EliteDizqn
Active member
Toplumsal medya kullanmasının süratle artmasıyla birlikte kullanıcıların kendi dijital kanalları ve online yayınlar da gündemimizi daha fazla meşgul etmeye başladı. Bu noktada bilhassa Türkçe’nin yanlış kullanması ve yanlış söylemlerle epey sık karşılaştığımızı ve gençlerin de bu durumdan etkilendiğine dikkati çeken Prof. Dr. Osman Bülent Yorulmaz, TV. dizilerinde de biroldukca sözün yanlış söylem edildiğini vurgulayarak oyuncuların eğitim alması gerektiğini söylemiş oldu.
‘TELAFFUZ YANILGILARI KÜLTÜR EKSİKLİĞİNDEN KAYNAKLANIYOR’
Toplumsal medyada, dizilerde ve haber kanallarındaki Türkçe söylem yanlışlarının bir kültür eksikliğinden kaynaklandığının altını çizen Yorulmaz, “Biz, az okuyan bir toplumuz ve bu yüzden sözleri öğrenemiyoruz. Bunun eğitimini de almıyoruz. Eğitimini almadığımız için de yanlışlar yapıyoruz. Diksiyon, hoş konuşma sanatıdır. Şayet siz bu alanda bir eğitim almadıysanız, düzgün, yanlışsız konuşamazsınız. Çok sıradan bir örnekle; sanat derken kelimeyi hakikat söylemiyoruz, vurgu ikinci hece üzerine gidiyor, halbuki sözün aslında san’at biçiminde, üstte kesme işareti var. Bu kesme işareti kalktığı için sözde vurgu yer değiştirdi. San’at diye vurguluyorum. Örneğin, pandemi niçiniyle televizyonlara yansıyan ‘vaka’ sözü var. Hadise derken, a harfini uzatarak söylüyorlar (vaaka). Bu yanlıştır. Zira aslı vak’adır; fakat hayli güçlü vurgulamamak lazım. Yani, iki “a” yı da kısa söylemek gerekir en azından. Bizim bugün, lisanımızda Osmanlı Türkçesi periyodundan kalma kullandığımız bir fazlaca söz var. Maalesef biz, bu sözleri yanlış söylem ediyoruz. Bunları düzeltmiyorlar, düzeltemiyorlar. Ancak düzeltmeleri lazım, sözleri yanlış söyleyemeyiz” dedi.
‘ÇOCUKLAR ANADOLU AKSANINI KULLANMAYA BAŞLADI’
Dizilerde yapılan yanlışlar hakkında konuşan Yorulmaz, “Bugün tarihi dizilerde, periyodunun sözlerini kullananlar yanlış yapıyorsa, eğitimini almak mecburiyetindeler. “Kavî” yerine “kâvi”(güçlü), “tazminat” yerine “tanzimat” diyemezsiniz. Bu çeşit diziler için kesinlikle bir lisan uzmanından yardım almak gerekir. Televizyonu, tiyatroya benzetebiliriz. Bugün tiyatroya gitmiyoruz. esasen tiyatro da epey azaldı ve televizyon niçiniyle câzibesini de kaybetti. Bizim gençliğimiz tiyatrolarla geçti. Bundan 150-200 yıl evvel Namık Kemal, tiyatro; cümbüştür lakin eğlencelerin en faydalısıdır demişti. Bunun sebebi de dünyanın en büyük hatiplerinin tiyatrodan yetişmesidir. Tiyatro hem kulağa birebir vakitte göze hitap ediyor. Bir çocuk neyi seyrediyor? Televizyonu seyrediyor. Bir vakit içinder televizyonlarda, Anadolu aksanı yasaklanmıştı. Bugün seyrettiğimiz dizilerde, fazlaca fazla Anadolu aksanı var. Çocuklar da maalesef bu aksanı kullanmaya başladı” tabirlerini kullandı.
Yorulmaz, kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“Anadolu aksanı bizim lisanımız. Anadolu ağızlarımız. Onları doğal ki yok farz edemeyiz. Onlar, Türkçe’nin bir hoşluğudur. Lakin ‘geliyi’, ‘gidiyi’ olur mu? Bunlar hayli fazla vurgulanıyor. Geliyor, gidiyor demek varken, biz ‘r’ harfini söylem etmek isterken, ‘bi’ değil ‘bir’ diyeceğiz derken herkes bu aksanı izliyor ve maalesef etkileniyor.”
‘TÜRKÇE SÖZLERİ ÇIKARTTIK’
Gençlerin, batıdan gelen sözlere yöneldiğini ve biroldukca kelimeyi kısaltarak kullandığını da kaydeden Yorulmaz, “Batıdan gelen sözler de var. Kişi, ‘bro’ yazıyor. Bro ne demek? ‘Brother’ (erkek kardeş) sözünün kısaltılmışı. Kardeş nereye gitti? Bu sözler niye benim dilimden çıktı? Türkçe sözleri çıkarttık. İşte bunlar, gençlerin lisanına yerleşmiş vaziyette. Tüm bunların niçini, ortaokul ve liselerde verilen kültür derslerinin yoksunluğu. Öte yandan eğitim sisteminin, öğrenciyi büsbütün test çözmeye yöneltmesi. Lise sonda öğrenci yalnızca test çözüyor. O kadar mekanikleşiyor. Düşünmeyen insan, insan değildir” diye konuştu.
