Eurovision
Member
GÜLSEREN ÜST POLAT – DENİZ KILINÇ
Sağlıklı beslenme ve diyetlerin ön plana çıktığı son birkaç yıldır çeşitli beslenme yolları ortaya atılıyor. Kilo almak, vermek yahut sıhhatine dikkat etmek isteyenlerin kimileri zerzevat yüklü besinlere yönelirken, kimileri kalori alımına dikkat ediyor. Yeme alışkanlıklarınız, hayat haliniz, hangi çoğunlukla spor yaptığınız, kan kümeniz ya da beden tipinize göre uygulayabileceğiniz farklı beslenme programları var olağan olarak.
Beslenme gereksinimlerinin şahıstan şahsa göre değiştiği ve kişinin kendi beden istikrarı yeterince kalori alımına dikkat etmesi gerektiği de kesinlikle. Fakat ortaya çıkan yeni trendler kimi vakit beşerler için aldatıcı olabildiği üzere sağlıklı olmak isteyen şahıslar için tersine bir tesir yaratacak diyet tercih etmelerine de yol açabiliyor. Son periyodun trendi haline gelen ve bir epey diyetisyenin de listesine giren “negatifkalorili yiyecekler” de bu istikametiyle tartışılan konulardan biri.
Yedikçe kilo verme fikri kuşkusuz herkese pek cazip geliyor. Pekala, sahiden verdiği kaloriden daha fazlasının sindirim esnasında beden tarafınca yakıldığı “negatif kalorili yiyecekler” var mı? Her ne kadar birtakım diyetisyenler var olduğunu kabul edip bu çeşit yiyecekleri diyet listelerine soksalar da birden fazla uzman bunun bilimsel olarak kanıtlanmadığı üzere bu biçimde bir şeyin mümkün de olmayacağı görüşünü savunuyor.
AZ KALORİLİ LAKİN NEGATİF DEĞİL
Negatif kalorili yiyecekler tüketilen besinlerin içerdiği kalorinin tıpkı besini sindirirken bedenin harcadığı kaloriden daha düşük olduğu yiyecekler olarak tanımlanıyor. zati kalori, besinlerde yahut kişinin bedenindeki dokularda depolanan gücün bir ölçüm ünitesini tabir etse de “negatif kalorili besinlerin” kelam konusu besini tüketirken besinden alınacak kaloriden daha fazla kalori yakıldığı argüman ediliyor. Ama yapılan çalışmalar, ortalarında kereviz, havuç, brokoli, domates üzere negatif kalorili oldukları sav edilen yiyeceklerin aslında bu biçimde olmadığını gösteriyor. Negatif kalorili besinleri yiyerek daha fazla kilo verileceği kanısı insanları bu besinlere itse de birden fazla uzman bu üslup tek tip beslenmenin yanlış olduğu konusunda uyarıyor.
Su içeriği yüksek ve az kalorili meyve ve sebzeler ekseriyetle negatif kalorili olarak diyet listelerine giriyor. Bu yiyeceklerin birçoklarının besleyici olduğu hakikat olsa da, uzmanlara bakılırsa negatif kalorili olmaları ise hiç biri için muhtemel değil. Her biri kalori içeriyor ve yemek, sindirmek ve işlemek için sağladıklarından daha fazla güce gereksinim duydukları fikrini destekleyen bir ispat da yok. Bedeninizin besinleri işlemek için kullandığı güç ölçüsü ekseriyetle alınan kalorilerin yüzdesi olarak tanımlanıyor ve karbonhidratlar, yağlar ve proteinler için farklı ayrı hesaplanıyor. Örneğin, yiyecekleri işlemek için kullanılan güç, yiyeceklerin karbonhidratlar için içerdiği kalorilerin yaklaşık %5-10’u, yağ için %0-5’i ve protein için %20-30’u kadardır.
Negatif kalorili olduğu argüman edilen yiyeceklerin birden fazla, temel olarak epeyce az yağ yahut protein içeren su ve karbonhidrattan oluşur. İnsanların bu besinleri sindirmek için kullandıkları gücün, öteki karbonhidrat bazlı besinlerden kıymetli ölçüde daha yüksek olduğu ise çabucak hemen ispatlanmış değil.
