EliteDizqn
Active member
Getty ImagesNobel Barış Mükafatı 1901’den beri veriliyor
Nobel Barış Ödülü’nün kazananı Cuma günü Türkiye saatiyle 13.00’te açıklanacak. Bu yıl mükafatı kimin alacağını çabucak hemen bilmesek de bugüne kadar ödül alan bireylerden kimilerinin tartışmalara yol açtığını biliyoruz.
Dünyanın en itibarlı mükafatları içinde kabul edilen Nobel Barış Mükafatı, İsveçli bilim adamı, iş adamı ve hayırsever Alfred Nobel tarafınca yaratılmıştı.
Lakin siyasi tabiatı gereği, bu ödül başka beş mükafata bakılırsa daima daha tartışmalı oldu.
Bugüne kadarki en tartışmalı altı kazananı ve bir de kazanamayanı inceledik.
Barack Obama
Getty ImagesObama 2009’da mükafatı kazandığında sadece dokuz aydır misyondaydı
bir epey kişi Barack Obama 2009’da mükafatı kazandığında şaşkınlığa uğramıştı, buna Obama’nın kendisi de dahil.
2020’de yayınladığı anılarında, haberi duyduğunda birinci verdiği reaksiyonun “Ne için?” olduğunu yazdı.
Sırf dokuz aydır nazaranvde olan bir bireye ödül verilmesini erken bulanlar fazlacatu.
Hatta ödül için aday gösterme müddeti, Obama’nın misyona başlamasından sadece 12 gün daha sonra bitmişti.
2015’te BBC’ye konuşan Nobel Enstitüsü’nün eski yöneticisi Geir Lundestad, mükafatı veren komitenin daha sonradan bu karardan pişman olduğunu ima etmişti.
Obama’nın bakılırsav yaptığı iki devirde ABD askerleri Afganistan, Irak ve Suriye’de çatışmalara dahildi.
Getty Images1994’te Yaser Arafat’ın (solda) mükafatı kazanması, seçici komitede de ayrılığa yol açmıştı
Filistinli başkan Yaser Arafat, İsrail Başbakanı İzak Rabin ve İsrail Dışişleri Bakanı Şimon Peres 1994’te Oslo Barış Muahedesi’ni imzalamaları niçiniyle mükafata layık görüldü.
O devirde bu muahedenin İsrail-Filistin meselesini çözeceği umuluyordu.
Geçmişte silahlı çaba vermiş birinin bu mükafatı alması hem İsrail’de birebir vakitte dünyada tartışmalara niye oldu.
Arafat’ın adaylığı bile Nobel Komitesi’nde ayrılığa yol açtı.
Komitenin üyelerinden Norveçli siyasetçi Kare Kristiansen bunu protesto etmek için komiteden ayrıldı.
Aung San Suu Kyi
Getty ImagesAung San Suu Kyi’nin Arakan krizindeki tavrı, 1991’de aldığı mükafatın geri alınması için davetlere yol açtı
Myanmarlı siyasetçi Aung San Suu Kyi, Mayanmar’daki ordu idaresine karşı verdiği barışçıl gayret ile 1991’de bu mükafatı kazanmıştı.
Ancak 20 yıl daha sonra, BM tarafınca soykırım olarak nitelenen Arakanlı Müslümanlara karşı işlenen insan hakları ihlalleri ve katliamlara sessiz kalması niçiniyle önemli bir biçimde eleştirildi.
Ödülünün geri alınması için davetler yapılsa da Nobel Ödülleri’nin kuralları bu biçimde bir şeye müsaade vermiyor.
Getty ImagesEtiyopya Başbakanı Abiy Ahmed mükafatı 2020’de kazanmıştı
Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed, komşusu Eritre ile yıllardır süren hudut meselesinin tahlilinde üstlendiği rol niçiniyle mükafatı kazandı.
Ama birkaç ay daha sonra bu karar sorgulanmaya başlandı.
Milletlerarası toplum Ahmed’in, ülkenin kuzeyindeki Tigray bölgesine orduyu göndermesini eleştirdi.
Oradaki çatışmalarda binlerce kişi öldü.
Birleşmiş Milletler durumu “içler acısı bir felaket” olarak niteledi.
Getty ImagesWangari Mathai, HIV’in kökenine dair görüşleri niçiniyle eleştirilmişti
Kenyalı aktivist 2004’te bu mükafatı kazanan birinci Afrikalı bayan oldu.
