EliteDizqn
Active member
Şair ve müellif Sezai Karakoç 88 yaşında ömrünü kaybetti. BBC Türkçe’ye bilgi veren şair Ömer Fazilet, Karakoç’un konutunda, uyurken öldüğünü söylemiş oldu.
Karakoç’un mevtini toplumsal medya hesabından duyuran Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Karakoç’un örnek bir hayat, sağlam bir fikir örgüsü ve büyük bir edebi mirası gerisinde bıraktığını söylemiş oldu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da, paylaştığı taziye iletisinde Karakoç için, “Fikirleriyle kuşaklara yol gösteren, edebiyatımızın, niyet dünyamızın, ülkemizin büyük mütefekkiri, ‘Diriliş Şairi'” sözlerini kullandı.
22 Ocak 1933 yılında Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde doğan Karakoç, 1955 yılı daha sonrasında lise senelerında birinci şiirini yayımladığı Büyük Doğu mecmuasının edebiyat ve sanat sayfasını yönetti.
1960 yılında ise çabucak sonrasında siyasi ideolojisini de yansıtacak Diriliş mecmuasını yayımlamaya başladı. Mecmua biroldukca kere yayın ömrünü sonlandırıp, kimi devirlerde günlük ve haftalık gazete olarak tekrar çıkmaya devam etti. 5 Şubat 1992’deki son sayısıyla da yayın hayatı son buldu.
Karakoç ayrıyeten 1990 yılında kurduğu Diriliş Partisi ile faal siyasette de rol aldı. Üst üste iki seçime katılmadığı nedeni öne sürülerek parti 1997’de kapatıldı lakin 2007’de ise Büyük Diriliş Partisi ismiyle bir daha açıldı.
‘Karakoç, yeterli bir şairin siyasetle uğraşması gereğine inanıyordu’
BBC Türkçe‘ye konuşan edebiyat eleştirmeni Doğan Hızlan’a göre Sezai Karakoç yeterli bir şairin yalnızca şiirle değil, toplumsal sıkıntılarla, hatta siyasetle de uğraşması gerektiğine inanıyordu.
Hızlan, “Türk şiirinde onları okumadan, bilmeden, incelemeden şiirin seyrinizi öğrenemeyeceğinzi şairler vardır. Karakoç da bu cins bir şairdi” diyerek Karakoç’un Türk şiiiri için değerinden kelam ediyor.
‘Şiiri ömrün somut tarafıyla da işlenerek karşılık buluyor’
1986-1992 yılları içinde Diriliş Yayınları’nda Sezai Karakoç ile birlikte çalışan şair Ömer Fazilet, Karakoç’un halk nezdinde sevilen bir şair olduğunu vurguluyor.
Erdem’e nazaran bunun sebebini anlamak için Karakoç’un toplu şiirlerinin yer aldığı Gün Doğmadan’da yaratılan atmosfer ve tipolojilere bakmak gerekiyor. Fazilet değerlendirmesine şu biçimde devam ediyor:
“Yoksullar, bayanlar, yaşlılar, aşk. Bunlar hayatın idealize edilmiş kıymetleri. Lakin onun şiiri ömrün somut tarafıyla da işlenerek karşılık buluyor. 18 yaşında bir genç ‘Mona Roza’yı okuduğu vakit kendi içsel dünyasını buluyor. 40 yaşında bir insan ‘Hızırla Kırk Saat’ okuduğu vakit kültürel kodlarla örülmüş, estetik seviyesi üstte bir şiirle karşılaşıyor. Kendisini âlâ hissetmesi açısından bir şey bu. Bir imkan olarak ortaya çıkıyor. Onu sevmesi de son derece olağan. Suistimal edilmeksizin bütün yaş kümeleri, ideoloik ve ruhsal saptırmaya uğramadan şiirine yansıyor.”
İkinci Yeni şiiri
1957-58 senelerında Pazar Postası gazetesinde yayımladığı “Balkon” şiiri ile bir arada yayımladığı yazıları onun İkinci Yeni şiir akımının kurucu şairleri içinde anılmasına niye oldu.