“BİLİMSEL BİR DELİL YOK”
De Montfort Üniversitesi Allied Health Sciences Research Enstitüsü Yöneticisi Louise Dunford, kaloriyi yiyeceklerdeki güç içeriği için çoklukla kilokalori (kcal) olarak söz edilen bir güç ünitesi olarak tanımlıyor. Dunford’a göre negatif kalorili yiyeceklerin ardındaki teori ise kimi yiyeceklerin, yiyecekleri sindirmek ve bedenin emmesi için gereken güç ölçüsünden daha düşük kalorili (enerji) içeriğe sahip olması manasına geliyor. Bu sav, teoride kulağa makul gelse de Dunford, kereviz üzere en düşük kalorili yiyeceklerin bile onları parçalamak ve bedende emilmesi için gerekenden daha fazla kalori içerdiğini belirtiyor.
Dunford’a nazaran güç gereksinimlerimiz üç bileşenden oluşuyor: Bedenimizin dinlenmesini sağlamak için gerekli olan güç, yani bedenimizin yaşayabilmemiz için temel süreçlerini gerçekleştirmesi için gerekli olan güç. Yemek yemenin termik tesiri, yani yemek yedikten daha sonra besinlerin sindirilmesi ve emilirken metabolik suratın artması. Aktivite ve idman için gereken ek güç. Bu bileşenlerden termik tesir, aldığımız gücün yaklaşık yüzde 10’u olmak üzere en az kaloriyi kullanıyor. Öbür bir deyişle, yediğimiz kalorinin yaklaşık onda biri yemeğimizi işlemek için kullanılıyor ve buna yemeğimizi çiğnemek, yemek borusundan geçirmek, besinlerin emilmesi ve fazla gücün depolanması da dahil.
Dunford’a göre kereviz, greyfurt, brokoli, domates ve salatalık üzere yiyeceklerin tümü negatifkalorili yiyecekler olarak lanse edilmesine rağmen bu fikri destekleyecek hiç bir bilimsel delil yok. Bu besinler 100 gram başına 7 ila 30 kcal ile epeyce düşük kalorili yiyecekler olmalarına karşın, onları işlemek için bundan daha az güç gerekiyor. Bunun sebebi de epeyce düşük güç maliyeti olan epey ölçüde su ve lifiçermeleri.
“YİYECEKLERİNİZİ KALICI OLARAK SAĞLIKLI OLANLARLA DEĞİŞTİRİN”
Bu besinlerin düşük kalori içermeleri sebebiyle kilo vermeye çalışan bireyler için çok faydalı olduğunu belirten Dunford, diyetinizdeki yiyecekleri bunlardan kimileriyle değiştirerek kalori alımınızı değerli ölçüde azaltmanın mümkün olduğunu belirtiyor. Negatif kalorili olarak tanımlanan bu besinlerin öteki bir yararı olmadığını vurgulayan Dunford, bu besinlerin sırf ekstra bir dayanak olarak, vitaminler ve mineraller üzere besinlerle dolu olduklarını ve hayli ölçüde lif içerdiklerini ekliyor. Dunford, şöyleki devam ediyor: “Ne yazık ki, negatif kalorili yiyecekler bir efsaniçin öteki bir şey değil ve uzun vadede kilo vermenin kolay bir yolu yoktur. Yiyecek ve içecek seçeneklerinizi kalıcı olarak daha sağlıklı olanlarla değiştirmenin tek başına kısa periyodik diyet yapmaktan daha uzun müddetli ve kalıcı kilo kaybına yol açması daha muhtemeldir.”
TEORİK OLARAK MÜMKÜN ANCAK GERÇEKTE YANLIŞ
Dunford’a paralel, Alabama Üniversitesi Beslenme Bilimleri Kısmı Lideri Dr. Tim Garvey de negatif kalorili besin diye bir şeyin olmadığını söylüyor. “Negatif kalorili bir besin, tarifi gereği bedenin onu işlemesi için besindeki besin içeriğinde bulunandan daha fazla kalori tüketir. Teorik olarak bu mümkün olsa da aslında negatif kalorili besin diye bir şey gerçekte yok” diyen Garvey, buna ek olarak bir kişinin sadece kereviz üzere negatif kalorili besinlerle hayatta kalamayacağını belirtiyor. Garvey, bu yiyeceklerin mideyi doldurduğunu, tokluğu artırdığını ve kişiyi ondan sonrasında daha fazla kalori almaktan alıkoyduğunu ancak bu süreçte tüketilen kalorilerin yakılmadığını söylüyor. Garvey, metabolizmadaki değişikliğin gerçek kilo kaybına yol açabileceğinden kuşkulu. Obezite ve beslenmeye odaklı çalışmalarıyla bilinen Garvey, bir hekim olarak kilo vermenin tek gerçek yolunun eski tarz fakat nihayetinde başarılı sonuçlanan yollar olduğunu belirtiyor: “Sindirim değil, idman yoluyla yaktığınızdan daha az kalori alın.”
