Trendio
Active member
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, ortak canlı yayında soruları yanıtlıyor…
Bakan Nebati’nin sorulara verdiği karşılıklardan öne çıkan başlıklar şu biçimde:
Hem bir model öne sürüyoruz hem Sayın Cumhurbaşkanımız adeta bir manifesto yayınladı. Biroldukca şey değişti. Bu değişim bir olağanlaşma. Artık olağana döndük. Artık bireyler, kurumlar, kamu idaresi, siyasetimiz her şeyin olağan seyrettiği bir surece giriyoruz. Gerçek kesimin önünü görmeye çaba eden aktörlerin önünü bakılırsabileceği fazlaca değerli sürece girmiş olduk. Önümüzdeki yıl bunun semerelerini açık nazaranbileceğimiz yıl olacak. Gelişmiş olan ekonomiler 1990’larda yüzde 65, gelişmekte olan yüzde 35’ti. ondan sonrasında ise gelişmekte olan ülkelerin dünyadaki ticaretin büyük kısmını almaya başladıkları, kimi ülkelerin öne çıktığını bakılırsabiliyoruz.
Bir kere Türkiye 2020 yılında hayli kıymetli bir şey yaptı. Krizde fırsatları en güzel biçimde kullanan ülke oldu. Bulunduğu coğrafya, 19 yıldır yapılan altyapı yatırımların tamamlanmış olması, her türlü pazara yakın olması, özgün bir pazar olma niteliğinin kazanmış olması. bu biçimdesine büyük imkanlar silsilesi var. Avrupa, Afrika, Ortadoğu, Türki Cumhuriyetlerin farklı taleplerin olduğu bir yerde Türkiye direkt yatırımları 12,7 milyar dolara ulaşmış durumda. Sıcak parayı istemiyoruz. Ne vakit geleceği aşikâr ne vakit gideceği belirli değil zira. Giderken ne cins tahribatları gördüğünü yaşadık.
Natürel ki kırılganlıklarımız var. Bunların üstüne çalışıyoruz. Orta gelir tuzağından çıkmak istiyoruz.
Cari açığımız büyüme ile birlikte yükseliyordu. 2013’lerden itibaren ortaya koyduğumuz bir şey var. Bu ekonomik model Türkiye’nin koşullarına uygun hale gelirse özgür ve özgün olacak. ötürüsıyla orta gelir tuzağından çıkmak için çalışmalar yapıldı. Şimdiki anlayışımız optimal noktayı yakalamakla dışarıya vereceğimiz gücüyü, dışarıdan alacağınız imkanlarla pahalandırmak gerekir ki, bu kırılganlıklar üzerine gidebilelim. Global iktisattan aldığımız hisse yükseldi. İhracattan aldığımız hisse da yükseldi. Tarihinde birinci kere 1,1’e geldi. Bir büyüme yok, sıçrama var.
1990’lardan itibaren bugüne kadar geçen yıla kadar ortada yüksek cari açık ve yüksek büyüme var. Burada artık durup model geliştirmemiz lazım. Yüksek cari açık değil, cari açığın sıfırlaştığı hatta öne geçtiği, kırılganlığımız olan enflasyonu tek haneli noktaya getirilmesidir. Büyümeyi dünyadan farklılaştırdık. Hazırladığımız altyapıyla. Türkiye geçen yıl kapanmalara karşın, öngörülebilirliğin hiç olmadığı, bilhassa kapandığımız günlerde, ne olacağı belirli değil. Adeta globalleşmenin her birey tarafınca hissedildiği bir ortam. Wuhan’da bir kişi hapşırıyor, biz burada zatürree oluyoruz. bu biçimdesi bir ortamda meskeninize paket geliyor, saatlerce bekletiyorsunuz. Dezenfekte edip, alıyor, bir ölçü daha sonra kullanmaya başlıyorsunuz.
Bütün dünya küçülürken aldığımız önlemlerle ne dedik, ‘Bir istisna gerçekleştireceğiz’ dedik. Türkiye’yi küçülecek ülkelerin başına koydular. Proaktif hareketler, iktisat idaresinin güç ve kararlılığı Türkiye’yi 1,8’lik büyümeyle taçlandırdı. Çin’den daha sonra dünyada ikinci olarak büyüyen ülke pozisyonuna geldik. Artık 2020 yılındaki o mükemmel değişimi tesadüfen oldu dediler. Salgından çıktığınızda o kadar fazlaca işten çıkarma olacak ki altından kalkamayacaksınız dediler. Biz her çeyrekte rekorlar kırarak geldik. Dünya ülkelerinden farklı bir biçimde geliştik. Büyümede çift haneye yanlışsız gidiyoruz.
Türkiye’de büyük canlanma var. Ticaret kuvvetli, ihracatımız güçlü. Büyümemizin temel sebeplerinden bir tanesi içeride büyüme ve talebin artması ile dışarıda talebin artmasından kaynaklanıyor. Biz bir psikolojiyi uygun yönettik. Lakin birileri ‘kötü gidiyor’ dedi. Yeni açılan işletme sayısı berbata giden ülkede artar mı, azalır mı? Azalır tabi. Lakin beşerler bir işe girişiyorsa gelecekte kâr elde edeceğine ait umudu olduğu için yapar. Türkiye de bütün kapanmaları yaşadığımızda açılan şirket 85 binden 103 bine çıktı. Kapanan şirket sayıları fazlaca düşük oranda. Yüzde 14’ten 15,9’a çıkıyor.
