Onları görüyor musunuz?

EsraBetül

Member
Zahmetim öldürülmemek için eşini öldürüyor; Berfin’in erkek arkadaşı yüzüne kezzap döküyor; Hülya çocuk gelin; Mutlu’yu sevgilisi üstüne kurşun yağdırarak sakat bırakıyor, kız kardeşi ise sevgilisi tarafınca öldürülüyor; Mürvet seks köleliğine zorlanıyor; Saadet dokuz yaşında ağabeyi tarafınca cinsel istismara uğruyor, anne göz yumuyor; İstek çocuk yetiştirme yurduna veriliyor, şiddeten kaçan annesini ise hiç bağışlayamıyor; Rabia aile ortasında sığıntı üzere oradan oraya itildikten daha sonra çocuk yaşta evlendiriliyor ve kocasının ailesi tarafınca gece gündüz ağır köle üzere çalıştırılıyor; Fatma çocukken yaşadığı ağır şiddeten kaçarak evlendikten daha sonra kocası tarafınca aşağılanıyor, şiddet görüyor ve fuhuşa zorlanıyor, yaşadığı hudut krizlerinin kararı çocuklarını evlat vermek zorunda kalıyor; Emre akrabası tarafınca çocuk istismarına uğruyor, adalete olan inançsızlığı onu mevte sürüklüyor; Emine ayrılmış olduğu eşi tarafınca küçük kızının gözü önünde öldürülüyor; His çocuğunu almak için ayrılmış olduğu kocasının konutuna gittiğinde tuzağa düşürülerek eşinin arkadaşlarının gözü önünde kurşunlanıyor ve ağır sakat bırakılıyor; Aslı gizemli bir halde ölüyor, yargılanan iş adamı ise aklanıyor, yargı süreci sürüyor; Dilek okumayı hayal ederken büyük bir başlık parasıyla satılıyor, mevt korkusu ve azap dolu senelerdan daha sonra canından değil fakat hayatından olarak sakat bırakılıyor; anestezi teknisyeni Ayşe yanında çalıştığı tabibin konutunda damardan ilaç verilmiş olarak meyyit bulunuyor.

KARANLIK KORKUSU

Zahmetim, Berfin, Hülya, Keyifli, Mürvet, Saadet, Dilek, Rabia, Fatma, Emre, Emine, His, Aslı, İstek Ayşe ve yakınları, anneleri, babaları uzman psikolog Gökhan Çınar’ın Paylaş Benimle programının konukları. İki günde bir gazetede karşımıza çıkan tanıdık yüzler, olaylar, öyküler… Dehşet ortasında bakakaldığımız, dayanamıyorum diye başımızı çevirdiğimiz ya da birinci şok tesirinden daha sonra anında unuttuğumuz ya da bana ne bütün bunlardan deyip geçtiğimiz tanıdık tıpkı vakitte fazlaca lakin epeyce tanıdık öyküler…Görmediğimiz, görmek istemediğimiz gölge insanların öyküleri…

Bizler hayatın tüm kuvvetliklerine rağmen soluk alıyorsak, konuşup, gülüyorsak, özetlemek gerekirse hayatın aydınlık yanındaysak, onlar, yani karanlıkta kalanlar, görmediklerimiz, duymadıklarımız, tahminen de hiç bir vakit duymak istemediklerimiz. halbuki aydınlıkla karanlık içindeki hudut kıl hissesi, bir dikkatsizlik, bir kaza, bir olay, bir bahtsız tesadüf ya da içine doğduğumuz şartların acımasızlığı kendimizi bir anda öbür tarafta bulmamız iş bile değil. Sanki bilinçaltının derinliklerinde yatan bu karanlık korkusu mu bizleri bu kadar duyarsızlaştıran? Yüreklerin bu biçimdesine betonlaşmasının, ilgisizliğin, umarsızlığın niçinleri ne?

KARANLIKTAKİLERİN ÜSTÜNE VURAN IŞIK

Gökhan Çınar konuklarına soruyor. Onlar anlatıyorlar, diledikleri kadar, kendilerini tabir edebildikleri, anlatabildikleri kadar. Kimi tüm içtenliği ve özgünlüğü ile anlatıyor, kimi bir maskeyle, kimi ürkek bir kuş üzere , kimi cesurca dobra dobra, kimi yaşadıklarını haykırarak, kimi güzelleştirmeye çalışarak, kimi hislerini tüm şiddetiyle dışa vurarak, kimi hakikat sözcükleri bulmakta zorlanarak, kimi sınırsız bir öfke ortasında bas bas bağırarak, kimi hüznün tesirinden kurtulamayarak…Acıyı anlatıyorlar, acıyı ve karanlığı… Tek istedikleri: Birilerinin onları görmesi ve duyması. Zira onlar insan. Zira onlar bayan. Zira onlar hayatın karanlık yanında da olsalar içimizden birileri…