BESLENMENİN ANAHTARI İŞLENMEMİŞ BESİNLER
Çeşitli araştırmalar, negatif kalorili besinler yerine besin açısından varlıklı çeşitli ve işlenmemiş besinleri içeren bir diyetin, kilo kaybı ve genel sıhhat için faydalı olduğunu gösteriyor. İşlenmemiş besinlerin hazır besinlere bakılırsa çeşitli avantajları var. İşlenmemiş besinler çoklukla işlenmiş besinlerden daha fazla vitamin, mineral ve faydalı bileşikler içeriyor. Bu yiyecekler nihayetinde daha uzun ve daha sağlıklı bir yaşama kapıyı açarken, ek olarak, beden işlenmiş besinlere bakılırsa işlenmemiş besinleri sindirmek için daha fazla kalori kullanıyor. Pomone Üniversitesi Biyoloji Departmanı’nın yaptığı bir araştırma, işlenmiş bir yemek için yalnızca yüzde 10’a kıyasla, işlenmemiş besin öğünündeki kalorilerin yüzde 20’sinin o öğünü sindirmek ve işlemek için kullanıldığını ortaya koyuyor. Daha da kıymetlisi, negatif kalorili olduğu tez edilen yiyeceklerden oluşan seçilmiş bir listeye odaklanmak, bedene değerli besin kaynağı sağlayan öteki birfazlaca yiyeceğin göz arkası edilmesine de yol açabiliyor. Örneğin, negatif kalorili olarak addedilen yiyecekler ekseriyetle sıhhatiniz için hayati ehemmiyet taşıyan protein yahut yağ içermiyor.
ORTAK ÖZELLİKLERİ İÇERDİKLERİ YÜKSEK SU ÖLÇÜSÜ
Negatif kalorili olarak tanıtılan yiyeceklerin birçoklarının besleyici olduğunu söylemek mümkün. Dahası, düşük kalorili ve yüksek su içeriğinden dolayı, bu besinlerin yüksek ölçüde tüketilmesi tavsiye ediliyor. Lakin daha evvel de belirttiğimiz üzere tek tip beslenmeden ve bedene gereksiniminden daha az güç vermekten kelam etmiyoruz.
Besin açısından güçlü fakat kalorisi düşük besinler içinde yer alan kimi besinler ve kalori listesi isi şöyleki:
►Kereviz: 100 gram başına 14 kalori ve yüzde 95 su içeriyor.
►Havuç: 130 gram başına 52 kalori ve yüzde 88 su içeriyor.
►Marul: 35 gram başına 5 kalori ve yüzde 95 su içeriyor.
►Brokoli: 90 gram başına 31 kalori ve yüzde 89 su içeriyor.
►Greyfurt: 230 gram başına 69 kalori ve yüzde 92 su içeriyor.
►Domates: 180 gram başına 32 kalori ve %94 su içeriyor.
►Salatalık: 50 gram başına 8 kalori ve yüzde 95 su içeriyor.
►Karpuz: 150 gram başına 46 kalori ve yüzde 91 su içeriyor.
►Elma: 110 gram başına 53 kalori ve yüzde 86 su içeriyor.
►Lahana: 20 gramı sırf 7 kalori içeriyor fakat A, K ve C vitaminlerinin yanında çeşitli minerallerle dolu.
►Yaban mersini: 150 gramı 84 kaloriye sahip ve C ve K vitaminleri içeriyor.
►Patates: 75 gramı 58 kalori içeriyor ve potasyum, B6 ve C vitamini için düzgün bir kaynak.
►Ahududu: 125 gramı 64 kalori içeriyor ve C vitamini alımı için besleyici bir alternatif olarak görülüyor.
►Ispanak: Lahana üzere K ve A vitaminlerinin yanı sıra başka biroldukca vitamin ve mineral içeriğiyle 30 gram başına sırf 7 kalori içeriyor. Bu noktada atlanmaması gereken husus, düşük kalorili diye nitelendirilen bu besinleri nasıl tükettiğimiz. Yiyecekleri tüketme biçimimiz (kızartmak ya da buharda pişirmek, soslu ya da sossuz tüketmek, tereyağı ya da zeytinyağı kullanmak vb gibi) gram başına verilen kalori ölçülerini kesinlikle etkileyecektir.
►Çilek: 100 gramı 32,5 kalori içeriyor. Çilek içeriğinde bol bol A ve C vitamini ile birlikte B6 ve B12 vitaminlerini barındırıyor.
