Türkiye’de para memnunluğu satın alıyor mu?

EliteDizqn

Active member
Getty Images

Para memnunluğu satın alır mı?

En az paranın icadı kadar kadim olan bu sorunun karşılığı, şahıstan bireye değişecektir kesinlikle.

Ortaya çıkan son bulgular ise para ile mutluluğun sanılandan daha sıkı bir bağı olduğunu gösteriyor.

Türkiye’de bu sorunun karşılığını arayan araştırmacılardan biri Ankara Toplumsal Bilimler Üniversitesi’nden Doç. Dr. Zeynep Burcu Uğur.

Uğur, TÜİK’in hayat memnuniyeti araştırmasının 2003 ve 2017 yılları içindeki datalarını kullanılarak yaptığı çalışmada, hanehalkının geliriyle memnunluk içinde kıymetli bir bağlantı olduğunu gördü.

Buna bakılırsa Türkiye’de yüksek gelir kümesinin yüzde 56’sı kendisini memnun olarak tanımlıyor.

Bu oran orta gelir kümesinde yüzde 51 iken düşük gelir kümesinde ise yüzde 49.

Kendisini mutsuz olarak tanımlayanlar ise yüzde 12 ile düşük gelir kümesinde daha fazla.

Orta gelir kümesindekilerin ise yüzde 7’si kendisini mutsuz olarak tanımlıyor, yüksek gelir kümesinde ise bu oran yalnızca yüzde 4.

Araştırma sonuçlarını BBC Türkçe’ye yorumlayan Zeynep Burcu Uğur, “Yoksul olmak memnunluk açısından olumlu değil, zira fakir bir insan daima hayatını nasıl idame ettireceğini düşünüyor. Pekala hayli güçlü olmak tahlil mü? O da değil” diyor.

Her gelir düzeyinde memnunluk para ile artıyor

Paranın mutluluğa katkı sağladığını gösteren akademik çalışmalar son periyotta artmış durumda.

Bu alanda en epey ses getiren araştırmalardan biri, Pennsylvania Üniversitesi’nde çalışan Dr. Matthew Killingsworth’ün 2021’de yayımladığı makale oldu.

Yedi yıl boyunca minimum fiyattan yıllık 500 bin dolara kadar maaş alan yüz binlerce kişinin memnunluk düzeylerini inceleyen Killingsworth, kazanılan paranın artması durumunda mutluluğun da arttığını buldu.

Killingsworth, daha evvelki araştırmaların bilakis, yüksek gelir düzeyine mensup insanların da parası arttığında mutluluğunun arttığını buldu.

hem de gelir düzeyi daha düşük olan şahıslar, yüksek gelir düzeyindekilere nazaran paralarının artmasından ötürü daha keyifli oluyor.

Killingsworth’e nazaran hangi gelir düzeyinde olursa olsun parayı önemsemediğini söyleyen insanların memnunluk düzeyi nitekim de paraya bağlı olarak değişmiyor.

Killingsworth, en mutsuz olan bireylerin ise şahsi muvaffakiyetini parayla ilişkilendirenler olduğunu vurguluyor.

O yüzden mutluluğunuz için anahtar problem, paranızın olmasını isteseniz bile aslında bunu hayli da umursamamanız.

Bütün bu araştırmalar sonunda Killingsworth memnunluk ile para içindeki bağlantıyı şu biçimde açıklıyor: Para nitekim de memnunluğu satın alabiliyor, fakat gerçek mutluluğun sırrı para değil.

Para ile gerilim azalıyor

Harvard Business School’dan araştırmacı Jon Jachimowicz ise para ve memnunluk içindeki münasebete farklı bir açıdan bakılması gerektiğini düşünen isimlerden.

Para denildiği vakit genelde lüks seyahatler, değerli akşam yemekleri ya da sağladığı başka zenginlikler geliyor akla…

Ancak Harvard Business School’un organizasyonel davranış araştırmaları ünitesinden Doçent Jachimowicz’e göre paranın sağladığı en büyük konfor, günlük hayatın gerilimlerinden insanı uzak tutabilmesi.