‘ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ 300-400 SÖZ İLE KOMPOZİSYON YAZIYOR’
Üniversite öğrencilerinin söz hazinesinin eksikliğine dikkati çeken Yorulmaz, “Bir öğrenciye kompozisyon yazdırın. Bakalım bir paragraf yazabiliyor mu. Öğrenci kaç söz kullanıyor. OECD (Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü) raporuna nazaran üniversite öğrencileri 300-400 söz kullanarak yazıyorlar. Daha fazlası yok. Bu niçinle kimi yazarlarımızı okurken sıkılıyorlar. Yaşar Kemal’i, Ahmet Hamdi Tanpınar’ı okuyamıyorlar. Yaşar Kemal’in söz hazinesi 2 bin 500. Tanpınar’ınki ise 4 bin. Nasıl okuyacak? Roman oku deyince, sıkılıyor çocuk. ‘Okuyamıyorum hocam’ diyor. Okuyamaz olağan. Zira söz bilmiyor yani bu sözler yabancı değil, Türkçe, lakin derinliği, üslubu, manası çözemediği için okuyamıyor” dedi.
Yorulmaz, kelamlarını şöyleki noktaladı:
“Ben gençlere kabahat bulmuyorum. Onlar öğrenmeye hayli hazır. Bir şey dediğinizde epey memnunlar. Açıklar, her şeyi öğrenmek istiyorlar. Ne söylerseniz, ondan büyük bir keyif alıyorlar. Hatta şaşkınlıklarını da gizlemiyorlar. “Nasılsın?”diyince, “iyidir” diyor. Ben de bu biçimde “kim yeterlidir?” diyorum. Kendini üçüncü şahıs yerie koyuyor, farkında değil. Lakin ben, “Ahmet’i, Ayşe’yi sormuyorum ki sana, seni soruyorum” diyince birden duraksıyor, düşünüyor. Lakin bizim bu ayrıntıları, gençlere ulaştırmamız lazım. Onları yeterli anlamamız lazım. Gençleri âlâ anladığımızda, neye ihtiyaç duyduklarını farkettiğimizde ve onlarla epeyce düzgün empati kurduğumuzda hayli memnun oluyorlar. Onları o denli öğrenme heyecanı ortasında görür görmez ve art geriye akıllarına takılanları sormaya başladıklarında siz de memnun oluyorsunuz.”
‘TELAFFUZ YANILGILARI KÜLTÜR EKSİKLİĞİNDEN KAYNAKLANIYOR’
Toplumsal medyada, dizilerde ve haber kanallarındaki Türkçe söylem yanlışlarının bir kültür eksikliğinden kaynaklandığının altını çizen Yorulmaz, “Biz, az okuyan bir toplumuz ve bu yüzden sözleri öğrenemiyoruz. Bunun eğitimini de almıyoruz. Eğitimini almadığımız için de yanlışlar yapıyoruz. Diksiyon, hoş konuşma sanatıdır. Şayet siz bu alanda bir eğitim almadıysanız, düzgün, yanlışsız konuşamazsınız. Çok sıradan bir örnekle; sanat derken kelimeyi hakikat söylemiyoruz, vurgu ikinci hece üzerine gidiyor, halbuki sözün aslında san’at biçiminde, üstte kesme işareti var. Bu kesme işareti kalktığı için sözde vurgu yer değiştirdi. San’at diye vurguluyorum. Örneğin, pandemi niçiniyle televizyonlara yansıyan ‘vaka’ sözü var. Hadise derken, a harfini uzatarak söylüyorlar (vaaka). Bu yanlıştır. Zira aslı vak’adır; fakat hayli güçlü vurgulamamak lazım. Yani, iki “a” yı da kısa söylemek gerekir en azından. Bizim bugün, lisanımızda Osmanlı Türkçesi periyodundan kalma kullandığımız bir fazlaca söz var. Maalesef biz, bu sözleri yanlış söylem ediyoruz. Bunları düzeltmiyorlar, düzeltemiyorlar. Ancak düzeltmeleri lazım, sözleri yanlış söyleyemeyiz” dedi.