BESİN AÇISINDAN GÜÇLÜ BESİNLERİ HEDEFLEYİN
Texas Tech Üniversitesi’nde Yardımcı Doçent ve Güç İstikrarı ve Beden Kompozisyon Laboratuvarı Yöneticisi olan Dr. Grant Tinsley, besin açısından güçlü farklı besinleri içeren bir diyetin kilo kaybı ve genel sıhhat için daha faydalı olduğunu belirtiyor. Bu tıp beslenmenin daha uzun ve daha sağlıklı bir ömür sürmeye yardımcı olacağını vurgulayan Tinsley, “Daha da kıymetlisi, negatif kalorili olduğu tez edilen yiyeceklerden oluşan seçilmiş bir listeye odaklanmak, değerli besinleri sağlayan öteki biroldukca yiyeceği tüketememenize niye olabilir.
Örneğin, negatif kalorili listelerdeki yiyecekler ekseriyetle sıhhatiniz için hayati kıymet taşıyan protein yahut yağ içermez” diyor.
ABD’de bulanan Beslenme ve Diyetetik Akademisi’nin hususla ilgili yayımladığı bir yazıda, çoklukla hayli düşük kalorili bir diyetin, bir kişinin beslenme gereksinimlerini karşılamadığı manasına gelebileceği üzere metabolizmanın yavaşlamasına ve bedeninin güç için kas yakmasına niye olabileceği belirtiliyor. Kâfi karbonhidrat içermeyen düşük kalorili diyetlerin de yorgunluğa niye olabileceği üzere ayrıyeten safra taşına yol açabileceği vurgulanıyor.
“BÜYÜLÜ TABİRDEN ÖBÜR BİR ŞEY DEĞİL”
Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Kısım Lideri Prof. Dr. Aliye Özenoğlu da tüm bu görüşlere paralel sözler kullanıyor ve şunları söylüyor: “Bu husus ümit tacirlerinin insanların sıhhatini bozmak için ürettiği büyülü sözlerden diğer bir şey değildir. Sıhhati korumak için bütüncül yaklaşım temeldir. Tek düze ya da tanınan uygulamalar er yahut geç vücut, akıl ve ruh sıhhatini bozar. Bu niçinle mucize tahliller aramak yerine gerçekçi ve bilimsel formları kabul etmek gerekir.”
NEGATİF DEĞİL LAKİN KİLO KAYBETTİRİYOR
Alabama Üniversitesi Biyoloji Departmanı ve Alabama Tıp Fakültesi’nden Katherine M. Buddemeyer, Ashley E. Alexander ve Stephem M. Secor’un negatif kalorili yiyeceklerin esasen var olup olmadığını gösteren çalışması da enteresan bir formülle negatif kalorili yiyecek diye bir şey olmadığını ortaya koyuyor. Teoride negatif kalorili yiyecekleri sindirim esnasında tüketilenden daha fazla güç harcanan ve ötürüsıyla güç açığına niye olan besinler olarak tanımlayan araştırma, yaygın olarak negatif kalorili olarak isimlendirilen yiyeceklerin yüksek su ve lif içeriği ile az yağ ile karakterize edildiğini belirtiyor. Negatif kalorili besinlerin varlığına büyük ölçüde karşı çıkılsa da hiç bir ampirik çalışmanın besinlerin negatif kalorili olmasının geçerliliğini tam olarak ele almadığını belirten araştırmada kertenkeleye kereviz yedirilerek bir araştırma yapıldı.
Çalışmanın neticeleriyla ilgili yapılan açıklama ise şöyle: “Kereviz, yüksek lif ve düşük kalori içeriği niçiniyle biroldukca negatif kalorili besin listesinin başında gelir. Beden kütlelerinin yüzde 5’ine denk gelen kereviz yemeklerini tüketmelerinin akabinde, her bir sakallı ejderhanın tokluk metabolik suratlarını, makul dinamik aksiyonlarını (SDA) hesaplamak için ölçtük. Atılımla kaybedilen enerjiyi belirlemek için yemeklerden daha sonra dışkı ve ürat toplandı. Kertenkeleler besin gücünün sırasıyla ortalama yüzde 29 ve yüzde 14’ünü dışkıya ve yüzde 14’ünü SDA’ya harcayarak yemek gücünden yüzde 24’lük net çıkar alıyor. Dışkı gücünün sırf bir kısmının kerevizden kaynaklandığı düşünüldüğünde, net yararın daha yüksek olması bekleniyor. Bu çalışma, kereviz ve önerilen öbür besinlerin negatif kalorili olarak geçerliliğini çürütse de bu besinler negatif bir güç bütçesi oluşturmaya ve ötürüsıyla beden tartısı kaybına katkıda bulunuyor.”