Türkiye kuvvetli bir üretim altyapısına sahip. Sanayi üretim endeksi şu anda 137,6, ticaret hacmimiz istikrarlı bir biçimde artıyor. İhracatta ülke çeşitliliği 1 milyar doların üzerine çıkan ülke sayısı 46. Türkiye şu anda 19 yılda geldiği nokta 46 ülkeye 1 milyar doların üzerinde ihracat yapıyor. Eser çeşitliliği 48. Türkiye yalnızca bir şey üretmiyor, bir yere odaklanmış değil. Dünyanın her türlü gereksinimini hayli süratli ahenk sağlayarak, geliştirerek dünyaya sunma maharetine sahip.
Endüstride belirli ortalama ile gidiyor, tarım tıpkı biçimde. Türkiye artık bu türlü geldiği noktaya kadar. Bundan daha sonra katma pahası yüksek yatırım, eserler, ileri teknoloji imkanlarıyla ihracatın artmasına katkı sağlayacak eserleri üretme vaktini yakaladı. Onun için Türkiye modeli diyoruz. Bankalarımız kuvvetli. Tahsili geçmiş alacaklarda zahmet yok. Kredi mevduat oranlarımız çok düzgün. Bütçe açığımız düşük, yüzde 3,5’un altında. Cari açığımız dediğimiz noktaların altında. Dünya ortalaması neredeyse 10. Türkiye yüzde 3,5’un altında bütçe açığı ile gidiyor.
Masanın dört ayağı var. Bir düşünce olursa en uygun ihtimalle sallanır. Niçin gözlerimiz parlıyor? Toplumsal medya üzerinden muhalefet partilerin ortaya koyduğu karamsarlığın karşılığı olduğunu biliyoruz. Biz aldığımız önlemlerle, yıllar evvel çıkardığımız kanunla bireylerin Döviz üzerinden borçlanmasını önledik. Gerçek bölüm Türkiye’de 66 borçluluk oranına sahip. Kamunun dünyadaki oranı yüzde 104, gelişmekte olan yüzde 64, Türkiye’de yüzde 40. Bir masa düşünün, bu masanın bütün ayaklarının sağlam bastığını düşünün. Dünya ülkeleri içerisinde bütün ülkelerle farklı biçimde ayakları sağlam basan bir masa. bu biçimdesine bir ülkede kurlarla oynarsınız, bir grup manipülatif oyunlar oynarsanız bir yere kadar masraf. daha sonra yanlışsız olan, gerçek olan piyasaya hakim olur.
Cumhurbaşkanımız bir açıklama yapıyor. Bu açıklama piyasa tabiriyle satın alınıyor. Bireyler koşarak gece geç saatte dövizlerini bozdurmaya başlıyor. Büyük bir heyecan var, birtakım internet siteleri kilitlendi. Doğruların ve gerçeklerin olduğu ana geldik. Sayın Cumhurbaşkanımız Türkiye’de en sağlam insanların başında. söylemiş olduği bir şey kesinlikle karşılığını buluyor. Türkiye Cumhuriyeti’nde Merkez Bankası’nda başkanlık yapmış olan bir beyefendi, çıkıp diyor ki, ‘Bu bir müdahale ile yapılmıştır’. Bireyler tarafınca gidildiği bilinmesine karşın. hiç bir biçimde müdahale olmadı. Bu spekülatif değil de nedir?
Tabirini söylüyorum: Bu bir alım fırsatıdır. Fiyatlar düşüyor, koşun alın. Piyasa Erdoğan’ın bu telaffuzlarını satın almadı. Anında aldı, anında gittiler. Kürsüden indiğinde fiyatlar düşmeye başlamıştı. Zira aslına bakarsan köpüktü, gitmesinin vakti dün akşamdı. Muhakkak bir müdahale yoktu. Bence kaldığı yerden bu iş devam edecek. Bir örnek daha vereceğim. Bir tanesi çıkmış, ‘Bir kamu bankası yöneticisi sistemin nasıl çalışacağını açıklamış. Sistem çalışması Ocak ayında tamamlanacak’. Bunu kimden öğrendin? Açıklayacaksın. Bu beyefendi hesap verecek. Bu TL’ye karşı yapılmış hain hücumdur.
Dün bir tanesi çıktı ‘Yüzde 18 KDV gelecek’ dedi. Döviz alım satım kambiyo sürecidir, yüzde 18 KDV nasıl gelir? Bizim dövizle, döviz işi yapanlarla işimiz yok. Birisi ‘kambiyoda olağanüstü hal ilan edilecek’. Bir oburu ‘Türkiye olağanüstü hale gidiyor’ dedi. Türkiye’de bugüne kadar sermaye denetimine gidildi mi? Bu ülkede can güvenliği, mal güvenliği sağlanmıştır, inanç güvenliği sağlanmıştır. Hür piyasaya ait söylenmiş her bir laf ihanettir, spekülasyon, manipülasyon değildir. Bu tıp ihanetlere asla müsaade vermeyeceğiz.
Türkiye modeli kuvvetli bir biçimde geliyor. Bu ülkede 6 binden 28 bine çıkmış. Otoyol uzunluğu iki katı, tünel uzunluğu, süratli tren. 56 tane havalimanımız var, 4 tane daha gelecek. Daha kaç tane gelecek, bitti. Türkiye’de 2023 vizyonumuz var. Evrakımız var. 2053, 2071 vizyon evrakımız var. Saymakla bitmez. Her alanda, sıhhatte, tekrar kaç tane hastane yapacağız. Kent hastanelerini neden yapıyorsunuz, parayı gömüyorsunuz dediler. Türkiye sıhhat alanında dünyanın en kuvvetli ülkelerinden birisi oldu. Dünyaya örnek teşkil etti. Biz bunlara bakarak heyecanlanacağız.