Konuklardan kimi gerisinde sorular bırakarak bölük pörçük konuşuyor, kimi her şeyi en küçük detayına kadar tüm çıplaklığıyla ortaya döküyor. Evet ataerkil ve seksist bir toplumda karanlığın içine kilitlenen bayanları dinliyoruz, tuzağa düşürülenleri, köleliğe, sefalete ve çaresizliğe sürüklenenleri, taciz, şiddet ve işkenceyi tüm boyutları ve acımasızlığıyla yaşayanları…

Kuşkusuz bayanlardan kimileri sözgelimi domdom kurşunu ile vurularak iki bacağını ve iki kolunu yitirmiş olan İstek üzere hayli şuurlu, kendini hayli düzgün söz edebiliyor, problemlerin özüne inebiliyor, kimileri yüzleşmenin çabucak hemen birinci basamağında olduğu için bu seviyede değil, kimilerinin eril sistemin tesirlerini daha üstünden atamamış, kimileri zihinsel olarak pek fazlaca şeyi aşmış bile olsa duygusal olarak travmalarından kurtulamamış, kimileri da otoriterinin öylesine tesiri altındaki hayatını bir çırpıda yok eden babayı oldukcatan bağışlamış. özetlemek gerekirse kimi hanımın travmalarını aşma seyahatinde kat etmesi gereken uzun bir yol var, kiminin yolu epey daha kısa, kimi ise daha arayış ortasında.

ONLARI GÖRÜYORUZ

Gökhan Çınar konuklarla büyük bir hassaslıkla konuşmayı sürdürürken onları sorularla sıkmaktan çekindiği için sıklıkla tüm içtenliğiyle, yüreği ile dinlemekle yetiniyor. Maksadı onları hiç bir şeye zorlamadan kendilerini rahat duyabilecekleri bir ortamı yaratabilmek. Programı izlerken konuklarla içindeki güç akışını yoğunlukla hissediyoruz. Ancak vakit zaman hikayelerin kilit noktalarını açmak için direkt izleyiciyle konuştuğu, açıklamalar yaptığı, yorumladığı ufak soluklanma anları da var. Öte yandan konuğuna bakılırsa bir terapist, bir hukukçu, bir bayan hakları savunucusu üzere uzmanlar da katılıyor toplantılara. Bir de geleceğe yönelik olarak her konuğa onun ilgi alanı ve yeteneğine nazaran yeni fırsatlar sunuluyor, kimi aşçılık eğitimi alacak, kimi kimsesiz çocuklarla ilgilenecek, kimi müziğe yönelecek vb. Yeni perspektifler bayanları güçlendirme ve yaşama bağlılıklarını geliştirme açısından epeyce kıymetli.

TOKSİK ERKEKLİĞİN YOK EDİCİ GÜCÜ

Hikayeler birbirinden ne kadar farklı olursa olsun ortak yanlar bir daha de epey: Daha bebek yaşta içselleştirilen toksik erkeklik anlayışıyla bayanın üstünden balyoz üzere geçilmesi; erkekliğin bedelinin şiddet, güç, iktidar ve yürek buzlaşmasıyla kadınlığın ise namus, doğurganlık, seks köleliği, ırgatlıklık ve her cins haksızlığa ve şiddete karşı suskunlukla ölçülmesi; kadercilik, bu biçimde gelmiş bu biçimde sarfiyat zihniyeti, insan olmayı hiçe sayan gelenekler, bağnazlık, basitlaşan sözsel, ruhsal ve fizikî şiddet; üç maymunu oynama; empati ve dayanışma yoksunluğu; güvenlik ve adalet sisteminin yetersizliği; yalnızca failin değil kurbanın da eril iktidarı içselleştirmesi; insan hakları, bayan hakları, adalet üzere bir şuurun hiç gelişmemiş olması; empati ve dayanışma eksikliği, mahalle baskısı.

Bunlar bilmediğimiz şeyler mi? Bilmesine biliyoruz lakin bir şeyi bilmek öbür, yaşamak öbür. Bu programda da özel olan kurbanların birinci elden kendilerini söz etmeye, anlatmaya çalışmaları. Ve bizler de tıpkı Gökhan üzere onların sesine eleştirmeden, yargılamadan kulak verdiğimizde karanlığın ortasında kaybolan gölgeler yavaş yavaş belirginleşmeye başlıyor; gazetede bir manşet, toplumsal medyada acıklı bir haber olmaktan çıkıp hayatımıza giriyorlar. Bayanları kendilerine mahsus konuşma ve davranış biçimleriyle, vücut lisanlarıyla tek tek bireyler olarak görmeye başlıyoruz. Onlar artık içimizden biri, birileri. Doğal ki yüreğimizi onlara gereğince açmışsak.