Sağlıklı beslenme ve diyetlerin ön plana çıktığı son birkaç yıldır çeşitli beslenme yolları ortaya atılıyor. Kilo almak, vermek yahut sıhhatine dikkat etmek isteyenlerin kimileri zerzevat yüklü besinlere yönelirken, kimileri kalori alımına dikkat ediyor. Yeme alışkanlıklarınız, hayat haliniz, hangi çoğunlukla spor yaptığınız, kan kümeniz ya da beden tipinize göre uygulayabileceğiniz farklı beslenme programları var olağan olarak.
Beslenme gereksinimlerinin şahıstan şahsa göre değiştiği ve kişinin kendi beden istikrarı yeterince kalori alımına dikkat etmesi gerektiği de kesinlikle. Fakat ortaya çıkan yeni trendler kimi vakit beşerler için aldatıcı olabildiği üzere sağlıklı olmak isteyen şahıslar için tersine bir tesir yaratacak diyet tercih etmelerine de yol açabiliyor. Son periyodun trendi haline gelen ve bir epey diyetisyenin de listesine giren “negatifkalorili yiyecekler” de bu istikametiyle tartışılan konulardan biri.
Yedikçe kilo verme fikri kuşkusuz herkese pek cazip geliyor. Pekala, sahiden verdiği kaloriden daha fazlasının sindirim esnasında beden tarafınca yakıldığı “negatif kalorili yiyecekler” var mı? Her ne kadar birtakım diyetisyenler var olduğunu kabul edip bu çeşit yiyecekleri diyet listelerine soksalar da birden fazla uzman bunun bilimsel olarak kanıtlanmadığı üzere bu biçimde bir şeyin mümkün de olmayacağı görüşünü savunuyor.
AZ KALORİLİ LAKİN NEGATİF DEĞİL
Negatif kalorili yiyecekler tüketilen besinlerin içerdiği kalorinin tıpkı besini sindirirken bedenin harcadığı kaloriden daha düşük olduğu yiyecekler olarak tanımlanıyor. zati kalori, besinlerde yahut kişinin bedenindeki dokularda depolanan gücün bir ölçüm ünitesini tabir etse de “negatif kalorili besinlerin” kelam konusu besini tüketirken besinden alınacak kaloriden daha fazla kalori yakıldığı argüman ediliyor. Ama yapılan çalışmalar, ortalarında kereviz, havuç, brokoli, domates üzere negatif kalorili oldukları sav edilen yiyeceklerin aslında bu biçimde olmadığını gösteriyor. Negatif kalorili besinleri yiyerek daha fazla kilo verileceği kanısı insanları bu besinlere itse de birden fazla uzman bu üslup tek tip beslenmenin yanlış olduğu konusunda uyarıyor.
Su içeriği yüksek ve az kalorili meyve ve sebzeler ekseriyetle negatif kalorili olarak diyet listelerine giriyor. Bu yiyeceklerin birçoklarının besleyici olduğu hakikat olsa da, uzmanlara bakılırsa negatif kalorili olmaları ise hiç biri için muhtemel değil. Her biri kalori içeriyor ve yemek, sindirmek ve işlemek için sağladıklarından daha fazla güce gereksinim duydukları fikrini destekleyen bir ispat da yok. Bedeninizin besinleri işlemek için kullandığı güç ölçüsü ekseriyetle alınan kalorilerin yüzdesi olarak tanımlanıyor ve karbonhidratlar, yağlar ve proteinler için farklı ayrı hesaplanıyor. Örneğin, yiyecekleri işlemek için kullanılan güç, yiyeceklerin karbonhidratlar için içerdiği kalorilerin yaklaşık %5-10’u, yağ için %0-5’i ve protein için %20-30’u kadardır.
Negatif kalorili olduğu argüman edilen yiyeceklerin birden fazla, temel olarak epeyce az yağ yahut protein içeren su ve karbonhidrattan oluşur. İnsanların bu besinleri sindirmek için kullandıkları gücün, öteki karbonhidrat bazlı besinlerden kıymetli ölçüde daha yüksek olduğu ise çabucak hemen ispatlanmış değil.
