Trendio
Active member
İdare Konseyi Toplantısı daha sonrasında açıklamalarda bulunan Memleketler arası Atom Gücü Ajansı (UAEA) Lideri Rafael Mariano Grossi, İran’la yapılan teknik muahededen beklentilerinin bu ülke tarafınca karşılanmadığını belirtti.
Grossi, Tahran idaresinin güvenlik kontrolü muahedesi kapsamında Ajansın sorularına gerekli karşılıkları vermediğini, 24 Mayıs’ta bir ay daha uzatılan teknik mutabakatla Ajansın beklentilerinin yerine getirileceğinin düşünüldüğünü lakin bu konuda net bir ilerleme kaydedilemediğini anlattı.
Grossi, “Durum epey önemli, zira devasa yükseklikte düzeyden uranyum zenginleştirmiş, silah derecesine hayli yakın çok yüksek seviyede uranyum zenginleştiren, fazlaca gelişmiş ve savlı bir nükleer programı olan bir ülkemiz var. Bu yüzden bunları söylemiş olduğimde, yalnızca bir gerçeği tanım ediyorum. ötürüsıyla bu gerçeğin farkında olmamız gerekiyor. Telaşımın ardında bu var.” değerlendirmesinde bulundu.
İran’a ait sonucu UAEA İdare Şurasının alacağını kaydeden Grossi, İranlı yetkililerle dürüstçe dertlerini paylaştığını lisana getirdi.
İtimadın sarsılmaması vurgusu
Tahran idaresinin Ajansın sorularını yanıtlaması ve güvenlik kontrolü mutabakatı kapsamında sorumluluklarını yerine getirmesi gerektiğini bir defa daha vurgulayan Grossi, “Aksi takdirde inanç bir daha tesis edilemez. Bu, bence bütün tarafların ciddiye alması gereken kıymetli bir durum.” görüşünü paylaştı.
Grossi, İran’da müfettişlerin faaliyetlerini sürdürmesinin ve çalışmaların sınırlanmamasına yönelik garantinin herkes için epey değerli olduğunu tabir etti.
İran’la diyaloğun sürdürülmesinin fazlaca kıymetli olduğunu, her şartta bağlantının devam ettirilmesi gerektiğinin altını çizen Grossi, öteki bir alternatifin bulunmadığını kelamlarına ekledi.
Süreksiz teknik mutabakat
İran’ın 23 Şubat’tan itibaren Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Muahedesi (NPT) kapsamında uygulanan Ek Protokol’den ayrılacağını duyurması üzerine bu ülkede Ajansın yürüttüğü temel doğrulama ve izleme faaliyetlerinin sürdürülebilmesi için karşılıklı bir uzlaşı sağlamak üzere 17 Şubat’ta Tahran’ı ziyaret eden Grossi, 22 Şubat’ta taraflar içinde süreksiz teknik bir muahedenin sağlandığını duyurmuştu.
Taraflar içinde sağlanan teknik mutabakatın 21 Mayıs’ta sona ermesinin akabinde UAEA, İran’la kelam konusu muahedeyi bir ay daha yani 24 Haziran’a kadar uzatıldığını açıklamıştı.
İran’da onaylanan “nükleer yasa”
Muhafazakarların çoğunlukta olduğu İran Meclisi, nükleer bilimci Muhsin Fahrizade’nin 27 Kasım 2020’de öldürülmesinden kısa mühlet daha sonra nükleer faaliyetleri hızlandırmayı hedefleyen “Yaptırımların Kaldırılması ve İran Ulusunun Çıkarlarının Korunması için Stratejik Aksiyon Planı” yasasını çıkarmıştı.
İran Atom Gücü Kurumunun uranyumu en az yüzde 20 zenginleştirmeye başlamasını ve düşük seviyeli zenginleştirilmiş uranyum stoklarını artırmasını zarurî kılan yasa, nükleer muahedenin taraflarının 21 Şubat’ta kadar Tahran’ın bankacılık bağlarını ve petrol ihracatını olağana döndürecek adımlar atmaması halinde, İran’ın NPT kapsamında 2016’dan bu yana istekli olarak uyguladığı Ek Protokol’den ayrılmasını gerektiriyor.
