EsraBetül
Member
Şurası bir gerçek; onu dünya çapında üne kavuşturan “The Sixth Sense”den (“Altıncı His”) bu yana M. Night Shyamalan’ın sinemaları seyircide daima bie sürpriz beklentisi yaratıyor ve Shyamalan da elinden geldiğince bu beklentiye karşılık vermeye çalışıyor. En azından hiç bir şey göründüğü üzere değil onun sinemalarında. Sağ gösterip sol vurmaya çalışırken vakit zaman üzücü biçimde ıskaladığı da oluyor lakin ele aldığı her probleme değişik bir açıdan yaklaştığı da kesin. Bizde “Zamanda Tutsak” ismiyle gösterilen son sineması “Old”u (‘Yaşlı’ diye de çevrilebilirdi) izlerken de tüm bu beklentilerin geçerli olduğunu söyleyelim.
Pierre Oscar Levy ve Frederik Peeters’ın “Sancastle” (Kumdan Şato) isimli grafik romanından hareketle senaryolaştırarak çektiği sinemada Shyamalan dehşet trüklerine sıkça başvurduğu bir bilim-kurgu sinemasına imza atmış. İnsan ömrü hepi topu iki güne sığacak derece hızlandırılsa ne olurdu üzere bir fantaziden yola çıkan kıssanın neredeyse %90’ı ıssız bir koyda geçiyor ve burada bir biçimde kapana kısılmış bir küme insanın yaşadıklarına odaklanıyor. Huzurlu ve biraz da lüks bir tatile çıkmanın hayaliyle buraya gelen ve kendilerini cennet üzere bir koyda bulan üç farklı aileye mensup bireyler kısa müddet ortasında hayal bile edemeyecekleri bir kabusun içine düştüklerini anlarlar ve buradan kaçmanın yollarını bulmaya çalışırken gittikçe daha derin ve tehlikeli bir bataklığın içine gömülürler. Geçen her saatte ortalama bir yıl yaşlandıklarını goren kümedeki küçük çocuklar süratle yetişkinliğe adım atarken, yetişkinler de yaşlılığın arazlarını yaşamaya başlarlar. Shyamalan’ın yer yer tansiyon seviyesini bir çok yükselttiği ve izleyicinin tahammülünü sınayacak sahnelerle kurguladığı “Old” elbet yüksek bütçeleriyle büyük kitleleri büyülemeyi hedefleyen heybetli ve epeyce gürültülü (her anlamda) bilim-kurgu aksiyonlarının yanında “Suç ve Ceza” üzere kalıyor; lakin natürel ki o kadar da değil.
VAKTE VE HAYATA DAİR…
İzlerken akla “Sineklerin Tanrısı”ndan Bunuel’in unutulmaz şaheseri “El Angel Exterminator”a kadar çeşitli diğer sinemaları getiren “Old” tüm o tansiyonlu anlarının gerisinde hayata dair enteresan felsefi zihin alıştırmalarını da birlikteinde getiriyor. Hakikaten de insan ömrü ortalama 48 saatte bitse ne olurdu örneğin? Bu kadar kısa (en azından bize göre kısa) yaşayan canlı tipleri olduğunu biliyoruz. Sanki biz de bu kadar süratle gelişimimizi tamamlasak ve belirli fizikî basamakları bu kadar süratli geçirsek sanki bu kadar hırslı, bu derece doyumsuz ve bu derece acı yüklü olur muyduk? Shyamalan işin bu kısmına fazla odaklanmıyor lakin karakterlerin kimileri üzerinden kimi farklı çıkarımlarda bulunduğunu da bakılırsabiliyoruz. Örneğin yaşlanmaya dayanamayan bir bayan süratle deliliğin eşiğine gelirken, ‘kabullenme’ kademesine varmayı başaran bir başkası nihayet huzura kavuşuyor ve hem kendiyle birebir vakitte etrafıyla barışıyor. Başrollerini Gael Garcia Bernal, Vicky Krieps, Rufus Sewell, Aaron Pierre, Embeth Davidz, Ken Leung ve Eliza Scanlan (küçük lakin hayli kilit bir rolde de M. Night Shyamalan’ın kendisini görüyoruz) üzere isimlerin üstlendiği oyuncu takımının neredeyse tamamı tek yerde ve açık havada (yani oyuncuların gizlenebileceği, takviye alabileceği, yeni bir yol yaratabileceği alanlar epeyce kısıtlı) geçen sinemadaki hisselerini da eklemek lazım.
Hiç de göründüğü üzere olmayan bir koy, çeşitli hastalıklarla ve kederlerle boğuşan bir küme insanın vakte hükmetmekte başarısız kaldığı ve bu yüzden tüm benliklerini kaybetmeye başladıkları tuhaf bir toplumsal deneyin yerine dönüşünce M. Night Shyamalan’ın görsel ustalığı ve tansiyon yaratmadaki hüneri yardımıyla izleyiciyi etkileyen sinema, her şeyin gerisindeki asıl sorunun (ve çözümünün) izleyiciyi tatmin etmekten uzak kalışıyla bir çok zedeleniyor olağan olarak. Uzun lafın kısası, Shyamalan bu defa nakavtla değil, puanla ve zar güç kazanıyor desek yanlış olmaz sanıyorum.