“BİLİMSEL BİR DELİL YOK”
De Montfort Üniversitesi Allied Health Sciences Research Enstitüsü Yöneticisi Louise Dunford, kaloriyi yiyeceklerdeki güç içeriği için çoklukla kilokalori (kcal) olarak söz edilen bir güç ünitesi olarak tanımlıyor. Dunford’a göre negatif kalorili yiyeceklerin ardındaki teori ise kimi yiyeceklerin, yiyecekleri sindirmek ve bedenin emmesi için gereken güç ölçüsünden daha düşük kalorili (enerji) içeriğe sahip olması manasına geliyor. Bu sav, teoride kulağa makul gelse de Dunford, kereviz üzere en düşük kalorili yiyeceklerin bile onları parçalamak ve bedende emilmesi için gerekenden daha fazla kalori içerdiğini belirtiyor.
Dunford’a nazaran güç gereksinimlerimiz üç bileşenden oluşuyor: Bedenimizin dinlenmesini sağlamak için gerekli olan güç, yani bedenimizin yaşayabilmemiz için temel süreçlerini gerçekleştirmesi için gerekli olan güç. Yemek yemenin termik tesiri, yani yemek yedikten daha sonra besinlerin sindirilmesi ve emilirken metabolik suratın artması. Aktivite ve idman için gereken ek güç. Bu bileşenlerden termik tesir, aldığımız gücün yaklaşık yüzde 10’u olmak üzere en az kaloriyi kullanıyor. Öbür bir deyişle, yediğimiz kalorinin yaklaşık onda biri yemeğimizi işlemek için kullanılıyor ve buna yemeğimizi çiğnemek, yemek borusundan geçirmek, besinlerin emilmesi ve fazla gücün depolanması da dahil.
Dunford’a göre kereviz, greyfurt, brokoli, domates ve salatalık üzere yiyeceklerin tümü negatifkalorili yiyecekler olarak lanse edilmesine rağmen bu fikri destekleyecek hiç bir bilimsel delil yok. Bu besinler 100 gram başına 7 ila 30 kcal ile epeyce düşük kalorili yiyecekler olmalarına karşın, onları işlemek için bundan daha az güç gerekiyor. Bunun sebebi de epeyce düşük güç maliyeti olan epey ölçüde su ve lifiçermeleri.
“YİYECEKLERİNİZİ KALICI OLARAK SAĞLIKLI OLANLARLA DEĞİŞTİRİN”
Bu besinlerin düşük kalori içermeleri sebebiyle kilo vermeye çalışan bireyler için çok faydalı olduğunu belirten Dunford, diyetinizdeki yiyecekleri bunlardan kimileriyle değiştirerek kalori alımınızı değerli ölçüde azaltmanın mümkün olduğunu belirtiyor. Negatif kalorili olarak tanımlanan bu besinlerin öteki bir yararı olmadığını vurgulayan Dunford, bu besinlerin sırf ekstra bir dayanak olarak, vitaminler ve mineraller üzere besinlerle dolu olduklarını ve hayli ölçüde lif içerdiklerini ekliyor. Dunford, şöyleki devam ediyor: “Ne yazık ki, negatif kalorili yiyecekler bir efsaniçin öteki bir şey değil ve uzun vadede kilo vermenin kolay bir yolu yoktur. Yiyecek ve içecek seçeneklerinizi kalıcı olarak daha sağlıklı olanlarla değiştirmenin tek başına kısa periyodik diyet yapmaktan daha uzun müddetli ve kalıcı kilo kaybına yol açması daha muhtemeldir.”
TEORİK OLARAK MÜMKÜN ANCAK GERÇEKTE YANLIŞ
Dunford’a paralel, Alabama Üniversitesi Beslenme Bilimleri Kısmı Lideri Dr. Tim Garvey de negatif kalorili besin diye bir şeyin olmadığını söylüyor. “Negatif kalorili bir besin, tarifi gereği bedenin onu işlemesi için besindeki besin içeriğinde bulunandan daha fazla kalori tüketir. Teorik olarak bu mümkün olsa da aslında negatif kalorili besin diye bir şey gerçekte yok” diyen Garvey, buna ek olarak bir kişinin sadece kereviz üzere negatif kalorili besinlerle hayatta kalamayacağını belirtiyor. Garvey, bu yiyeceklerin mideyi doldurduğunu, tokluğu artırdığını ve kişiyi ondan sonrasında daha fazla kalori almaktan alıkoyduğunu ancak bu süreçte tüketilen kalorilerin yakılmadığını söylüyor. Garvey, metabolizmadaki değişikliğin gerçek kilo kaybına yol açabileceğinden kuşkulu. Obezite ve beslenmeye odaklı çalışmalarıyla bilinen Garvey, bir hekim olarak kilo vermenin tek gerçek yolunun eski tarz fakat nihayetinde başarılı sonuçlanan yollar olduğunu belirtiyor: “Sindirim değil, idman yoluyla yaktığınızdan daha az kalori alın.”