Türkiye şu anda altyapısını bitirdi. Bir köprümüz var Çanakkale Köprüsü. Öteki köprü yapacak mıyız? Bitti. Artık her şey cebimizde. Artık alternatif tedarik merkezleri arayışı var dünyada. Türkiye’de bu merkezlerin en merkezinde, coğrafik, lojistik olarak. Tedarik merkezi olma potansiyeli, direkt yatırım çeken ülkelerin başında geliyor Türkiye. Makroekonomik istikrar, yüksek katma pahalı yatırımları geliştirerek, global bedel zincirlerinde üste çıkacağız.
Modelimiz yüksek büyüme, düşük cari açık. 2002 ile 2020 periyodunda yüksek cari açık, yüksek büyüme var, risk vardı. Artık yüksek büyüme ve düşük cari açık, modelimizin temeli bu. Şimdiye niçin Güney Kore niçin Çin değil. Güney Kore seçilen bir ülke. Birtakım hükümran güçlerin dayanağı ile Kuzey Kore’ye istikrar olsun diye. Çin nüfusuyla uzun senelerdan daha sonra geldi. Türkiye şu anda 9 bin dolarlar civarında. Türkiye’nin bir demokratik geleneği var. Hür piyasa deneyimimiz yadsınamaz. Çok iştahlı, dinamik ekonomimiz var. Durduramıyorlar bizi. Hem harcıyor, hem dünyaya üretiyoruz.
kuvvetli bir iş dünyamız var. Bu model ihracat eksenli kalkınma ve dikey büyümeyi getiriyor. Ana siyaseti ihracata takviye, etraf dostu yatırımlara, Ar- Ge’ye dayanak. Temel bilimler, mesleksel eğitime takviye vergi siyaseti ve toplumsal siyasetler. Sürdürebilir istikrarlı maliye siyaseti. Maliye siyasetimizden asla taviz vermeyeceğiz. Yenilenmiş altyapı, dinamik gerçek bölüm, siyasi istikrarla Türkiye özgür kambiyo rejimine tam bağımlılıktan vazgeçmeden piyasalardaki oynaklığı azaltamaya yönelik önlemlerle bir model.
Bu modelin sonu finansal piyasalarda inanç, beklentilerde düzgünleşme, risk priminde düşüş, kurda istikrar, daha fazla yatırım, üretim, istihdam, ihracatın artmasına sebep olan dış finansman gereksinimin azaltılması, direkt yatırımların daha fazla alındığı ve toplam talepte içeride ve dışarıda artışın sağlanmasıdır.
1960’lardaki Çin, Güney Kore değiliz. Biz 2021 yılındaki Türkiye’yiz. Tüm altyapı yatırımları gerçekleştirmiş, kişi başına düşen ulusal gelir itibariyle aşikâr noktaya ulaşmış, dünya pazarının göbeğinde olan, sıhhat bölümünde mucizeler ortaya koyan bir ülkenin bu yeni modelinin gerçekleştiği mühlet ne bir Güney Kore ne Çin müddetidir. Mühlet Türkiye’yi en az 40 kat üst ivmeyle gerçekleştireceği süreç demektir. Paket belirtildi, süratli bir biçimde uygulandı. Güvenilen, umut duyulan bir insan tarafınca belirtildi. Şu andaki duruma bakın.
birebir vakitte nasıl bir çözülme. Kişiseller yarışıyor. Bu daha da devam edecek. Bireysellerdeki likidite talebi dörtte teğe düştü geçen Cuma’ya göre. Yarın talep edilen likidite ölçüsü dörtte teğe düştü. Parasını çekmeye gidenler kapıdan geri döndü. Bunlar net bilgiler. niye? İnanç geldi. Bireyler akılcıdır, her insan kendi geleceğini düşünür, ayıp bir şey yapmazlar. Türkiye’de birileri bu ülke içerisindeki kaosla, iktidar değişimini hedeflediği için kimi vakit bir yalpalanma ve bireylerin etkilenmesi kelam konusu olabiliyor. Bir karşılığı yoktur.
hiç bir biçimde doları dün gündüz noktalarına getirecek karşılığı yoktu. Sonuçta bireyler şunu gördü, inançlı açıklama, akılcı önlemler silsilesi, artık bunu ülkeye ziyan verecek noktaya geldiği için süratli bir dönüşüm gerçekleştirdi. Biz tüm bireylerin muhtaçlıklarını karşılayacak, kurumsal yapıların her türlü gereksinimlerini giderecek değerli bir önlemler silsilesini deklare ettik.
Düzgün bir yerde istikrara gelecektir. Gerçek fiyatlamanın oluştuğu noktaya gerçek gidiyoruz. İhracat rekorlarla gidiyor. Gerçeklerden ve piyasadan uzak değiliz. Son 1 aydır muhalefetin, toplumsal medyanın dayanakları ve birtakım STK’ların ortaya koyduğu davranışla istikrarı zedeleyecek açıklamalarla bu noktaya gelindi.
Benim piyasada her şeyden haberim olur. Dostlarım, arkadaşlarım var. Sabahtan akşama kadar dinlerim. Ayda hayatıyoruz biz. Piyasada öngörülebilirliğin kaybolduğu, tedarikte, fiyatlamada düşüncelerin olduğu, vadeli olan satışların geriye çekildiğini gördük. Döviz oynamalardan kaynaklanan fiyatlamada bir üst düzeyde yapıldı. 15 liraya geldiğinde 16 liraya yapıldı. Niçin? goremiyor. Biz yok diyoruz, sorun var diye üretenler oldu.