Şair Ece Ayhan’ “İkinci Yeni başlangıçtaki birinci manasıyla Sezai Karakoç ile Cemal Süreya’dır” diyerek bunu destekledi.
Lakin Karakoç, “Benim İkinci Yeni’yle ilgim, birebir devirde şiir yazmam ve tahminen biçim bakımından kimi ortak yanlarım bulunmasından ibaretti” kelamları ile bu şiir akımıyla içindeki arayı lisana getirdi.
Diriliş fikri
“Edebiyat Yazıları II” kitabında “Sanat tavrım, genel dünya görüşümün bir kısmından öbür bir şey değildir” diyen Karakoç, şiirlerini ve yazılarını “Diriliş” kanısı olarak söz ettiği fikirle inşa etti.
Ömer Fazilet, Karakoç’un Diriliş fikrini nasıl aktardığını şu sözlerle özetliyor:
“Vaktiyle bir İslam medeniyeti vardı. Geniş bir coğrafyaya yayılmıştı. Bu medeniyetin sanat, niyet, siyaset ve ilim boyutu vardı. Bir medeniyeti yaratan şeyler bunlar. Osmanlı’nın çöküşüyle İslam medeniyeti de dünyadan çekilmiş durumda.
“İslam’ın özünde dirilik ve hayatiyet vardır. Bu da kıyamete kadar sürecektir. Hayatiyet esprisinin bir daha hayat bulabilmesi için de iktisatta, sanatta, siyasette entelektüel çapı gelişmiş çağdaş, çağdaş bilgilerle donanmış, kendisini kazanmış bir fikre gereksinim vardır.”
Sezai Karakoç’un bu fikir doğrultusunda 16. yüzyılda yazılan Leyla ile Mecnun’u da bir daha kaleme aldığını bleirten Fazilet, “Bir bakıma metni diriltiyor. Arkaik bir metin olmaktan çıkarıyor. 18-20 yaşlarında olan ya da gökdelende yaşayan, seyahat eden bir kişinin dünyasına bir daha sokuyor” diyor.
Gelenekle kurduğu alaka
Fazilet, geleneği Karakoç’un çağdaş sanatın imkanlarıyla okuruna sunduğunu belirtiyor.
İstanbul Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ali Şükrü Çoruk, Alman bestekar Gustav Mahler’in “Gelenek küllere tapmak değil, ateşi canlı tutmaktır” kelamlarının Karakoç’un gelenekle kurduğu ilgiyi fazlaca yeterli anlatabileceğini belirtiyor.
Çoruk’a nazaran Karakoç, geleneğin yaşaması gereken taraflarını dirilterek hayata geçirilmesini ve günümüz sıkıntılarına da bu biçimde tahlil olabileceğini savunuyor:
“Şiir ve niyet yazıları da bu istikamette olmuştur. Radikal çağdaşlığın, yani geleneği toptan inkar eden fikrin karşısına, gelenekle bağlantılarını devamlı sürdüren, gelenekle diyalog halinde olan, geleneğin günümüz meselelerine nasıl tahliller üretebileceğini düşündü.”
Karakoç’un toplumla kurduğu bağlantı
Karakoç’un bu yaklaşımı niçiniyle politik etrafları ve halkı etkilemesinin olağan bir sonuç olduğunu söylüyor.
Karakoç’un yaşantısıyla örnek bir kişiselyet olduğunu belirten Çoruk, Karakoç’u halkta niye büyük bir karşılık buluğunu şu sözlerle anlatıyor:
“Dünya nimetlerine kendisini fazlaca fazla kaptırmayan birisiydi. kolay insanın ömrüne yakın olan bir şair ve fikir adamıydı. Toplumda fikir insanı ve şairlere baktığınızda topluma doruktan bakan profillerle karşılaşabiliriz. Lakin Karakoç o denli biri değildi.”
Siyasi çevrelerin Karakoç ile kurduğu alakayı sorduğumuzda ise Ömer Fazilet, muhafazakar siyasetin Karakoç’u bir tıp mask olarak kullandığını görüşünü lisana getiriyor.