BESLENMENİN ANAHTARI İŞLENMEMİŞ BESİNLER
Çeşitli araştırmalar, negatif kalorili besinler yerine besin açısından varlıklı çeşitli ve işlenmemiş besinleri içeren bir diyetin, kilo kaybı ve genel sıhhat için faydalı olduğunu gösteriyor. İşlenmemiş besinlerin hazır besinlere bakılırsa çeşitli avantajları var. İşlenmemiş besinler çoklukla işlenmiş besinlerden daha fazla vitamin, mineral ve faydalı bileşikler içeriyor. Bu yiyecekler nihayetinde daha uzun ve daha sağlıklı bir yaşama kapıyı açarken, ek olarak, beden işlenmiş besinlere bakılırsa işlenmemiş besinleri sindirmek için daha fazla kalori kullanıyor. Pomone Üniversitesi Biyoloji Departmanı’nın yaptığı bir araştırma, işlenmiş bir yemek için yalnızca yüzde 10’a kıyasla, işlenmemiş besin öğünündeki kalorilerin yüzde 20’sinin o öğünü sindirmek ve işlemek için kullanıldığını ortaya koyuyor. Daha da kıymetlisi, negatif kalorili olduğu tez edilen yiyeceklerden oluşan seçilmiş bir listeye odaklanmak, bedene değerli besin kaynağı sağlayan öteki birfazlaca yiyeceğin göz arkası edilmesine de yol açabiliyor. Örneğin, negatif kalorili olarak addedilen yiyecekler ekseriyetle sıhhatiniz için hayati ehemmiyet taşıyan protein yahut yağ içermiyor.
ORTAK ÖZELLİKLERİ İÇERDİKLERİ YÜKSEK SU ÖLÇÜSÜ
Negatif kalorili olarak tanıtılan yiyeceklerin birçoklarının besleyici olduğunu söylemek mümkün. Dahası, düşük kalorili ve yüksek su içeriğinden dolayı, bu besinlerin yüksek ölçüde tüketilmesi tavsiye ediliyor. Lakin daha evvel de belirttiğimiz üzere tek tip beslenmeden ve bedene gereksiniminden daha az güç vermekten kelam etmiyoruz.
Besin açısından güçlü fakat kalorisi düşük besinler içinde yer alan kimi besinler ve kalori listesi isi şöyleki:
►Kereviz: 100 gram başına 14 kalori ve yüzde 95 su içeriyor.
►Havuç: 130 gram başına 52 kalori ve yüzde 88 su içeriyor.
►Marul: 35 gram başına 5 kalori ve yüzde 95 su içeriyor.
►Brokoli: 90 gram başına 31 kalori ve yüzde 89 su içeriyor.
►Greyfurt: 230 gram başına 69 kalori ve yüzde 92 su içeriyor.
►Domates: 180 gram başına 32 kalori ve %94 su içeriyor.
►Salatalık: 50 gram başına 8 kalori ve yüzde 95 su içeriyor.
►Karpuz: 150 gram başına 46 kalori ve yüzde 91 su içeriyor.
►Elma: 110 gram başına 53 kalori ve yüzde 86 su içeriyor.
►Lahana: 20 gramı sırf 7 kalori içeriyor fakat A, K ve C vitaminlerinin yanında çeşitli minerallerle dolu.
►Yaban mersini: 150 gramı 84 kaloriye sahip ve C ve K vitaminleri içeriyor.
►Patates: 75 gramı 58 kalori içeriyor ve potasyum, B6 ve C vitamini için düzgün bir kaynak.
►Ahududu: 125 gramı 64 kalori içeriyor ve C vitamini alımı için besleyici bir alternatif olarak görülüyor.
►Ispanak: Lahana üzere K ve A vitaminlerinin yanı sıra başka biroldukca vitamin ve mineral içeriğiyle 30 gram başına sırf 7 kalori içeriyor. Bu noktada atlanmaması gereken husus, düşük kalorili diye nitelendirilen bu besinleri nasıl tükettiğimiz. Yiyecekleri tüketme biçimimiz (kızartmak ya da buharda pişirmek, soslu ya da sossuz tüketmek, tereyağı ya da zeytinyağı kullanmak vb gibi) gram başına verilen kalori ölçülerini kesinlikle etkileyecektir.
►Çilek: 100 gramı 32,5 kalori içeriyor. Çilek içeriğinde bol bol A ve C vitamini ile birlikte B6 ve B12 vitaminlerini barındırıyor.