Bakan yardımcılığım devrinde her ay bir kentte iş dünyasıyla toplantı yaptım. Her alanda turizm, tarım, hizmet bölümü, endüstride. Bana ulaşamayan hiç kimse yoktu. Birinci toplantımızı bakan olur olmaz iş dünyasıyla yaptık. O gelsin, o gelmesin demedik. Türkiye’de en üst düzeyde hizmet yapan, onlar başımızın tacı, hangi ideolojiden olursa olsun. Bankacılar da dâhil olmak üzere 67 şahısla 6,5 saat süren toplantı yaptık. Modelimizi anlattık. Her kelam almak isteyen şahsa yemin ettik. 42 kişi kelam istedi. Sınırlama yoktu. Her şey açıktı. Bende kural budur. Tenkit nezaket ve hürmet kuralları ortasında yapılırsa her şey söylenir.
Tüm talepler lisana getirildi. Şunu gördüler; şeffafız ve açık sözlüyüz. Gözlerindeki ışıltıyı bakılırsarek ayrıldım. Birfazlaca arkadaşım teşekkür ederek ayrıldı. STK’ların temsilcileri, iş dünyasından hanımefendi ve beyefendiler vardı. İstişareye devam edeceğiz, irtibatı koparmayacağız, elimizden gelen her türlü uğraşı göstereceğiz dedik. Ana muhalefet partisi oy oranını yüzde 25’ten yüzde 25,3’e çıkardığı için kendisini iktidarda görmeye başladı. Her gün erken seçim teranesiyle iş dünyasının önünü kapattı. Yurtharicinden gelmeyin dedi.
Gittiği TÜSİAD’a açıklamada bulundu. Yahu TÜSİAD sen görüşmedeydın, çok düzgün bağlantı kurmuştuk. Ne oldu da şiddetli açıklama yapıyorsun! Sevgili TÜSİAD, sakın ha muhalefet partisinin gazına gelmeyin. Onlar zannettiler ki bu iş bitiyor. Siz bize hal takınırsanız, bu millet size hal takınır. Siz bizim gideceğimizi zannediyorsanız, son seçimlere bakın, hepsinde sizi her seçimin sonraki günü yalnız bıraktı, biz bir daha birlikte çalışacağız. Biz bir gemideyiz. Bu geminin en üst katında oturuyorsunuz. Havuzlu villalarınız var, kameralarınız fazlaca lüks. Dövizden en çok etkilenen sizlersiniz. O denli bir bağırıyorsunuz ki, aşağıdaki bireyler döviz alıyorlar, daha sonra da ellerinde patlatıyorsunuz.
En başta kaybeden TÜSİAD olmak üzere en büyük oyuncularımız. Türkiye’de döviz borcu olanların yüzde 75’i bin tane firmaya ilişkin. Asıl borçlu sizsiniz. Makroekonomik göstergelerle bağı olmayan nasıl oluyor da, size bir telefonla, bir gelişme iktidara çeki nizam vermeye çalışıyorsunuz. Bakın söylüyorum Haziran 2023’te onlar sizi bir daha yarı yolda bırakacaklar. Bu millet karşılığını verir. Sen orada ziyanı bakılırsaceksiniz, aşağıda paylaştıracaksın.
Taban fiyatta yüzde 50’in üzerinde, enflasyonun hayli oldukça üstünde artış yaptık. Enflasyondan en epeyce sabit gelirliler etkilenir. Biz ezdirir miyiz? Bir emekçinin konutuna giderken yüzünün asılarak gitmesine biz katlanamayız, sayın Cumhurbaşkanımız hiç katlanamaz. ‘Çocuğumuzu kurtarın’ denilen bir ülkeden geldim ben. 1990’lı senelerda beşerler hastaneye gidemiyordu, hekim bulamıyordu, ilaç alamıyordu. Minimum ücretliyi biz ezdirir miyiz? Dün yalnızca taban ücretlilere değil tüm ücretlilerden hem damga vergisini kaldırdık. Bu ne demek? Seni ezdirmeyeceğim demek.
Enflasyonun üstesinden geliriz. Bedenimiz alışık buna. ABD’de 6.8’e gelmiş, 68 kat, şok yaşıyor. Almanya şok yaşıyor. Biz nasıl önlem alacağımızı, psikolojisini, hangi adımı atacağımızı biliyoruz. Vatandaşımız enflasyonun nasıl bela olduğunu bilir ve bize yardımcı olur. Artık fiyatlamalar yapıldı. Fiyatlar toparlanırken fiyatları çekmeyenler, fazlaca net söylüyorum, fırsatçılık yaparsan, ülkeye ziyan verecek adımlar atarsan Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın nasıl bir bakanlık olduğunu anlayacaksın!
Fiyatlamadaki psikolojiyi kestirim edebiliyorum. Artık bu artışı, her şeyi dövizle satmıyorsunuz ki. Dünyanın en ucuz akaryakıtını kullanıyorsunuz. Maliyet artışı döviz kurundaki artış kadar mı olması lazım. Döviz yüzde 100 arttı, kimileri bütün fiyatları yüzde 100 arttırdılar. Kimileri ‘artış yapmıyoruz’ diye o ihaneti yapmadılar. elbette bir fiyatlama davranışı vardır, elbette kâr etmek istersiniz, birşey demiyoruz. Ancak kârınızı elde ettiniz. Bu bahiste hiç bir odunumuz yok. Allah’ın müsaadesi, milletimizin dayanağı ve Sayın Cumhurbaşkanına duyulan itimatla bu işi bitirdik.