Fazilet, “Geçmiş ve mevcut muhafazakarlar siyasetler ve Karakoç’un beşere bakışı ve yönetişimi farklıydı. Karakoç idealist bir tanesiydi. Muhafazakar siyaset ise pragmatisttir” diyor.
‘Türk şiirinin, Türk fikrinin tüm duraklarını okumuş, özümsemiş ve onları düzgün yansıtmıştır’
Prof. Dr. Çoruk, Erdoğan ve öbür siyasalların Karakoç’la kurduğu alaka için, Karakoç’un gelenekle kurduğu bağı adres gösteriyor:
“Türkiye’de varoluş niçinini gelenekle ilgisine bağlayan siyasi yapılar Karakoç’a her vakit ilgi göstermiştir. Her ne kadar kendisi de bir siyasi parti kurmuş olsa Karkaoç’u siyaset üstü düşünmek gerektiğini düşünüyorum. Siyasetçilere eşit arada yaklaşan, bu tarafıyla de her insanın kendisinden faydalanabileceği fikir ve niyet insanı olmuştur Karakoç.”
Çoruk ayrıyeten bu tarafıyla kozmik bir şair ve fikir beşerinin öldüğünün de altını çiziyor.
Doğan Hızlan ise her siyasi fikrin bir sanatkara gereksinim duyduğunu söz ediyor ve “Peki bu sanatçı, her vakit o siyasi kanıyı mi takviyeler? Bence hayır. Lakin siyasi fikirlerinin oluşmasında bütün yeterli şairlerin tesiri vardır. Bir siyasi fikir inşa edilirken âlâ bir şiirin tesirinden yararlanılır” diyor.
Rastgele bir şairin sahip olduğu fikirlerin, siyasi fikirleri fakat âlâ bir şiirle etkileyebileceğini söyleyen Hızlan, “Önemli olan şiirinin düzgünü olmasıdır. Karakoç da yeterli bir şiir yazmıştır” kanısını lisana getiriyor.
Karakoç’u niye güzel şair olarak tanımladığımızı sorduğumuzda ise Hızlan şu karşılığı veriyor:
“Türk şiirinin, Türk niyetinin tüm duraklarını okumuş, özümsemiş ve onları âlâ yansıtmış bir şairdir. O yüzden de Karakoç güzel bir şairdir.”
Karakoç’un mevtini toplumsal medya hesabından duyuran Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Karakoç’un örnek bir hayat, sağlam bir fikir örgüsü ve büyük bir edebi mirası gerisinde bıraktığını söylemiş oldu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da, paylaştığı taziye iletisinde Karakoç için, “Fikirleriyle kuşaklara yol gösteren, edebiyatımızın, niyet dünyamızın, ülkemizin büyük mütefekkiri, ‘Diriliş Şairi'” sözlerini kullandı.
22 Ocak 1933 yılında Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde doğan Karakoç, 1955 yılı daha sonrasında lise senelerında birinci şiirini yayımladığı Büyük Doğu mecmuasının edebiyat ve sanat sayfasını yönetti.
1960 yılında ise çabucak sonrasında siyasi ideolojisini de yansıtacak Diriliş mecmuasını yayımlamaya başladı. Mecmua biroldukca kere yayın ömrünü sonlandırıp, kimi devirlerde günlük ve haftalık gazete olarak tekrar çıkmaya devam etti. 5 Şubat 1992’deki son sayısıyla da yayın hayatı son buldu.
Karakoç ayrıyeten 1990 yılında kurduğu Diriliş Partisi ile faal siyasette de rol aldı. Üst üste iki seçime katılmadığı nedeni öne sürülerek parti 1997’de kapatıldı lakin 2007’de ise Büyük Diriliş Partisi ismiyle bir daha açıldı.
‘Karakoç, yeterli bir şairin siyasetle uğraşması gereğine inanıyordu’
BBC Türkçe‘ye konuşan edebiyat eleştirmeni Doğan Hızlan’a göre Sezai Karakoç yeterli bir şairin yalnızca şiirle değil, toplumsal sıkıntılarla, hatta siyasetle de uğraşması gerektiğine inanıyordu.