BESİN AÇISINDAN GÜÇLÜ BESİNLERİ HEDEFLEYİN
Texas Tech Üniversitesi’nde Yardımcı Doçent ve Güç İstikrarı ve Beden Kompozisyon Laboratuvarı Yöneticisi olan Dr. Grant Tinsley, besin açısından güçlü farklı besinleri içeren bir diyetin kilo kaybı ve genel sıhhat için daha faydalı olduğunu belirtiyor. Bu tıp beslenmenin daha uzun ve daha sağlıklı bir ömür sürmeye yardımcı olacağını vurgulayan Tinsley, “Daha da kıymetlisi, negatif kalorili olduğu tez edilen yiyeceklerden oluşan seçilmiş bir listeye odaklanmak, değerli besinleri sağlayan öteki biroldukca yiyeceği tüketememenize niye olabilir.
Örneğin, negatif kalorili listelerdeki yiyecekler ekseriyetle sıhhatiniz için hayati kıymet taşıyan protein yahut yağ içermez” diyor.
ABD’de bulanan Beslenme ve Diyetetik Akademisi’nin hususla ilgili yayımladığı bir yazıda, çoklukla hayli düşük kalorili bir diyetin, bir kişinin beslenme gereksinimlerini karşılamadığı manasına gelebileceği üzere metabolizmanın yavaşlamasına ve bedeninin güç için kas yakmasına niye olabileceği belirtiliyor. Kâfi karbonhidrat içermeyen düşük kalorili diyetlerin de yorgunluğa niye olabileceği üzere ayrıyeten safra taşına yol açabileceği vurgulanıyor.
“BÜYÜLÜ TABİRDEN ÖBÜR BİR ŞEY DEĞİL”
Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Kısım Lideri Prof. Dr. Aliye Özenoğlu da tüm bu görüşlere paralel sözler kullanıyor ve şunları söylüyor: “Bu husus ümit tacirlerinin insanların sıhhatini bozmak için ürettiği büyülü sözlerden diğer bir şey değildir. Sıhhati korumak için bütüncül yaklaşım temeldir. Tek düze ya da tanınan uygulamalar er yahut geç vücut, akıl ve ruh sıhhatini bozar. Bu niçinle mucize tahliller aramak yerine gerçekçi ve bilimsel formları kabul etmek gerekir.”
NEGATİF DEĞİL LAKİN KİLO KAYBETTİRİYOR
Alabama Üniversitesi Biyoloji Departmanı ve Alabama Tıp Fakültesi’nden Katherine M. Buddemeyer, Ashley E. Alexander ve Stephem M. Secor’un negatif kalorili yiyeceklerin esasen var olup olmadığını gösteren çalışması da enteresan bir formülle negatif kalorili yiyecek diye bir şey olmadığını ortaya koyuyor. Teoride negatif kalorili yiyecekleri sindirim esnasında tüketilenden daha fazla güç harcanan ve ötürüsıyla güç açığına niye olan besinler olarak tanımlayan araştırma, yaygın olarak negatif kalorili olarak isimlendirilen yiyeceklerin yüksek su ve lif içeriği ile az yağ ile karakterize edildiğini belirtiyor. Negatif kalorili besinlerin varlığına büyük ölçüde karşı çıkılsa da hiç bir ampirik çalışmanın besinlerin negatif kalorili olmasının geçerliliğini tam olarak ele almadığını belirten araştırmada kertenkeleye kereviz yedirilerek bir araştırma yapıldı.
Çalışmanın neticeleriyla ilgili yapılan açıklama ise şöyle: “Kereviz, yüksek lif ve düşük kalori içeriği niçiniyle biroldukca negatif kalorili besin listesinin başında gelir. Beden kütlelerinin yüzde 5’ine denk gelen kereviz yemeklerini tüketmelerinin akabinde, her bir sakallı ejderhanın tokluk metabolik suratlarını, makul dinamik aksiyonlarını (SDA) hesaplamak için ölçtük. Atılımla kaybedilen enerjiyi belirlemek için yemeklerden daha sonra dışkı ve ürat toplandı. Kertenkeleler besin gücünün sırasıyla ortalama yüzde 29 ve yüzde 14’ünü dışkıya ve yüzde 14’ünü SDA’ya harcayarak yemek gücünden yüzde 24’lük net çıkar alıyor. Dışkı gücünün sırf bir kısmının kerevizden kaynaklandığı düşünüldüğünde, net yararın daha yüksek olması bekleniyor. Bu çalışma, kereviz ve önerilen öbür besinlerin negatif kalorili olarak geçerliliğini çürütse de bu besinler negatif bir güç bütçesi oluşturmaya ve ötürüsıyla beden tartısı kaybına katkıda bulunuyor.”