EsraBetül
Member
Neş’e Erdok, evet, her daim fazlaca üretken bir sanatçı ancak Yapı Kredi bomontiada’daki son standı gösteriyor ki muhtemelen hayatının en verimli devrinde. O kadar ki stantta yer alan yapıtlardan biri katalog baskıya girdiğinde hazır değilken hatta tahminen de ortada yokken standa yetişmiş! Bunun da bir niçini olmalı elbette; bu üretkenliğin, bu yarın yokmuşcasına fotoğraf yapmanın, bu büyük gayretin… Stant yerinde bir ortaya gelip konuştuğumuz Erdok’la sohbetimiz de buradan başlıyor aslına bakarsanız:
“Aslında her şey 2019’daki hastalığımla başladı. Hemolitik anemi geçirdim. Onun tedavisi sırasında epey kortizon yapıldı ve sonuç olarak değerli bir kas zayıflığı oldu bende. Güç yürümeye başladım. O sırada da bir çocuk hastalığına tutuldum. Beşinci hastalık diye bir şey… Çocuklarda fazlaca kısa müddette geçen bir hastalık ancak beni epey makûs etkiledi. Derken bir gün meskende bayıldım, beni apar topar Amerikan Hastanesi’nin aciline götürdüler. Kendimi kaybettim, artık bilmiyorum ne kadar sürdü fakat ağır bir hemolitik anemi geçirdim. Üç ay hastanede kaldım. Sağ kolumu da kullanamıyordum. Hastaniçin konuta gittiğimde de konutta fizik tedaviye başlandı. Hastalanmadan evvel yaptığım, yarım kalmış bir fotoğrafım vardı, ‘Göç’ diye, ona çalışayım dedim. Natürel pandemi çıkınca da bizi konuta kapattılar biliyorsunuz, benim yaşımdakileri… Ancak fotoğraf yapmak biraz kapanmaktır yani, kapanıp fotoğraf yaparsınız.”
GÖÇMEN BİR AİLE
– Son senelerda Türkiye epey fazla göç alan bir ülkeye dönüştü. Kimi fotoğraflarınız büsbütün bu mevzuya adanmış. Ne düşünüyorsunuz, bu soruna dair?
Benim ailem, hem anne hem baba tarafı Rumelili. Babam Üsküp doğumlu… Balkan Savaşı sırasında, 1912-13, kaçıyorlar… Bir çıkın, kucaklarında çocukları falan o denli geliyorlar. Kuşadası’nda karaya çıkıyorlar vapurdan, daha sonra Bandırma’ya, orada Rumlar var, Yunan gemileri falan geliyor kıyıya, Bandırma’yı yakıyorlar Rumlar giderken Türk ordusu geliyor falan, onları dedemler fazlaca anlatırdı. Mescide kapatmışlar dedemleri falan filan. Oradan Gönen’e gidiyorlar, Gönen’den Manisa’ya… Manisa’da hatta bir akıl hastanesivari bir yer, dedemi oraya müdür yapıyorlar, rastgele bir ilgisi olmamasına karşın… Bir de kaçan Rumların bir bağını, konutunu veriyorlar. Ama dedem istemiyor. Alıyor ailesini, İstanbul’a geliyor, at otomobiliyle. İstanbul’da bir süre bir mescitte kalıyorlar, daha sonrasında Üsküdar’da bitmemiş bir ahşap mesken alıyorlar, o denli devam ediyor. Yani Rumelili göçmen bizim aile. daima anlatırlar bu göç hadisesini, çektikleri zorlukları… Artık yeni gördüğümüz göçmenler de epey acıklı aslında… Ülkesini bırakıp kaçmak fazlaca sıkıntı bir şey. Yani ben o denli niçin geldiler falan diye bakamıyorum. her insanın başına gelebilir bu biçimde bir şey.
