rüyayı oynamaya başlıyor ve bu patolojik bir durum.
Örneğin, görülen hayalle bağlantılı, o esnada gerçekte de bağırma, vurma, küfretme, tekme atma, el-kol hareketleri yapma üzere davranışlar ortaya çıkıyor. İlaçlar ya da öbür uyku hastalıkları da buna niye olabiliyor ancak bu, 10-15 sene daha sonra ortaya çıkabilecek Parkinson, Lewy cisimcikli demans ve multisistem atrofi üzere birtakım ‘nörodejeneratif’ hastalıkların erken devir bulgusu olabilir. Bu durumu erkeklerde daha sık görüyoruz. Uyku ile ilgili bu tip rahatsızlıkları olan, şiddet içeren düşleri oynayan bireyler kesinlikle bir nöroloğa başvurmalı.”
Bu durumu James Parkinson’un birinci defa Parkinson hastalığını tanımladığında da gözlemlediğini ve daha sonrasındaki memleketler arası çalışmalarda da bu sonuçların gösterildiğini anlatan Akyıldız, “Örneğin; 2019’da Brain mecmuasında yayınlanan, 24 farklı merkezin katıldığı bir çalışmada, 1280 REM uykusu davranış bozukluğu hastası takip edildi ve bu bireylerde, 12 yıl ortasında ‘nörodejeneratif’ hastalık gelişim riskinin yüzde 70-80’lere çıktığı gösterildi. Öbür memleketler arası çalışmalarda da 14 yıl daha sonra hastalık gelişim riskinin yüzde 95’lere çıktığı belirtiliyor. REM uykusu davranış bozukluğunun gelecekteki birtakım hastalıkların sinyallerini veren bir uyku bozukluğu olduğu artık biliniyor” bilgisini paylaştı.
“ÇOCUKLAR 7 YAŞINA KADAR DÜŞLERİNDE İZLEYİCİ KONUMUNDA”
Akyıldız, düşlerin anne karnında başladığına dair çalışmaların bulunduğuna işaret ederek, şu biçimde konuştu:
“Çocukluk ve erişkinlik periyodundaki düşlerde kimi farklılıklar bulunuyor. Çocuklar, 7 yaşına kadar olan devirde hayallerinde ekseriyetle izleyici pozisyonunda bulunuyor. Farkındalık artıp, kendini bir birey olarak görmeye başladığında ise duşun temel oyuncusu oluyorlar. Örneğin; küçükken otomobille seyahat yaparken, otomobilde artta oturan ve çevreyi gözleyen bir düş görüyor. Fakat yaşı büyüyünce, artık arabayı kendisi kullanıyor.”