Bu yağmurlu bir havada taksiye binebilme lüksü üzere daha küçük bir rahatlık da, beklenmedik bir hastalığın masraflarıyla daha kolay çaba edilebilmesi de olabilir.

Jachimowicz’in farklı üniversitelerden bilim insanlarıyla yaptığı ve bu yıl yayımlanan araştırma, paranın gerilimi azalttığını, daha fazlaca paranın karşılaşılan olumsuz durumlarla daha kolay başa çıkma yetisi verdiğini ve gelir düzeyi yüksek insanların hayattan daha fazlaca keyif aldığını ortaya koydu.

“Zengin insanların problemleri yok değil, lakin paralarının olması bu sıkıntıları daha kolay çözümlemelerini sağlıyor” diyen Jachimowicz, kurumların ve devletin fakir insanların da bu kolaylığa erişmesi için adım atması gerektiğini savunuyor.

Türkiye’de diğer insanların ne düşündüğü önemseniyor

Zeynep Burcu Uğur’un Türkiye’ye ilgili yaptığı araştırmaya geri dönersek…

Bu araştırmada ortaya çıkan bir öbür farklı sonuç da şu: İştirakçilerin yüzde 50’si, öteki insanların maddi durumlarıyla ilgili ne düşündüğünü önemsiyor.

Bu yüzden de güçlü bir kentte yaşayıp gelir düzeyiniz düşükse bu mutsuzluğunuzun katlanmasına yol açıyor.

Ancak öteki insanlardan daha güçlü olduğunuzu düşünüyorsanız bu mutluluğunuzun artmasını sağlıyor.

Getty Images

Paraya dair beklentiniz mutluluğunuzu etkiliyor

Araştırmanın kapsamında yer alan son yıl 2017.

Ancak 2017’den beri Türkiye’de yaşanan iki kur krizinin de tesiriyle enflasyon daha epey arttı, geçim zahmeti şiddetini artırdı.

Bu da Türkiye’de genel olarak mutsuzluğun ve ümitsizliğin yaygınlaşmasına niye oldu.

Uğur, her ne kadar son beş yılın datalarını ele almasa da yaptığı araştırmanın Türkiye’nin bugününe de ışık tutabileceğini düşünüyor.

Çünkü araştırma neticelerina bakılırsa önümüzdeki devirde gelirinizin azalacağını düşünmek bile daha mutsuz olmanıza yol açıyor.

Aynı biçimde gelirinizde bir artışın olacağı beklentisi arasındayseniz mutluluğunuz artıyor.

Eşitsizliğin olduğu ülkelerde para daha önemli

Uğur, eşitsizliğin fazla olduğu ülkelerde paranın daha ön planda olduğunu vurguluyor:

“Yaşadığınız toplumdan gorece daha yoksulsanız gelirinizden o kadar yarar alamıyorsunuz.”

Bu sebeple eşitsizliğin olduğu ve orta gelir kümesinin daraldığı toplumlarda varlıklı beşerler da “Varlığımı nasıl koruyacağım?” kaygısına gark olduğu için hayattan hayli fazla keyif alamıyor.

Uğur, son olarak paranın kesin maksat olarak seçilmemesi gerektiğini, bu biçimde bir durumda paraya ulaşıldığı takdirde mutsuzluğun gelebileceğinin altını çiziyor:

“Para gereksiz demiyoruz, gerekli; lakin ona atfedildiği kadar da bedelli bir şey değil. Çok büyük oranda insanların bakış açısı memnunluklarını etkiliyor. Hayata daha olumlu bakan beşerler daha keyifli, gelir düzeyi düşük olsa dahi…”

Ancak Uğur, burada karamsarlık ve gerçekçilik içinde değerli bir fark olduğunun altını çiziyor.

Uğur’a bakılırsa karamsar insanların ekonomik kurallar düzelse bile hayata olumsuz yaklaşması öngörülebilir; gerçekçi bir insanın ise yaşadığı ülkenin ekonomik durumunun farkında olduğu için mutsuz bulunmasına hak verilebilir.