– Etrafınızda olupbitenlere karşı fotoğraflarınızla reaksiyon veriyorsunuz. Manavgat’taki yangını da çizmişsiniz…
O alışılmış harikulade bir olay, cehennem üzere bir şeydi. Televizyona Sarı Keçililer diye bir kümede bir bayan çıktı… Köylü, kendi kendini yetiştirmiş bir bayan, dayanılmaz hoş konuştu… Hayvanları var, keçileri, develeri falan… Spiker ona hayvanlarınız diyordu, o dedi ki onlar bizim yoldaşlarımız… Dayanılmaz bir şeydi yani… bir sonrasındasında spiker keçi deyince, bayan dedi ki onların isimleri var, işte şu İnci, bu bilmem ne, isimlerini saydı, yani fevkalade bir hayvan ve insan sevgisi. Keçiler dedi bayan, ormanın yerdeki yapraklarını yerler, bu biçimde yangın çıkmaz… Kurumuş yapraklar yanar, biz biliriz bunları dedi. Yani harikulade bir tenkit getirdi orada. O resme hatta ben o denli bir bayan da koydum, çiçekli elbiseli…
KEDİYLE ÖZDEŞLİK
– Şu da ilgimi çekti doğrusu, bir iki fotoğraf hariç her fotoğrafta kesinlikle kedi ya da kediler var…
Evet, aslında başlangıçtan beri bende daima bir kedi var fotoğraflarımda. Benim kedim yok. Olmaması sevgiyi daha fazlaca artırıyor galiba… Şey de o denli değil midir, en büyük aşklar kavuşamayanların aşkıdır. Artık kedi benim imzam üzere oldu, kendimi resme o biçimde sokuyorum.
– Kendinizi kediyle özdeşleştiriyorsunuz bir manada…
Evet. Evvelden çok fazla sokak satıcısı çizerdim ve bana daima size epey benziyor bu beşerler derlerdi. O da bir çeşit özdeşleşme aslında.
‘BEN OKUMAYI CUMHURİYET’LE ÖĞRENDİM’
– Fotoğraf yapmak haricinde nasıl geçiyor günleriniz?
Çok okurum ben. Yeni kitapları takip etmeye çalışıyorum. Ben epey eski Cumhuriyet okuruyum, okumayı Cumhuriyet ile söktüm, o kadar eski… Daha okula gitmeden, C-u-m, cum-hu-ri falan diye… Ve Cumhuriyet’te o periyot roman tefrika edilirdi. “Cüzzamlı Kadınlar” diye bir roman vardı örneğin. daha sonra Yaşar Kemal’in “Teneke”si. sonrasındasındaları Aziz Nesin’in yazıları. Bedri Rahmi’nin Anadolu seyahatlerinde yazdıkları, siyah-beyazlarıyla basarlardı onları. daha sonra Burhan Felek, sayfanın sağında bir sütunu olurdu onun. Cumhuriyet’i ben hiç bırakmadım.
“Aslında her şey 2019’daki hastalığımla başladı. Hemolitik anemi geçirdim. Onun tedavisi sırasında epey kortizon yapıldı ve sonuç olarak değerli bir kas zayıflığı oldu bende. Güç yürümeye başladım. O sırada da bir çocuk hastalığına tutuldum. Beşinci hastalık diye bir şey… Çocuklarda fazlaca kısa müddette geçen bir hastalık ancak beni epey makûs etkiledi. Derken bir gün meskende bayıldım, beni apar topar Amerikan Hastanesi’nin aciline götürdüler. Kendimi kaybettim, artık bilmiyorum ne kadar sürdü fakat ağır bir hemolitik anemi geçirdim. Üç ay hastanede kaldım. Sağ kolumu da kullanamıyordum. Hastaniçin konuta gittiğimde de konutta fizik tedaviye başlandı. Hastalanmadan evvel yaptığım, yarım kalmış bir fotoğrafım vardı, ‘Göç’ diye, ona çalışayım dedim. Natürel pandemi çıkınca da bizi konuta kapattılar biliyorsunuz, benim yaşımdakileri… Ancak fotoğraf yapmak biraz kapanmaktır yani, kapanıp fotoğraf yaparsınız.”
GÖÇMEN BİR AİLE
– Son senelerda Türkiye epey fazla göç alan bir ülkeye dönüştü. Kimi fotoğraflarınız büsbütün bu mevzuya adanmış. Ne düşünüyorsunuz, bu soruna dair?