Son bir not: “Missouri Breaks” (“Bozgun”), sene 1976, yönetense Arthur Penn.
SİNEMANIN NOTU: 6/10
Pierre Oscar Levy ve Frederik Peeters’ın “Sancastle” (Kumdan Şato) isimli grafik romanından hareketle senaryolaştırarak çektiği sinemada Shyamalan dehşet trüklerine sıkça başvurduğu bir bilim-kurgu sinemasına imza atmış. İnsan ömrü hepi topu iki güne sığacak derece hızlandırılsa ne olurdu üzere bir fantaziden yola çıkan kıssanın neredeyse %90’ı ıssız bir koyda geçiyor ve burada bir biçimde kapana kısılmış bir küme insanın yaşadıklarına odaklanıyor. Huzurlu ve biraz da lüks bir tatile çıkmanın hayaliyle buraya gelen ve kendilerini cennet üzere bir koyda bulan üç farklı aileye mensup bireyler kısa müddet ortasında hayal bile edemeyecekleri bir kabusun içine düştüklerini anlarlar ve buradan kaçmanın yollarını bulmaya çalışırken gittikçe daha derin ve tehlikeli bir bataklığın içine gömülürler. Geçen her saatte ortalama bir yıl yaşlandıklarını goren kümedeki küçük çocuklar süratle yetişkinliğe adım atarken, yetişkinler de yaşlılığın arazlarını yaşamaya başlarlar. Shyamalan’ın yer yer tansiyon seviyesini bir çok yükselttiği ve izleyicinin tahammülünü sınayacak sahnelerle kurguladığı “Old” elbet yüksek bütçeleriyle büyük kitleleri büyülemeyi hedefleyen heybetli ve epeyce gürültülü (her anlamda) bilim-kurgu aksiyonlarının yanında “Suç ve Ceza” üzere kalıyor; lakin natürel ki o kadar da değil.
VAKTE VE HAYATA DAİR…
İzlerken akla “Sineklerin Tanrısı”ndan Bunuel’in unutulmaz şaheseri “El Angel Exterminator”a kadar çeşitli diğer sinemaları getiren “Old” tüm o tansiyonlu anlarının gerisinde hayata dair enteresan felsefi zihin alıştırmalarını da birlikteinde getiriyor. Hakikaten de insan ömrü ortalama 48 saatte bitse ne olurdu örneğin? Bu kadar kısa (en azından bize göre kısa) yaşayan canlı tipleri olduğunu biliyoruz. Sanki biz de bu kadar süratle gelişimimizi tamamlasak ve belirli fizikî basamakları bu kadar süratli geçirsek sanki bu kadar hırslı, bu derece doyumsuz ve bu derece acı yüklü olur muyduk? Shyamalan işin bu kısmına fazla odaklanmıyor lakin karakterlerin kimileri üzerinden kimi farklı çıkarımlarda bulunduğunu da bakılırsabiliyoruz. Örneğin yaşlanmaya dayanamayan bir bayan süratle deliliğin eşiğine gelirken, ‘kabullenme’ kademesine varmayı başaran bir başkası nihayet huzura kavuşuyor ve hem kendiyle birebir vakitte etrafıyla barışıyor. Başrollerini Gael Garcia Bernal, Vicky Krieps, Rufus Sewell, Aaron Pierre, Embeth Davidz, Ken Leung ve Eliza Scanlan (küçük lakin hayli kilit bir rolde de M. Night Shyamalan’ın kendisini görüyoruz) üzere isimlerin üstlendiği oyuncu takımının neredeyse tamamı tek yerde ve açık havada (yani oyuncuların gizlenebileceği, takviye alabileceği, yeni bir yol yaratabileceği alanlar epeyce kısıtlı) geçen sinemadaki hisselerini da eklemek lazım.
Hiç de göründüğü üzere olmayan bir koy, çeşitli hastalıklarla ve kederlerle boğuşan bir küme insanın vakte hükmetmekte başarısız kaldığı ve bu yüzden tüm benliklerini kaybetmeye başladıkları tuhaf bir toplumsal deneyin yerine dönüşünce M. Night Shyamalan’ın görsel ustalığı ve tansiyon yaratmadaki hüneri yardımıyla izleyiciyi etkileyen sinema, her şeyin gerisindeki asıl sorunun (ve çözümünün) izleyiciyi tatmin etmekten uzak kalışıyla bir çok zedeleniyor olağan olarak. Uzun lafın kısası, Shyamalan bu defa nakavtla değil, puanla ve zar güç kazanıyor desek yanlış olmaz sanıyorum.
Son bir not: “Missouri Breaks” (“Bozgun”), sene 1976, yönetense Arthur Penn.
SİNEMANIN NOTU: 6/10