Bakan Nebati’nin sorulara verdiği karşılıklardan öne çıkan başlıklar şu biçimde:
Hem bir model öne sürüyoruz hem Sayın Cumhurbaşkanımız adeta bir manifesto yayınladı. Biroldukca şey değişti. Bu değişim bir olağanlaşma. Artık olağana döndük. Artık bireyler, kurumlar, kamu idaresi, siyasetimiz her şeyin olağan seyrettiği bir surece giriyoruz. Gerçek kesimin önünü görmeye çaba eden aktörlerin önünü bakılırsabileceği fazlaca değerli sürece girmiş olduk. Önümüzdeki yıl bunun semerelerini açık nazaranbileceğimiz yıl olacak. Gelişmiş olan ekonomiler 1990’larda yüzde 65, gelişmekte olan yüzde 35’ti. ondan sonrasında ise gelişmekte olan ülkelerin dünyadaki ticaretin büyük kısmını almaya başladıkları, kimi ülkelerin öne çıktığını bakılırsabiliyoruz.
Bir kere Türkiye 2020 yılında hayli kıymetli bir şey yaptı. Krizde fırsatları en güzel biçimde kullanan ülke oldu. Bulunduğu coğrafya, 19 yıldır yapılan altyapı yatırımların tamamlanmış olması, her türlü pazara yakın olması, özgün bir pazar olma niteliğinin kazanmış olması. bu biçimdesine büyük imkanlar silsilesi var. Avrupa, Afrika, Ortadoğu, Türki Cumhuriyetlerin farklı taleplerin olduğu bir yerde Türkiye direkt yatırımları 12,7 milyar dolara ulaşmış durumda. Sıcak parayı istemiyoruz. Ne vakit geleceği aşikâr ne vakit gideceği belirli değil zira. Giderken ne cins tahribatları gördüğünü yaşadık.
Natürel ki kırılganlıklarımız var. Bunların üstüne çalışıyoruz. Orta gelir tuzağından çıkmak istiyoruz.
Cari açığımız büyüme ile birlikte yükseliyordu. 2013’lerden itibaren ortaya koyduğumuz bir şey var. Bu ekonomik model Türkiye’nin koşullarına uygun hale gelirse özgür ve özgün olacak. ötürüsıyla orta gelir tuzağından çıkmak için çalışmalar yapıldı. Şimdiki anlayışımız optimal noktayı yakalamakla dışarıya vereceğimiz gücüyü, dışarıdan alacağınız imkanlarla pahalandırmak gerekir ki, bu kırılganlıklar üzerine gidebilelim. Global iktisattan aldığımız hisse yükseldi. İhracattan aldığımız hisse da yükseldi. Tarihinde birinci kere 1,1’e geldi. Bir büyüme yok, sıçrama var.
1990’lardan itibaren bugüne kadar geçen yıla kadar ortada yüksek cari açık ve yüksek büyüme var. Burada artık durup model geliştirmemiz lazım. Yüksek cari açık değil, cari açığın sıfırlaştığı hatta öne geçtiği, kırılganlığımız olan enflasyonu tek haneli noktaya getirilmesidir. Büyümeyi dünyadan farklılaştırdık. Hazırladığımız altyapıyla. Türkiye geçen yıl kapanmalara karşın, öngörülebilirliğin hiç olmadığı, bilhassa kapandığımız günlerde, ne olacağı belirli değil. Adeta globalleşmenin her birey tarafınca hissedildiği bir ortam. Wuhan’da bir kişi hapşırıyor, biz burada zatürree oluyoruz. bu biçimdesi bir ortamda meskeninize paket geliyor, saatlerce bekletiyorsunuz. Dezenfekte edip, alıyor, bir ölçü daha sonra kullanmaya başlıyorsunuz.
Bütün dünya küçülürken aldığımız önlemlerle ne dedik, ‘Bir istisna gerçekleştireceğiz’ dedik. Türkiye’yi küçülecek ülkelerin başına koydular. Proaktif hareketler, iktisat idaresinin güç ve kararlılığı Türkiye’yi 1,8’lik büyümeyle taçlandırdı. Çin’den daha sonra dünyada ikinci olarak büyüyen ülke pozisyonuna geldik. Artık 2020 yılındaki o mükemmel değişimi tesadüfen oldu dediler. Salgından çıktığınızda o kadar fazlaca işten çıkarma olacak ki altından kalkamayacaksınız dediler. Biz her çeyrekte rekorlar kırarak geldik. Dünya ülkelerinden farklı bir biçimde geliştik. Büyümede çift haneye yanlışsız gidiyoruz.
Türkiye’de büyük canlanma var. Ticaret kuvvetli, ihracatımız güçlü. Büyümemizin temel sebeplerinden bir tanesi içeride büyüme ve talebin artması ile dışarıda talebin artmasından kaynaklanıyor. Biz bir psikolojiyi uygun yönettik. Lakin birileri ‘kötü gidiyor’ dedi. Yeni açılan işletme sayısı berbata giden ülkede artar mı, azalır mı? Azalır tabi. Lakin beşerler bir işe girişiyorsa gelecekte kâr elde edeceğine ait umudu olduğu için yapar. Türkiye de bütün kapanmaları yaşadığımızda açılan şirket 85 binden 103 bine çıktı. Kapanan şirket sayıları fazlaca düşük oranda. Yüzde 14’ten 15,9’a çıkıyor.