Ama daha sonraki senelerda HIV ve AIDS hakkındaki açıklamaları fazlacaça eleştirildi.
Mathai HIV’in siyahları öldürmek için yaratılmış bir biyolojik silah olduğunu öne sürüyordu.
Bu iddiayı destekleyen tek bir bilimsel delil yok.
Henry Kissinger
Getty ImagesHenry Kissinger (sağda) ve Le Duc Tho (kolu havada) 1973’te mükafatın ortak kazananı ilan edildi lakin Vietnamlı siyasetçi mükafatı reddetti
ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger 1973’te mükafatı kazandı.
Kamboçya’da zımnî bombardımanlar ve Güney Amerika’daki vefat saçan askeri rejimlere dayanak vermek üzere ABD dış siyasetinin en eleştirilen ataklarından kimilerine dahil olmuş bu şahsa ödül verilmesi, hayli tenkit topladı.
Kissinger mükafata, Vietnam Savaşı’nda ateşkes mutabakatının imzalanmasındaki rolü niçiniyle Kuzey Vietnamlı başkan Le Duc Tho ile bir arada layık görülmüştü.
Vietnamlı önder mükafatı reddederken Nobel Ödül Komitesi’nden iki kişi de Kissinger’a ödül verilmesini protesto etmek için istifa etti.
New York Times ise mükafata Nobel Savaş Mükafatı ismini verdi.
Mükafata layık görülmeyen Gandhi
Getty ImagesGandhi, bugüne kadar ödül kazananlar listesinde ismi olmayan en dikkat cazip isim olabilir
kimi vakit de Nobel Barış Ödülü’nün verilmediği bireyler dikkat çeker.
Bu alanda en dikkat çeken isim, muhtemelen Mahatma Gandhi’dir.
Birden çok sefer aday gösterilse de, 20. yüzyıldaki pasifist hareketin simgesi olan Hint siyasetçi mükafatı hiç bir vakit kazanamadı.
2006’da Barış Ödülü’nü veren komitenin başında bulunan Norveçli tarihçi Geir Lundestad, Gandhi’nin listedeki en büyük eksiklik olduğunu söylemişti.
Nobel Barış Ödülü’nün kazananı Cuma günü Türkiye saatiyle 13.00’te açıklanacak. Bu yıl mükafatı kimin alacağını çabucak hemen bilmesek de bugüne kadar ödül alan bireylerden kimilerinin tartışmalara yol açtığını biliyoruz.
Dünyanın en itibarlı mükafatları içinde kabul edilen Nobel Barış Mükafatı, İsveçli bilim adamı, iş adamı ve hayırsever Alfred Nobel tarafınca yaratılmıştı.
Lakin siyasi tabiatı gereği, bu ödül başka beş mükafata bakılırsa daima daha tartışmalı oldu.
Bugüne kadarki en tartışmalı altı kazananı ve bir de kazanamayanı inceledik.
Barack Obama
Getty ImagesObama 2009’da mükafatı kazandığında sadece dokuz aydır misyondaydı
bir epey kişi Barack Obama 2009’da mükafatı kazandığında şaşkınlığa uğramıştı, buna Obama’nın kendisi de dahil.
2020’de yayınladığı anılarında, haberi duyduğunda birinci verdiği reaksiyonun “Ne için?” olduğunu yazdı.
Sırf dokuz aydır nazaranvde olan bir bireye ödül verilmesini erken bulanlar fazlacatu.
Hatta ödül için aday gösterme müddeti, Obama’nın misyona başlamasından sadece 12 gün daha sonra bitmişti.
2015’te BBC’ye konuşan Nobel Enstitüsü’nün eski yöneticisi Geir Lundestad, mükafatı veren komitenin daha sonradan bu karardan pişman olduğunu ima etmişti.
Obama’nın bakılırsav yaptığı iki devirde ABD askerleri Afganistan, Irak ve Suriye’de çatışmalara dahildi.
- Trump: Nobel Barış Mükafatı benim hakkımdı
Getty Images1994’te Yaser Arafat’ın (solda) mükafatı kazanması, seçici komitede de ayrılığa yol açmıştı
Filistinli başkan Yaser Arafat, İsrail Başbakanı İzak Rabin ve İsrail Dışişleri Bakanı Şimon Peres 1994’te Oslo Barış Muahedesi’ni imzalamaları niçiniyle mükafata layık görüldü.
O devirde bu muahedenin İsrail-Filistin meselesini çözeceği umuluyordu.