Tahran idaresi, Ek Protokol uyarınca UAEA müfettişlerinin nükleer tesislerini istedikleri anda ansızın denetlemelerine müsaade vermişti. İran’ın Ek Protokol’den ayrılması, Ajans müfettişlerinin kontrollerinin sonlandırılacağı manasına geliyor.
Grossi, Tahran idaresinin güvenlik kontrolü muahedesi kapsamında Ajansın sorularına gerekli karşılıkları vermediğini, 24 Mayıs’ta bir ay daha uzatılan teknik mutabakatla Ajansın beklentilerinin yerine getirileceğinin düşünüldüğünü lakin bu konuda net bir ilerleme kaydedilemediğini anlattı.
Grossi, “Durum epey önemli, zira devasa yükseklikte düzeyden uranyum zenginleştirmiş, silah derecesine hayli yakın çok yüksek seviyede uranyum zenginleştiren, fazlaca gelişmiş ve savlı bir nükleer programı olan bir ülkemiz var. Bu yüzden bunları söylemiş olduğimde, yalnızca bir gerçeği tanım ediyorum. ötürüsıyla bu gerçeğin farkında olmamız gerekiyor. Telaşımın ardında bu var.” değerlendirmesinde bulundu.
İran’a ait sonucu UAEA İdare Şurasının alacağını kaydeden Grossi, İranlı yetkililerle dürüstçe dertlerini paylaştığını lisana getirdi.
İtimadın sarsılmaması vurgusu
Tahran idaresinin Ajansın sorularını yanıtlaması ve güvenlik kontrolü mutabakatı kapsamında sorumluluklarını yerine getirmesi gerektiğini bir defa daha vurgulayan Grossi, “Aksi takdirde inanç bir daha tesis edilemez. Bu, bence bütün tarafların ciddiye alması gereken kıymetli bir durum.” görüşünü paylaştı.
Grossi, İran’da müfettişlerin faaliyetlerini sürdürmesinin ve çalışmaların sınırlanmamasına yönelik garantinin herkes için epey değerli olduğunu tabir etti.
İran’la diyaloğun sürdürülmesinin fazlaca kıymetli olduğunu, her şartta bağlantının devam ettirilmesi gerektiğinin altını çizen Grossi, öteki bir alternatifin bulunmadığını kelamlarına ekledi.
Süreksiz teknik mutabakat
İran’ın 23 Şubat’tan itibaren Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Muahedesi (NPT) kapsamında uygulanan Ek Protokol’den ayrılacağını duyurması üzerine bu ülkede Ajansın yürüttüğü temel doğrulama ve izleme faaliyetlerinin sürdürülebilmesi için karşılıklı bir uzlaşı sağlamak üzere 17 Şubat’ta Tahran’ı ziyaret eden Grossi, 22 Şubat’ta taraflar içinde süreksiz teknik bir muahedenin sağlandığını duyurmuştu.
Taraflar içinde sağlanan teknik mutabakatın 21 Mayıs’ta sona ermesinin akabinde UAEA, İran’la kelam konusu muahedeyi bir ay daha yani 24 Haziran’a kadar uzatıldığını açıklamıştı.
İran’da onaylanan “nükleer yasa”
Muhafazakarların çoğunlukta olduğu İran Meclisi, nükleer bilimci Muhsin Fahrizade’nin 27 Kasım 2020’de öldürülmesinden kısa mühlet daha sonra nükleer faaliyetleri hızlandırmayı hedefleyen “Yaptırımların Kaldırılması ve İran Ulusunun Çıkarlarının Korunması için Stratejik Aksiyon Planı” yasasını çıkarmıştı.
İran Atom Gücü Kurumunun uranyumu en az yüzde 20 zenginleştirmeye başlamasını ve düşük seviyeli zenginleştirilmiş uranyum stoklarını artırmasını zarurî kılan yasa, nükleer muahedenin taraflarının 21 Şubat’ta kadar Tahran’ın bankacılık bağlarını ve petrol ihracatını olağana döndürecek adımlar atmaması halinde, İran’ın NPT kapsamında 2016’dan bu yana istekli olarak uyguladığı Ek Protokol’den ayrılmasını gerektiriyor.
Tahran idaresi, Ek Protokol uyarınca UAEA müfettişlerinin nükleer tesislerini istedikleri anda ansızın denetlemelerine müsaade vermişti. İran’ın Ek Protokol’den ayrılması, Ajans müfettişlerinin kontrollerinin sonlandırılacağı manasına geliyor.