Türkiye kuvvetli bir üretim altyapısına sahip. Sanayi üretim endeksi şu anda 137,6, ticaret hacmimiz istikrarlı bir biçimde artıyor. İhracatta ülke çeşitliliği 1 milyar doların üzerine çıkan ülke sayısı 46. Türkiye şu anda 19 yılda geldiği nokta 46 ülkeye 1 milyar doların üzerinde ihracat yapıyor. Eser çeşitliliği 48. Türkiye yalnızca bir şey üretmiyor, bir yere odaklanmış değil. Dünyanın her türlü gereksinimini hayli süratli ahenk sağlayarak, geliştirerek dünyaya sunma maharetine sahip.
Endüstride belirli ortalama ile gidiyor, tarım tıpkı biçimde. Türkiye artık bu türlü geldiği noktaya kadar. Bundan daha sonra katma pahası yüksek yatırım, eserler, ileri teknoloji imkanlarıyla ihracatın artmasına katkı sağlayacak eserleri üretme vaktini yakaladı. Onun için Türkiye modeli diyoruz. Bankalarımız kuvvetli. Tahsili geçmiş alacaklarda zahmet yok. Kredi mevduat oranlarımız çok düzgün. Bütçe açığımız düşük, yüzde 3,5’un altında. Cari açığımız dediğimiz noktaların altında. Dünya ortalaması neredeyse 10. Türkiye yüzde 3,5’un altında bütçe açığı ile gidiyor.
Masanın dört ayağı var. Bir düşünce olursa en uygun ihtimalle sallanır. Niçin gözlerimiz parlıyor? Toplumsal medya üzerinden muhalefet partilerin ortaya koyduğu karamsarlığın karşılığı olduğunu biliyoruz. Biz aldığımız önlemlerle, yıllar evvel çıkardığımız kanunla bireylerin Döviz üzerinden borçlanmasını önledik. Gerçek bölüm Türkiye’de 66 borçluluk oranına sahip. Kamunun dünyadaki oranı yüzde 104, gelişmekte olan yüzde 64, Türkiye’de yüzde 40. Bir masa düşünün, bu masanın bütün ayaklarının sağlam bastığını düşünün. Dünya ülkeleri içerisinde bütün ülkelerle farklı biçimde ayakları sağlam basan bir masa. bu biçimdesine bir ülkede kurlarla oynarsınız, bir grup manipülatif oyunlar oynarsanız bir yere kadar masraf. daha sonra yanlışsız olan, gerçek olan piyasaya hakim olur.
Cumhurbaşkanımız bir açıklama yapıyor. Bu açıklama piyasa tabiriyle satın alınıyor. Bireyler koşarak gece geç saatte dövizlerini bozdurmaya başlıyor. Büyük bir heyecan var, birtakım internet siteleri kilitlendi. Doğruların ve gerçeklerin olduğu ana geldik. Sayın Cumhurbaşkanımız Türkiye’de en sağlam insanların başında. söylemiş olduği bir şey kesinlikle karşılığını buluyor. Türkiye Cumhuriyeti’nde Merkez Bankası’nda başkanlık yapmış olan bir beyefendi, çıkıp diyor ki, ‘Bu bir müdahale ile yapılmıştır’. Bireyler tarafınca gidildiği bilinmesine karşın. hiç bir biçimde müdahale olmadı. Bu spekülatif değil de nedir?
Tabirini söylüyorum: Bu bir alım fırsatıdır. Fiyatlar düşüyor, koşun alın. Piyasa Erdoğan’ın bu telaffuzlarını satın almadı. Anında aldı, anında gittiler. Kürsüden indiğinde fiyatlar düşmeye başlamıştı. Zira aslına bakarsan köpüktü, gitmesinin vakti dün akşamdı. Muhakkak bir müdahale yoktu. Bence kaldığı yerden bu iş devam edecek. Bir örnek daha vereceğim. Bir tanesi çıkmış, ‘Bir kamu bankası yöneticisi sistemin nasıl çalışacağını açıklamış. Sistem çalışması Ocak ayında tamamlanacak’. Bunu kimden öğrendin? Açıklayacaksın. Bu beyefendi hesap verecek. Bu TL’ye karşı yapılmış hain hücumdur.
Dün bir tanesi çıktı ‘Yüzde 18 KDV gelecek’ dedi. Döviz alım satım kambiyo sürecidir, yüzde 18 KDV nasıl gelir? Bizim dövizle, döviz işi yapanlarla işimiz yok. Birisi ‘kambiyoda olağanüstü hal ilan edilecek’. Bir oburu ‘Türkiye olağanüstü hale gidiyor’ dedi. Türkiye’de bugüne kadar sermaye denetimine gidildi mi? Bu ülkede can güvenliği, mal güvenliği sağlanmıştır, inanç güvenliği sağlanmıştır. Hür piyasaya ait söylenmiş her bir laf ihanettir, spekülasyon, manipülasyon değildir. Bu tıp ihanetlere asla müsaade vermeyeceğiz.
Türkiye modeli kuvvetli bir biçimde geliyor. Bu ülkede 6 binden 28 bine çıkmış. Otoyol uzunluğu iki katı, tünel uzunluğu, süratli tren. 56 tane havalimanımız var, 4 tane daha gelecek. Daha kaç tane gelecek, bitti. Türkiye’de 2023 vizyonumuz var. Evrakımız var. 2053, 2071 vizyon evrakımız var. Saymakla bitmez. Her alanda, sıhhatte, tekrar kaç tane hastane yapacağız. Kent hastanelerini neden yapıyorsunuz, parayı gömüyorsunuz dediler. Türkiye sıhhat alanında dünyanın en kuvvetli ülkelerinden birisi oldu. Dünyaya örnek teşkil etti. Biz bunlara bakarak heyecanlanacağız.
