Trendio
Active member
Durum: 02/10/2023 02:43
Wilhelm Conrad Roentgen yüz yıl önce öldü. Şans eseri, daha sonra onun adını alacak olan radyasyonu keşfetti – tıp için bir kilometre taşı.
Ralf Kölbel ve Lilly Zerbst, SWR tarafından
Bilimde sıklıkla olduğu gibi, tesadüfi bir keşifti: 8 Kasım 1895’te fizikçi Wilhelm Conrad Röntgen, Würzburg’da tıbbi teşhiste devrim yaratacak olan görünmez ışınları keşfetti. 1901’de ilk Nobel Fizik Ödülü’nü aldı.
Bundan tam 100 yıl önce, 10 Şubat 1923’te X ışınlarını keşfeden kişi öldü. Bunların da tehlikeli olabileceği çok sonra anlaşıldı.
X-ışınları böyle üretilir
X-ışınları yüksek enerjili elektromanyetik dalgalardır. Örneğin çok hızlı elektronlar yavaşlatıldığında oluşurlar. Yayılan enerji miktarı ne kadar yüksek olursa, yayılan radyasyonun dalga boyu o kadar kısa olur.
Elektromanyetik radyasyon spektrumunda, nanometre aralığında bir dalga boyuna sahip yüksek enerjili X-ışını dalgaları, düşük enerjili UV radyasyonu ile radyoaktif gama radyasyonu arasında yer alır.
X-ışınları da doğal olarak meydana gelir: görünür ışığa ek olarak, güneş, X-ışını aralığı da dahil olmak üzere geniş bir görünmez elektromanyetik radyasyon spektrumu yayar. Dünya atmosferi bu ışınların büyük bir bölümünü soğurur. Bu, dünya yüzeyindeki radyasyona maruz kalmanın zararsız kaldığı anlamına gelir.
tesadüfi bir keşif
Roentgen, içinde elektron demetlerinin toplandığı neredeyse havasız bir cam katot ışın tüpü ile deneyler yapmıştı. Bu tüpü kartonla kapladı. Ancak elektronların yaydığı ışınlar kartonu delip geçebilmiş ve flüoresan ekranda masanın üzerinde rastgele duran bir cismi ortaya çıkarmıştır.
1895’in sonunda Roentgen, Würzburg’daki Fiziksel-Tıp Derneği’ne “Yeni bir radyasyon türü hakkında” ilk yazılı bildiriyi verdi. Kısa bir süre sonra keşfini ilk kez halka gösterdi. Bu yenilik için bir patent kaydetmedi. Bu nedenle, X-ışınlarının kullanımı – kendi deyimiyle – hızla yayılmayı başardı.
Wilhelm Conrad Roentgen, verilen ilk Nobel ödüllerinde fizik dalında ödül aldı.
Resim: resim ittifakı / opale.photo
Vücudun içine bak
Bugün bildiğimiz şekliyle bir X-ışını makinesinde, elektronlar bir filamanı ısıtarak ve ardından elektronları hızlandırarak bir katottan salınır. X-ışını tüpünün diğer ucunda, bakır çekirdekleri çarpan elektronları yavaşlatan bir anot vardır. Elektronlar, X-ışını aralığında elektromanyetik dalgalar oluşturmak için doğru miktarda enerji verir.
Adını daha sonra keşfeden kişinin adıyla anılan “X-ışını”, tıpta esas olarak vücuttaki anormallikleri tespit etmek için kullanılır. İnsan veya hayvan vücudunun farklı yoğunluktaki dokuları X-ışınlarını farklı derecelerde soğurur. Bu, örneğin kırık kemikleri veya tümörleri tespit etmek için vücudun içine bakmanıza olanak tanır.
X-ray teknolojisinin daha da geliştirilmesi
Röntgen işlemi son yıllarda daha da geliştirilmiştir. Modern X-ışını bilgisayarlı tomografi (BT) ile vücudun içinin üç boyutlu görüntülerini yakalamak mümkündür. Tübingen Üniversitesi’nden Profesör Konstantin Nikolaou’ya göre, ekstremitelerin röntgen görüntüleri artık o kadar yüksek çözünürlükte çözülebiliyor ki, sonuç kemiğin histolojik bir hazırlığı gibi görünüyor. Radyolojideki teknik ilerlemenin hızı başka hiçbir sektörle kıyaslanamaz.