SORUNU TEŞHİS VE TAHLİL YOLLARI

Bu bayanların gayretine, direnme gücüne hayran kalmamak mümkün değil. Zira hiçbiri kurbanlık koyun üzere kesilmeyi beklemiyor, hiçbiri ‘bu benim kara bahtım” demiyor. Lakin aşmaları gereken maniler dağ üzere büyük. Bu mahzurlara takılanlar da var, düşenler, tekrar kalkamayanlar, ağır yaralananlar, yarım kalanlar… Uygun de bizim bu çıkışsızlıkta hiç mi hissemiz yok? Bu soruyla bir arada aydınlıktakiler ile karanlıktakiler içindeki hudut da yavaş yavaş ortadan kalkmaya başlıyor.

Hikayeleri izlerken ne yapılabilir, ne yapabiliriz sorusu bir an bile aklımızdan çıkmıyor. Biliyoruz görme ve kabullenme hastalığın teşhisinin birinci adımıdır, bu niçinle de Paylaş Benimle programının fazlaca pahalı olduğunu düşünüyorum. İkinci adım ise hastalığın düzgünleşmesini engelleyen virüslerle savaşmaktır. Lakin bizler hastalıkla yüzleşmekten korkarsak, yok sayarsak ya da yalnızca canımız fazlaca acıdığında feryat eder, daha sonra da unutursak ya da yalnızca anlık tahlillerle yetinirsek düzgünleşme ve düzgünleştirme yollarını nasıl bulabiliriz ki?

UZMAN GÖRÜŞLERİNİN KIYMETİ

Bayan haklarını hiçe sayan mahzurlar neler, bunlarla nasıl uğraş edilebilir? Programda ruhsal bir yapılanmanın hudutları ortasında vicdanımıza ve empati duygumuza seslenilse de bu bahsin toplumsal ve politik bir boyutu olduğu açık. Bir insan fazlaca vicdanlı olabilir ancak bu bahiste yapabilecekleri bir daha de sonludur, lakin güçlerin birleşmesiyle yeni bir yapılanmanın yolları açılabilir. Bu açıdan da bu alandaki sivil örgütlenmelerden, bayan kuruluşlarından dayanak alınması, kimi projelerde bir arada yol alınması kaçınılmaz görünüyor. ötürüsıyla bu programa da çağırılan konuğun hikayesine nazaran hayli donanımlı ve bilgili uzmanların davet edilmesi gerekli olduğunu düşünüyorum. Gerçi Gökhan Çınar ruhsal yapılanmanın hudutları ortasında meseleleri açmaya çalışıyor, ayrıyeten şimdiye kadar yapılan programlarda vakit zaman tek tük uzmanlar da yer alıyor lakin bir daha de kâfi olduğunu düşünmüyorum. Anlatılan hikayenin tahlil edilmesi gerekiyor: Problemler nerede, nasıl başladı, çıkış yolları nelerdi, ne yapılabilirdi, hangi pürüzlerle karşılaşıldı, bu cins maniler kısa ya da uzun vadede nasıl çözümlenebilir, bu pürüzlerin temelini oluşturan zihniyet hangi güçlerce besleniyor, bu güçlerle nasıl savaşılabilir vb. soruların açılması hususun derinleştirilmesini sağlayacaktır. Olayları farklı açılardan (ekonomik, sosyolojik, hukukî vb.) pahalandıran ve geleceğe yönelik perspektifler sunan uzman görüşü boyutu bu programa gereğince katılamazsa, ard arda izlediğimiz felaket hikayeleri yeni bir bıkkınlık ve duyarsızlığa yol açabilir, bu biçimdece bu programın insanı can konutundan vuran hem sarsıcı tıpkı vakitte aydınlatıcı maksadı da yok olabilir. Bunu bir tehlike olarak görüyorum.

EĞİTİM VE ADALET DAYANIŞMA AĞI

Gayret toplumsal cinsiyet eğitimi ve adalet sistemi olarak iki kategoride düşünülebilir.. Eğitim çalışmaları Paylaş Benimle programının uzantısı olarak geliştirilebilir. İkincisinin yolunun açılması ise İstanbul Sözleşmesi’nden çarçabuk vazgeçildiği şu periyotta hiç de kolay değil.

Karanlığı büyük oranda adalet sisteminin yetersizliği, bu sistemin kök salmasını sağlayan toksik bir erkeklik anlayışı körüklüyor. Bu açıdan da adalet sisteminde bayana karşı şiddeti ve bayan cinayetlerini kıymetlendiren tarafsız bir kurulun kurulması kaçınılmaz görünüyor. Bayanları tam bir çıkmaza sürükleyen güçlerin onları çaresiz bırakan güvenlik güçlerinin, savcılığın, hakimin duruşunun aydınlığa çıkarılması gerekiyor ki, bu Paylaş Benimle programının şu an ki gayesini ve maksadını ister istemez aşıyor. Fakat karanlığı körükleyenlerin ifşa edilmesi mecburî görünüyor. Zira asıl karanlıkta olanlar ve hiçbir vakit açığa çıkmayanlar bu sistemin sürmesini sağlayan karartma uzmanlarıdır.