Hızlan, “Türk şiirinde onları okumadan, bilmeden, incelemeden şiirin seyrinizi öğrenemeyeceğinzi şairler vardır. Karakoç da bu cins bir şairdi” diyerek Karakoç’un Türk şiiiri için değerinden kelam ediyor.
‘Şiiri ömrün somut tarafıyla da işlenerek karşılık buluyor’
1986-1992 yılları içinde Diriliş Yayınları’nda Sezai Karakoç ile birlikte çalışan şair Ömer Fazilet, Karakoç’un halk nezdinde sevilen bir şair olduğunu vurguluyor.
Erdem’e nazaran bunun sebebini anlamak için Karakoç’un toplu şiirlerinin yer aldığı Gün Doğmadan’da yaratılan atmosfer ve tipolojilere bakmak gerekiyor. Fazilet değerlendirmesine şu biçimde devam ediyor:
“Yoksullar, bayanlar, yaşlılar, aşk. Bunlar hayatın idealize edilmiş kıymetleri. Lakin onun şiiri ömrün somut tarafıyla da işlenerek karşılık buluyor. 18 yaşında bir genç ‘Mona Roza’yı okuduğu vakit kendi içsel dünyasını buluyor. 40 yaşında bir insan ‘Hızırla Kırk Saat’ okuduğu vakit kültürel kodlarla örülmüş, estetik seviyesi üstte bir şiirle karşılaşıyor. Kendisini âlâ hissetmesi açısından bir şey bu. Bir imkan olarak ortaya çıkıyor. Onu sevmesi de son derece olağan. Suistimal edilmeksizin bütün yaş kümeleri, ideoloik ve ruhsal saptırmaya uğramadan şiirine yansıyor.”
İkinci Yeni şiiri
1957-58 senelerında Pazar Postası gazetesinde yayımladığı “Balkon” şiiri ile bir arada yayımladığı yazıları onun İkinci Yeni şiir akımının kurucu şairleri içinde anılmasına niye oldu.
Şair Ece Ayhan’ “İkinci Yeni başlangıçtaki birinci manasıyla Sezai Karakoç ile Cemal Süreya’dır” diyerek bunu destekledi.
Lakin Karakoç, “Benim İkinci Yeni’yle ilgim, birebir devirde şiir yazmam ve tahminen biçim bakımından kimi ortak yanlarım bulunmasından ibaretti” kelamları ile bu şiir akımıyla içindeki arayı lisana getirdi.
Diriliş fikri
“Edebiyat Yazıları II” kitabında “Sanat tavrım, genel dünya görüşümün bir kısmından öbür bir şey değildir” diyen Karakoç, şiirlerini ve yazılarını “Diriliş” kanısı olarak söz ettiği fikirle inşa etti.
Ömer Fazilet, Karakoç’un Diriliş fikrini nasıl aktardığını şu sözlerle özetliyor:
“Vaktiyle bir İslam medeniyeti vardı. Geniş bir coğrafyaya yayılmıştı. Bu medeniyetin sanat, niyet, siyaset ve ilim boyutu vardı. Bir medeniyeti yaratan şeyler bunlar. Osmanlı’nın çöküşüyle İslam medeniyeti de dünyadan çekilmiş durumda.
“İslam’ın özünde dirilik ve hayatiyet vardır. Bu da kıyamete kadar sürecektir. Hayatiyet esprisinin bir daha hayat bulabilmesi için de iktisatta, sanatta, siyasette entelektüel çapı gelişmiş çağdaş, çağdaş bilgilerle donanmış, kendisini kazanmış bir fikre gereksinim vardır.”
Sezai Karakoç’un bu fikir doğrultusunda 16. yüzyılda yazılan Leyla ile Mecnun’u da bir daha kaleme aldığını bleirten Fazilet, “Bir bakıma metni diriltiyor. Arkaik bir metin olmaktan çıkarıyor. 18-20 yaşlarında olan ya da gökdelende yaşayan, seyahat eden bir kişinin dünyasına bir daha sokuyor” diyor.
Gelenekle kurduğu alaka
Fazilet, geleneği Karakoç’un çağdaş sanatın imkanlarıyla okuruna sunduğunu belirtiyor.