Yapay zeka da artık kullanılıyor: görüntü çözünürlüğünün iyileştirilmesine ve böylece anormallikleri ve hastalıkları daha iyi ve daha iyi tespit etmeye yardımcı oluyor. Sağlığa zararlı olan röntgen ışınlarının süresi de kısalabilmektedir. Ek olarak, yeni tip foton sayan bilgisayarlı tomografiler, daha kısa ışınlama süreleri ve radyasyon dozları ile her zamankinden daha yüksek çözünürlüğe ve dolayısıyla daha fazla teşhis doğruluğuna ulaşıyor.
Diğer radyasyon görüntüleme teknikleri de Roentgen’in keşfine dayanmaktadır – örneğin, ultrason muayenesi, manyetik rezonans görüntüleme (MRT) ve radar yöntemi.
X-ışını radyasyonu sağlık riski
Uzun süre röntgen ışınları düşünülmeden kullanıldı. 1920’den itibaren, dünyanın dört bir yanındaki birçok ayakkabı mağazası, X-ışını teknolojisini kullanarak ayakkabıların uyumunu kontrol edebilen bir cazibe merkezi olarak hala sözde “pedoskoplara” sahipti. Cihazlar özellikle çocukların ayakları için popülerdi. Olası sağlık tehlikelerine dair birçok göstergeye rağmen, Almanya’da yalnızca 1973’te Radyasyondan Korunma Yasası ile yasaklandılar.
Röntgen teknolojisi yararlı olsa da, özellikle tıpta idareli kullanılmalıdır. Çünkü yüksek enerjili X-ışınları dalgaları hücrelerin genetik materyaline zarar verebilmektedir. Bu da kanseri teşvik edebilir. Yüksek radyasyon dozu ayrıca doğrudan organ hasarı riskini de taşır.
X-ışınlarına maruz kalma için bilimsel olarak tanınan ve altında hasarın göz ardı edilebileceği bir eşik değeri yoktur. Bu nedenle tıbbi kullanımda aşağıdakiler geçerlidir: Röntgen muayenesi yalnızca sağlık yararı riskten ağır basıyorsa sipariş edilmelidir.
Wilhelm Conrad Roentgen yüz yıl önce öldü. Şans eseri, daha sonra onun adını alacak olan radyasyonu keşfetti – tıp için bir kilometre taşı.
Ralf Kölbel ve Lilly Zerbst, SWR tarafından
Bilimde sıklıkla olduğu gibi, tesadüfi bir keşifti: 8 Kasım 1895’te fizikçi Wilhelm Conrad Röntgen, Würzburg’da tıbbi teşhiste devrim yaratacak olan görünmez ışınları keşfetti. 1901’de ilk Nobel Fizik Ödülü’nü aldı.
Bundan tam 100 yıl önce, 10 Şubat 1923’te X ışınlarını keşfeden kişi öldü. Bunların da tehlikeli olabileceği çok sonra anlaşıldı.
X-ışınları böyle üretilir
X-ışınları yüksek enerjili elektromanyetik dalgalardır. Örneğin çok hızlı elektronlar yavaşlatıldığında oluşurlar. Yayılan enerji miktarı ne kadar yüksek olursa, yayılan radyasyonun dalga boyu o kadar kısa olur.
Elektromanyetik radyasyon spektrumunda, nanometre aralığında bir dalga boyuna sahip yüksek enerjili X-ışını dalgaları, düşük enerjili UV radyasyonu ile radyoaktif gama radyasyonu arasında yer alır.
X-ışınları da doğal olarak meydana gelir: görünür ışığa ek olarak, güneş, X-ışını aralığı da dahil olmak üzere geniş bir görünmez elektromanyetik radyasyon spektrumu yayar. Dünya atmosferi bu ışınların büyük bir bölümünü soğurur. Bu, dünya yüzeyindeki radyasyona maruz kalmanın zararsız kaldığı anlamına gelir.
tesadüfi bir keşif
Roentgen, içinde elektron demetlerinin toplandığı neredeyse havasız bir cam katot ışın tüpü ile deneyler yapmıştı. Bu tüpü kartonla kapladı. Ancak elektronların yaydığı ışınlar kartonu delip geçebilmiş ve flüoresan ekranda masanın üzerinde rastgele duran bir cismi ortaya çıkarmıştır.