Türkiye şu anda altyapısını bitirdi. Bir köprümüz var Çanakkale Köprüsü. Öteki köprü yapacak mıyız? Bitti. Artık her şey cebimizde. Artık alternatif tedarik merkezleri arayışı var dünyada. Türkiye’de bu merkezlerin en merkezinde, coğrafik, lojistik olarak. Tedarik merkezi olma potansiyeli, direkt yatırım çeken ülkelerin başında geliyor Türkiye. Makroekonomik istikrar, yüksek katma pahalı yatırımları geliştirerek, global bedel zincirlerinde üste çıkacağız.
Modelimiz yüksek büyüme, düşük cari açık. 2002 ile 2020 periyodunda yüksek cari açık, yüksek büyüme var, risk vardı. Artık yüksek büyüme ve düşük cari açık, modelimizin temeli bu. Şimdiye niçin Güney Kore niçin Çin değil. Güney Kore seçilen bir ülke. Birtakım hükümran güçlerin dayanağı ile Kuzey Kore’ye istikrar olsun diye. Çin nüfusuyla uzun senelerdan daha sonra geldi. Türkiye şu anda 9 bin dolarlar civarında. Türkiye’nin bir demokratik geleneği var. Hür piyasa deneyimimiz yadsınamaz. Çok iştahlı, dinamik ekonomimiz var. Durduramıyorlar bizi. Hem harcıyor, hem dünyaya üretiyoruz.
kuvvetli bir iş dünyamız var. Bu model ihracat eksenli kalkınma ve dikey büyümeyi getiriyor. Ana siyaseti ihracata takviye, etraf dostu yatırımlara, Ar- Ge’ye dayanak. Temel bilimler, mesleksel eğitime takviye vergi siyaseti ve toplumsal siyasetler. Sürdürebilir istikrarlı maliye siyaseti. Maliye siyasetimizden asla taviz vermeyeceğiz. Yenilenmiş altyapı, dinamik gerçek bölüm, siyasi istikrarla Türkiye özgür kambiyo rejimine tam bağımlılıktan vazgeçmeden piyasalardaki oynaklığı azaltamaya yönelik önlemlerle bir model.
Bu modelin sonu finansal piyasalarda inanç, beklentilerde düzgünleşme, risk priminde düşüş, kurda istikrar, daha fazla yatırım, üretim, istihdam, ihracatın artmasına sebep olan dış finansman gereksinimin azaltılması, direkt yatırımların daha fazla alındığı ve toplam talepte içeride ve dışarıda artışın sağlanmasıdır.
1960’lardaki Çin, Güney Kore değiliz. Biz 2021 yılındaki Türkiye’yiz. Tüm altyapı yatırımları gerçekleştirmiş, kişi başına düşen ulusal gelir itibariyle aşikâr noktaya ulaşmış, dünya pazarının göbeğinde olan, sıhhat bölümünde mucizeler ortaya koyan bir ülkenin bu yeni modelinin gerçekleştiği mühlet ne bir Güney Kore ne Çin müddetidir. Mühlet Türkiye’yi en az 40 kat üst ivmeyle gerçekleştireceği süreç demektir. Paket belirtildi, süratli bir biçimde uygulandı. Güvenilen, umut duyulan bir insan tarafınca belirtildi. Şu andaki duruma bakın.
birebir vakitte nasıl bir çözülme. Kişiseller yarışıyor. Bu daha da devam edecek. Bireysellerdeki likidite talebi dörtte teğe düştü geçen Cuma’ya göre. Yarın talep edilen likidite ölçüsü dörtte teğe düştü. Parasını çekmeye gidenler kapıdan geri döndü. Bunlar net bilgiler. niye? İnanç geldi. Bireyler akılcıdır, her insan kendi geleceğini düşünür, ayıp bir şey yapmazlar. Türkiye’de birileri bu ülke içerisindeki kaosla, iktidar değişimini hedeflediği için kimi vakit bir yalpalanma ve bireylerin etkilenmesi kelam konusu olabiliyor. Bir karşılığı yoktur.
hiç bir biçimde doları dün gündüz noktalarına getirecek karşılığı yoktu. Sonuçta bireyler şunu gördü, inançlı açıklama, akılcı önlemler silsilesi, artık bunu ülkeye ziyan verecek noktaya geldiği için süratli bir dönüşüm gerçekleştirdi. Biz tüm bireylerin muhtaçlıklarını karşılayacak, kurumsal yapıların her türlü gereksinimlerini giderecek değerli bir önlemler silsilesini deklare ettik.
Düzgün bir yerde istikrara gelecektir. Gerçek fiyatlamanın oluştuğu noktaya gerçek gidiyoruz. İhracat rekorlarla gidiyor. Gerçeklerden ve piyasadan uzak değiliz. Son 1 aydır muhalefetin, toplumsal medyanın dayanakları ve birtakım STK’ların ortaya koyduğu davranışla istikrarı zedeleyecek açıklamalarla bu noktaya gelindi.
Benim piyasada her şeyden haberim olur. Dostlarım, arkadaşlarım var. Sabahtan akşama kadar dinlerim. Ayda hayatıyoruz biz. Piyasada öngörülebilirliğin kaybolduğu, tedarikte, fiyatlamada düşüncelerin olduğu, vadeli olan satışların geriye çekildiğini gördük. Döviz oynamalardan kaynaklanan fiyatlamada bir üst düzeyde yapıldı. 15 liraya geldiğinde 16 liraya yapıldı. Niçin? goremiyor. Biz yok diyoruz, sorun var diye üretenler oldu.