İstanbul Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ali Şükrü Çoruk, Alman bestekar Gustav Mahler’in “Gelenek küllere tapmak değil, ateşi canlı tutmaktır” kelamlarının Karakoç’un gelenekle kurduğu ilgiyi fazlaca yeterli anlatabileceğini belirtiyor.
Çoruk’a nazaran Karakoç, geleneğin yaşaması gereken taraflarını dirilterek hayata geçirilmesini ve günümüz sıkıntılarına da bu biçimde tahlil olabileceğini savunuyor:
“Şiir ve niyet yazıları da bu istikamette olmuştur. Radikal çağdaşlığın, yani geleneği toptan inkar eden fikrin karşısına, gelenekle bağlantılarını devamlı sürdüren, gelenekle diyalog halinde olan, geleneğin günümüz meselelerine nasıl tahliller üretebileceğini düşündü.”
Karakoç’un toplumla kurduğu bağlantı
Karakoç’un bu yaklaşımı niçiniyle politik etrafları ve halkı etkilemesinin olağan bir sonuç olduğunu söylüyor.
Karakoç’un yaşantısıyla örnek bir kişiselyet olduğunu belirten Çoruk, Karakoç’u halkta niye büyük bir karşılık buluğunu şu sözlerle anlatıyor:
“Dünya nimetlerine kendisini fazlaca fazla kaptırmayan birisiydi. kolay insanın ömrüne yakın olan bir şair ve fikir adamıydı. Toplumda fikir insanı ve şairlere baktığınızda topluma doruktan bakan profillerle karşılaşabiliriz. Lakin Karakoç o denli biri değildi.”
Siyasi çevrelerin Karakoç ile kurduğu alakayı sorduğumuzda ise Ömer Fazilet, muhafazakar siyasetin Karakoç’u bir tıp mask olarak kullandığını görüşünü lisana getiriyor.
Fazilet, “Geçmiş ve mevcut muhafazakarlar siyasetler ve Karakoç’un beşere bakışı ve yönetişimi farklıydı. Karakoç idealist bir tanesiydi. Muhafazakar siyaset ise pragmatisttir” diyor.
‘Türk şiirinin, Türk fikrinin tüm duraklarını okumuş, özümsemiş ve onları düzgün yansıtmıştır’
Prof. Dr. Çoruk, Erdoğan ve öbür siyasalların Karakoç’la kurduğu alaka için, Karakoç’un gelenekle kurduğu bağı adres gösteriyor:
“Türkiye’de varoluş niçinini gelenekle ilgisine bağlayan siyasi yapılar Karakoç’a her vakit ilgi göstermiştir. Her ne kadar kendisi de bir siyasi parti kurmuş olsa Karkaoç’u siyaset üstü düşünmek gerektiğini düşünüyorum. Siyasetçilere eşit arada yaklaşan, bu tarafıyla de her insanın kendisinden faydalanabileceği fikir ve niyet insanı olmuştur Karakoç.”
Çoruk ayrıyeten bu tarafıyla kozmik bir şair ve fikir beşerinin öldüğünün de altını çiziyor.
Doğan Hızlan ise her siyasi fikrin bir sanatkara gereksinim duyduğunu söz ediyor ve “Peki bu sanatçı, her vakit o siyasi kanıyı mi takviyeler? Bence hayır. Lakin siyasi fikirlerinin oluşmasında bütün yeterli şairlerin tesiri vardır. Bir siyasi fikir inşa edilirken âlâ bir şiirin tesirinden yararlanılır” diyor.
Rastgele bir şairin sahip olduğu fikirlerin, siyasi fikirleri fakat âlâ bir şiirle etkileyebileceğini söyleyen Hızlan, “Önemli olan şiirinin düzgünü olmasıdır. Karakoç da yeterli bir şiir yazmıştır” kanısını lisana getiriyor.
Karakoç’u niye güzel şair olarak tanımladığımızı sorduğumuzda ise Hızlan şu karşılığı veriyor:
“Türk şiirinin, Türk niyetinin tüm duraklarını okumuş, özümsemiş ve onları âlâ yansıtmış bir şairdir. O yüzden de Karakoç güzel bir şairdir.”