1895’in sonunda Roentgen, Würzburg’daki Fiziksel-Tıp Derneği’ne “Yeni bir radyasyon türü hakkında” ilk yazılı bildiriyi verdi. Kısa bir süre sonra keşfini ilk kez halka gösterdi. Bu yenilik için bir patent kaydetmedi. Bu nedenle, X-ışınlarının kullanımı – kendi deyimiyle – hızla yayılmayı başardı.
Wilhelm Conrad Roentgen, verilen ilk Nobel ödüllerinde fizik dalında ödül aldı.
Resim: resim ittifakı / opale.photo
Vücudun içine bak
Bugün bildiğimiz şekliyle bir X-ışını makinesinde, elektronlar bir filamanı ısıtarak ve ardından elektronları hızlandırarak bir katottan salınır. X-ışını tüpünün diğer ucunda, bakır çekirdekleri çarpan elektronları yavaşlatan bir anot vardır. Elektronlar, X-ışını aralığında elektromanyetik dalgalar oluşturmak için doğru miktarda enerji verir.
Adını daha sonra keşfeden kişinin adıyla anılan “X-ışını”, tıpta esas olarak vücuttaki anormallikleri tespit etmek için kullanılır. İnsan veya hayvan vücudunun farklı yoğunluktaki dokuları X-ışınlarını farklı derecelerde soğurur. Bu, örneğin kırık kemikleri veya tümörleri tespit etmek için vücudun içine bakmanıza olanak tanır.
X-ray teknolojisinin daha da geliştirilmesi
Röntgen işlemi son yıllarda daha da geliştirilmiştir. Modern X-ışını bilgisayarlı tomografi (BT) ile vücudun içinin üç boyutlu görüntülerini yakalamak mümkündür. Tübingen Üniversitesi’nden Profesör Konstantin Nikolaou’ya göre, ekstremitelerin röntgen görüntüleri artık o kadar yüksek çözünürlükte çözülebiliyor ki, sonuç kemiğin histolojik bir hazırlığı gibi görünüyor. Radyolojideki teknik ilerlemenin hızı başka hiçbir sektörle kıyaslanamaz.
Yapay zeka da artık kullanılıyor: görüntü çözünürlüğünün iyileştirilmesine ve böylece anormallikleri ve hastalıkları daha iyi ve daha iyi tespit etmeye yardımcı oluyor. Sağlığa zararlı olan röntgen ışınlarının süresi de kısalabilmektedir. Ek olarak, yeni tip foton sayan bilgisayarlı tomografiler, daha kısa ışınlama süreleri ve radyasyon dozları ile her zamankinden daha yüksek çözünürlüğe ve dolayısıyla daha fazla teşhis doğruluğuna ulaşıyor.
Diğer radyasyon görüntüleme teknikleri de Roentgen’in keşfine dayanmaktadır – örneğin, ultrason muayenesi, manyetik rezonans görüntüleme (MRT) ve radar yöntemi.
X-ışını radyasyonu sağlık riski
Uzun süre röntgen ışınları düşünülmeden kullanıldı. 1920’den itibaren, dünyanın dört bir yanındaki birçok ayakkabı mağazası, X-ışını teknolojisini kullanarak ayakkabıların uyumunu kontrol edebilen bir cazibe merkezi olarak hala sözde “pedoskoplara” sahipti. Cihazlar özellikle çocukların ayakları için popülerdi. Olası sağlık tehlikelerine dair birçok göstergeye rağmen, Almanya’da yalnızca 1973’te Radyasyondan Korunma Yasası ile yasaklandılar.
Röntgen teknolojisi yararlı olsa da, özellikle tıpta idareli kullanılmalıdır. Çünkü yüksek enerjili X-ışınları dalgaları hücrelerin genetik materyaline zarar verebilmektedir. Bu da kanseri teşvik edebilir. Yüksek radyasyon dozu ayrıca doğrudan organ hasarı riskini de taşır.
X-ışınlarına maruz kalma için bilimsel olarak tanınan ve altında hasarın göz ardı edilebileceği bir eşik değeri yoktur. Bu nedenle tıbbi kullanımda aşağıdakiler geçerlidir: Röntgen muayenesi yalnızca sağlık yararı riskten ağır basıyorsa sipariş edilmelidir.