Benim ailem, hem anne hem baba tarafı Rumelili. Babam Üsküp doğumlu… Balkan Savaşı sırasında, 1912-13, kaçıyorlar… Bir çıkın, kucaklarında çocukları falan o denli geliyorlar. Kuşadası’nda karaya çıkıyorlar vapurdan, daha sonra Bandırma’ya, orada Rumlar var, Yunan gemileri falan geliyor kıyıya, Bandırma’yı yakıyorlar Rumlar giderken Türk ordusu geliyor falan, onları dedemler fazlaca anlatırdı. Mescide kapatmışlar dedemleri falan filan. Oradan Gönen’e gidiyorlar, Gönen’den Manisa’ya… Manisa’da hatta bir akıl hastanesivari bir yer, dedemi oraya müdür yapıyorlar, rastgele bir ilgisi olmamasına karşın… Bir de kaçan Rumların bir bağını, konutunu veriyorlar. Ama dedem istemiyor. Alıyor ailesini, İstanbul’a geliyor, at otomobiliyle. İstanbul’da bir süre bir mescitte kalıyorlar, daha sonrasında Üsküdar’da bitmemiş bir ahşap mesken alıyorlar, o denli devam ediyor. Yani Rumelili göçmen bizim aile. daima anlatırlar bu göç hadisesini, çektikleri zorlukları… Artık yeni gördüğümüz göçmenler de epey acıklı aslında… Ülkesini bırakıp kaçmak fazlaca sıkıntı bir şey. Yani ben o denli niçin geldiler falan diye bakamıyorum. her insanın başına gelebilir bu biçimde bir şey.
– Etrafınızda olupbitenlere karşı fotoğraflarınızla reaksiyon veriyorsunuz. Manavgat’taki yangını da çizmişsiniz…
O alışılmış harikulade bir olay, cehennem üzere bir şeydi. Televizyona Sarı Keçililer diye bir kümede bir bayan çıktı… Köylü, kendi kendini yetiştirmiş bir bayan, dayanılmaz hoş konuştu… Hayvanları var, keçileri, develeri falan… Spiker ona hayvanlarınız diyordu, o dedi ki onlar bizim yoldaşlarımız… Dayanılmaz bir şeydi yani… bir sonrasındasında spiker keçi deyince, bayan dedi ki onların isimleri var, işte şu İnci, bu bilmem ne, isimlerini saydı, yani fevkalade bir hayvan ve insan sevgisi. Keçiler dedi bayan, ormanın yerdeki yapraklarını yerler, bu biçimde yangın çıkmaz… Kurumuş yapraklar yanar, biz biliriz bunları dedi. Yani harikulade bir tenkit getirdi orada. O resme hatta ben o denli bir bayan da koydum, çiçekli elbiseli…
KEDİYLE ÖZDEŞLİK
– Şu da ilgimi çekti doğrusu, bir iki fotoğraf hariç her fotoğrafta kesinlikle kedi ya da kediler var…
Evet, aslında başlangıçtan beri bende daima bir kedi var fotoğraflarımda. Benim kedim yok. Olmaması sevgiyi daha fazlaca artırıyor galiba… Şey de o denli değil midir, en büyük aşklar kavuşamayanların aşkıdır. Artık kedi benim imzam üzere oldu, kendimi resme o biçimde sokuyorum.
– Kendinizi kediyle özdeşleştiriyorsunuz bir manada…
Evet. Evvelden çok fazla sokak satıcısı çizerdim ve bana daima size epey benziyor bu beşerler derlerdi. O da bir çeşit özdeşleşme aslında.
‘BEN OKUMAYI CUMHURİYET’LE ÖĞRENDİM’
– Fotoğraf yapmak haricinde nasıl geçiyor günleriniz?
Çok okurum ben. Yeni kitapları takip etmeye çalışıyorum. Ben epey eski Cumhuriyet okuruyum, okumayı Cumhuriyet ile söktüm, o kadar eski… Daha okula gitmeden, C-u-m, cum-hu-ri falan diye… Ve Cumhuriyet’te o periyot roman tefrika edilirdi. “Cüzzamlı Kadınlar” diye bir roman vardı örneğin. daha sonra Yaşar Kemal’in “Teneke”si. sonrasındasındaları Aziz Nesin’in yazıları. Bedri Rahmi’nin Anadolu seyahatlerinde yazdıkları, siyah-beyazlarıyla basarlardı onları. daha sonra Burhan Felek, sayfanın sağında bir sütunu olurdu onun. Cumhuriyet’i ben hiç bırakmadım.