Bakan yardımcılığım devrinde her ay bir kentte iş dünyasıyla toplantı yaptım. Her alanda turizm, tarım, hizmet bölümü, endüstride. Bana ulaşamayan hiç kimse yoktu. Birinci toplantımızı bakan olur olmaz iş dünyasıyla yaptık. O gelsin, o gelmesin demedik. Türkiye’de en üst düzeyde hizmet yapan, onlar başımızın tacı, hangi ideolojiden olursa olsun. Bankacılar da dâhil olmak üzere 67 şahısla 6,5 saat süren toplantı yaptık. Modelimizi anlattık. Her kelam almak isteyen şahsa yemin ettik. 42 kişi kelam istedi. Sınırlama yoktu. Her şey açıktı. Bende kural budur. Tenkit nezaket ve hürmet kuralları ortasında yapılırsa her şey söylenir.
Tüm talepler lisana getirildi. Şunu gördüler; şeffafız ve açık sözlüyüz. Gözlerindeki ışıltıyı bakılırsarek ayrıldım. Birfazlaca arkadaşım teşekkür ederek ayrıldı. STK’ların temsilcileri, iş dünyasından hanımefendi ve beyefendiler vardı. İstişareye devam edeceğiz, irtibatı koparmayacağız, elimizden gelen her türlü uğraşı göstereceğiz dedik. Ana muhalefet partisi oy oranını yüzde 25’ten yüzde 25,3’e çıkardığı için kendisini iktidarda görmeye başladı. Her gün erken seçim teranesiyle iş dünyasının önünü kapattı. Yurtharicinden gelmeyin dedi.
Gittiği TÜSİAD’a açıklamada bulundu. Yahu TÜSİAD sen görüşmedeydın, çok düzgün bağlantı kurmuştuk. Ne oldu da şiddetli açıklama yapıyorsun! Sevgili TÜSİAD, sakın ha muhalefet partisinin gazına gelmeyin. Onlar zannettiler ki bu iş bitiyor. Siz bize hal takınırsanız, bu millet size hal takınır. Siz bizim gideceğimizi zannediyorsanız, son seçimlere bakın, hepsinde sizi her seçimin sonraki günü yalnız bıraktı, biz bir daha birlikte çalışacağız. Biz bir gemideyiz. Bu geminin en üst katında oturuyorsunuz. Havuzlu villalarınız var, kameralarınız fazlaca lüks. Dövizden en çok etkilenen sizlersiniz. O denli bir bağırıyorsunuz ki, aşağıdaki bireyler döviz alıyorlar, daha sonra da ellerinde patlatıyorsunuz.
En başta kaybeden TÜSİAD olmak üzere en büyük oyuncularımız. Türkiye’de döviz borcu olanların yüzde 75’i bin tane firmaya ilişkin. Asıl borçlu sizsiniz. Makroekonomik göstergelerle bağı olmayan nasıl oluyor da, size bir telefonla, bir gelişme iktidara çeki nizam vermeye çalışıyorsunuz. Bakın söylüyorum Haziran 2023’te onlar sizi bir daha yarı yolda bırakacaklar. Bu millet karşılığını verir. Sen orada ziyanı bakılırsaceksiniz, aşağıda paylaştıracaksın.
Taban fiyatta yüzde 50’in üzerinde, enflasyonun hayli oldukça üstünde artış yaptık. Enflasyondan en epeyce sabit gelirliler etkilenir. Biz ezdirir miyiz? Bir emekçinin konutuna giderken yüzünün asılarak gitmesine biz katlanamayız, sayın Cumhurbaşkanımız hiç katlanamaz. ‘Çocuğumuzu kurtarın’ denilen bir ülkeden geldim ben. 1990’lı senelerda beşerler hastaneye gidemiyordu, hekim bulamıyordu, ilaç alamıyordu. Minimum ücretliyi biz ezdirir miyiz? Dün yalnızca taban ücretlilere değil tüm ücretlilerden hem damga vergisini kaldırdık. Bu ne demek? Seni ezdirmeyeceğim demek.
Enflasyonun üstesinden geliriz. Bedenimiz alışık buna. ABD’de 6.8’e gelmiş, 68 kat, şok yaşıyor. Almanya şok yaşıyor. Biz nasıl önlem alacağımızı, psikolojisini, hangi adımı atacağımızı biliyoruz. Vatandaşımız enflasyonun nasıl bela olduğunu bilir ve bize yardımcı olur. Artık fiyatlamalar yapıldı. Fiyatlar toparlanırken fiyatları çekmeyenler, fazlaca net söylüyorum, fırsatçılık yaparsan, ülkeye ziyan verecek adımlar atarsan Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın nasıl bir bakanlık olduğunu anlayacaksın!
Fiyatlamadaki psikolojiyi kestirim edebiliyorum. Artık bu artışı, her şeyi dövizle satmıyorsunuz ki. Dünyanın en ucuz akaryakıtını kullanıyorsunuz. Maliyet artışı döviz kurundaki artış kadar mı olması lazım. Döviz yüzde 100 arttı, kimileri bütün fiyatları yüzde 100 arttırdılar. Kimileri ‘artış yapmıyoruz’ diye o ihaneti yapmadılar. elbette bir fiyatlama davranışı vardır, elbette kâr etmek istersiniz, birşey demiyoruz. Ancak kârınızı elde ettiniz. Bu bahiste hiç bir odunumuz yok. Allah’ın müsaadesi, milletimizin dayanağı ve Sayın Cumhurbaşkanına duyulan itimatla bu işi bitirdik.