‘ÇOCUKLAR ANADOLU AKSANINI KULLANMAYA BAŞLADI’
Dizilerde yapılan yanlışlar hakkında konuşan Yorulmaz, “Bugün tarihi dizilerde, periyodunun sözlerini kullananlar yanlış yapıyorsa, eğitimini almak mecburiyetindeler. “Kavî” yerine “kâvi”(güçlü), “tazminat” yerine “tanzimat” diyemezsiniz. Bu çeşit diziler için kesinlikle bir lisan uzmanından yardım almak gerekir. Televizyonu, tiyatroya benzetebiliriz. Bugün tiyatroya gitmiyoruz. esasen tiyatro da epey azaldı ve televizyon niçiniyle câzibesini de kaybetti. Bizim gençliğimiz tiyatrolarla geçti. Bundan 150-200 yıl evvel Namık Kemal, tiyatro; cümbüştür lakin eğlencelerin en faydalısıdır demişti. Bunun sebebi de dünyanın en büyük hatiplerinin tiyatrodan yetişmesidir. Tiyatro hem kulağa birebir vakitte göze hitap ediyor. Bir çocuk neyi seyrediyor? Televizyonu seyrediyor. Bir vakit içinder televizyonlarda, Anadolu aksanı yasaklanmıştı. Bugün seyrettiğimiz dizilerde, fazlaca fazla Anadolu aksanı var. Çocuklar da maalesef bu aksanı kullanmaya başladı” tabirlerini kullandı.
Yorulmaz, kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“Anadolu aksanı bizim lisanımız. Anadolu ağızlarımız. Onları doğal ki yok farz edemeyiz. Onlar, Türkçe’nin bir hoşluğudur. Lakin ‘geliyi’, ‘gidiyi’ olur mu? Bunlar hayli fazla vurgulanıyor. Geliyor, gidiyor demek varken, biz ‘r’ harfini söylem etmek isterken, ‘bi’ değil ‘bir’ diyeceğiz derken herkes bu aksanı izliyor ve maalesef etkileniyor.”
‘TÜRKÇE SÖZLERİ ÇIKARTTIK’
Gençlerin, batıdan gelen sözlere yöneldiğini ve biroldukca kelimeyi kısaltarak kullandığını da kaydeden Yorulmaz, “Batıdan gelen sözler de var. Kişi, ‘bro’ yazıyor. Bro ne demek? ‘Brother’ (erkek kardeş) sözünün kısaltılmışı. Kardeş nereye gitti? Bu sözler niye benim dilimden çıktı? Türkçe sözleri çıkarttık. İşte bunlar, gençlerin lisanına yerleşmiş vaziyette. Tüm bunların niçini, ortaokul ve liselerde verilen kültür derslerinin yoksunluğu. Öte yandan eğitim sisteminin, öğrenciyi büsbütün test çözmeye yöneltmesi. Lise sonda öğrenci yalnızca test çözüyor. O kadar mekanikleşiyor. Düşünmeyen insan, insan değildir” diye konuştu.
‘ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ 300-400 SÖZ İLE KOMPOZİSYON YAZIYOR’
Üniversite öğrencilerinin söz hazinesinin eksikliğine dikkati çeken Yorulmaz, “Bir öğrenciye kompozisyon yazdırın. Bakalım bir paragraf yazabiliyor mu. Öğrenci kaç söz kullanıyor. OECD (Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü) raporuna nazaran üniversite öğrencileri 300-400 söz kullanarak yazıyorlar. Daha fazlası yok. Bu niçinle kimi yazarlarımızı okurken sıkılıyorlar. Yaşar Kemal’i, Ahmet Hamdi Tanpınar’ı okuyamıyorlar. Yaşar Kemal’in söz hazinesi 2 bin 500. Tanpınar’ınki ise 4 bin. Nasıl okuyacak? Roman oku deyince, sıkılıyor çocuk. ‘Okuyamıyorum hocam’ diyor. Okuyamaz olağan. Zira söz bilmiyor yani bu sözler yabancı değil, Türkçe, lakin derinliği, üslubu, manası çözemediği için okuyamıyor” dedi.
Yorulmaz, kelamlarını şöyleki noktaladı:
“Ben gençlere kabahat bulmuyorum. Onlar öğrenmeye hayli hazır. Bir şey dediğinizde epey memnunlar. Açıklar, her şeyi öğrenmek istiyorlar. Ne söylerseniz, ondan büyük bir keyif alıyorlar. Hatta şaşkınlıklarını da gizlemiyorlar. “Nasılsın?”diyince, “iyidir” diyor. Ben de bu biçimde “kim yeterlidir?” diyorum. Kendini üçüncü şahıs yerie koyuyor, farkında değil. Lakin ben, “Ahmet’i, Ayşe’yi sormuyorum ki sana, seni soruyorum” diyince birden duraksıyor, düşünüyor. Lakin bizim bu ayrıntıları, gençlere ulaştırmamız lazım. Onları yeterli anlamamız lazım. Gençleri âlâ anladığımızda, neye ihtiyaç duyduklarını farkettiğimizde ve onlarla epeyce düzgün empati kurduğumuzda hayli memnun oluyorlar. Onları o denli öğrenme heyecanı ortasında görür görmez ve art geriye akıllarına takılanları sormaya başladıklarında siz de memnun oluyorsunuz.”