Geçmişte silahlı çaba vermiş birinin bu mükafatı alması hem İsrail’de birebir vakitte dünyada tartışmalara niye oldu.
Arafat’ın adaylığı bile Nobel Komitesi’nde ayrılığa yol açtı.
Komitenin üyelerinden Norveçli siyasetçi Kare Kristiansen bunu protesto etmek için komiteden ayrıldı.
Aung San Suu Kyi
Getty ImagesAung San Suu Kyi’nin Arakan krizindeki tavrı, 1991’de aldığı mükafatın geri alınması için davetlere yol açtı
Myanmarlı siyasetçi Aung San Suu Kyi, Mayanmar’daki ordu idaresine karşı verdiği barışçıl gayret ile 1991’de bu mükafatı kazanmıştı.
Ancak 20 yıl daha sonra, BM tarafınca soykırım olarak nitelenen Arakanlı Müslümanlara karşı işlenen insan hakları ihlalleri ve katliamlara sessiz kalması niçiniyle önemli bir biçimde eleştirildi.
Ödülünün geri alınması için davetler yapılsa da Nobel Ödülleri’nin kuralları bu biçimde bir şeye müsaade vermiyor.
- BM: Myanmar’daki askeri önderler soykırımdan yargılanmalı
Getty ImagesEtiyopya Başbakanı Abiy Ahmed mükafatı 2020’de kazanmıştı
Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed, komşusu Eritre ile yıllardır süren hudut meselesinin tahlilinde üstlendiği rol niçiniyle mükafatı kazandı.
Ama birkaç ay daha sonra bu karar sorgulanmaya başlandı.
Milletlerarası toplum Ahmed’in, ülkenin kuzeyindeki Tigray bölgesine orduyu göndermesini eleştirdi.
Oradaki çatışmalarda binlerce kişi öldü.
Birleşmiş Milletler durumu “içler acısı bir felaket” olarak niteledi.
- Nobel Barış Mükafatı, Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed Ali’ye verildi
- Etiyopya’nın Tigray bölgesinde neler oluyor, yaşananlar neden kıymetli?
Getty ImagesWangari Mathai, HIV’in kökenine dair görüşleri niçiniyle eleştirilmişti
Kenyalı aktivist 2004’te bu mükafatı kazanan birinci Afrikalı bayan oldu.
Ama daha sonraki senelerda HIV ve AIDS hakkındaki açıklamaları fazlacaça eleştirildi.
Mathai HIV’in siyahları öldürmek için yaratılmış bir biyolojik silah olduğunu öne sürüyordu.
Bu iddiayı destekleyen tek bir bilimsel delil yok.
Henry Kissinger
Getty ImagesHenry Kissinger (sağda) ve Le Duc Tho (kolu havada) 1973’te mükafatın ortak kazananı ilan edildi lakin Vietnamlı siyasetçi mükafatı reddetti
ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger 1973’te mükafatı kazandı.
Kamboçya’da zımnî bombardımanlar ve Güney Amerika’daki vefat saçan askeri rejimlere dayanak vermek üzere ABD dış siyasetinin en eleştirilen ataklarından kimilerine dahil olmuş bu şahsa ödül verilmesi, hayli tenkit topladı.
Kissinger mükafata, Vietnam Savaşı’nda ateşkes mutabakatının imzalanmasındaki rolü niçiniyle Kuzey Vietnamlı başkan Le Duc Tho ile bir arada layık görülmüştü.
Vietnamlı önder mükafatı reddederken Nobel Ödül Komitesi’nden iki kişi de Kissinger’a ödül verilmesini protesto etmek için istifa etti.
New York Times ise mükafata Nobel Savaş Mükafatı ismini verdi.
Mükafata layık görülmeyen Gandhi
Getty ImagesGandhi, bugüne kadar ödül kazananlar listesinde ismi olmayan en dikkat cazip isim olabilir
kimi vakit de Nobel Barış Ödülü’nün verilmediği bireyler dikkat çeker.
Bu alanda en dikkat çeken isim, muhtemelen Mahatma Gandhi’dir.
Birden çok sefer aday gösterilse de, 20. yüzyıldaki pasifist hareketin simgesi olan Hint siyasetçi mükafatı hiç bir vakit kazanamadı.
2006’da Barış Ödülü’nü veren komitenin başında bulunan Norveçli tarihçi Geir Lundestad, Gandhi’nin listedeki en büyük eksiklik olduğunu söylemişti.