EsraBetül
Member
İstanbul Devlet Opera Balesi’nden emekli olan klarnet sanatkarı Feza Çetin, opera için “Her bireyin kesinlikle yudumlaması gereken uçsuz bucaksız engin bir deryadır” diyor.
Mevzuyla ilgili Cumhuriyet.com.tr’ye konuşan Feza Çetin, “Opera sanatına karşı bir ön yargı var mı? Bir opera temsili izlenirken nasıl davranılması gerekir? Bir opera temsili nasıl takip edilmeli?” sorularına karşılık verdi. Çetin, sanat alanında özel bir yere sahip olan opera hakkında aydınlatıcı bilgiler verdi.
“ÖNYARGILARDAN DOĞAL OLARAK UZAKLAŞIRLAR”
Çetin, opera ve balenin iç içe geçmiş bir sahne sanatı olduğunu söylemiş oldu ve “Opera, toplumun ve toplumu oluşturan bireylerin, kültür ve sanat birikimlerinin tezahürü olan bir büyük sanattır. Bu edinimleri elde edenler, ön yargılardan da doğal olarak uzaklaşırlar” sözlerini kullandı.
Feza Çetin ile gerçekleştirdiğimiz röportaj şöyleki:
-Bir klarnet sanatkarı olarak biroldukça opera temsilinde vazife aldınız. Seyircinin operaya karşı geri dönüşleri nasıl oluyor? Opera sanatına karşı bir önyargı olduğunu düşünüyor musunuz?
Opera ele alınırken, baleyi de kesinlikle mevzunun içine katmamız gerekir. Zira Opera ve Bale sahne sanatıdır. Birbirleri ile iç içe geçmişlerdir. Bir opera yapıtı ortasında bale gösterisini, bir bale ortasında müzik söyleyen bir opera sanatkarını (esere ve tarihe gore) bakılırsabilirsiniz.
Opera, biroldukca sanatı içine alan (tiyatro, müzik, sinema, fotoğraf, heykel, bale-dans vs.) ve bu özelliği ile merak uyandıran büyük bir sanattır. Bir sanat sever, izleyeceği bir opera temsili ile, görsel, işitsel ve ruhsal olarak tatmin olur. Bu edinimleri algılayabilmek ve hissetmek için de bir birikimin olması, önyargılardan arınmış olmak gerektiğini düşünüyorum.
Seyirci bu büyük sanatı izlerken sahneyi gözleri ile takip eder, müziği de (gözü ile görmediği) orkestra da dinler. Gözü ile görmediği için orkestra, seyircilerin ayrıyeten merakını cezbeder. Orkestra, kendisine ayrılan orkestra çukurunda nazaranv yapmaktadır. Her perde içinde en başta küçük izleyiciler ve aileleri orkestra çukurunun başına gelerek gerek orkestra sanatkarları gerekse enstrümanları inceleyip meraklarını gidermeye çalışırlar. Eser bittikten daha sonra da kulise gidilip, sanatkarlar tebrik edilirler. Opera, toplumun ve toplumu oluşturan bireylerin, kültür ve sanat birikimlerinin tezahürü olan bir büyük sanattır. Bu edinimleri elde edenler, ön yargılardan da doğal olarak uzaklaşırlar.
-Operaya gittiğim vakit insanların ekseriyetle giysisine kuşamına ihtimam gösterdiğini gözlemledim. Bu yazılmamış bir kural mı? Yoksa opera tarihinde bununla ilgili yazılmış söylenmiş bilgiler var mı?
Opera, suare (akşam), matine (gündüz) olmak üzere sahnelenir. Hafta içleri ekseriyetle suare, cumartesi günleri de matine şovları sahnelenir. Bu prestij ile, kültür ve sanatın tüm öğelerini ortasında barındıran bu büyük şova (opera) iştirak da ihtimamlı, dikkatli ve algıların en üst düzeyde olduğu halde yaşanmalıdır. Kanımca… Tabi bu durumun yazılı kuralı yoktur. Ama müşahedelerim odur ki, bu mevzuda sanat severler operanın hakkını daima vermişlerdir. Hak ettiği itinası göstermişlerdir.
OPERA İZLEMEYE YENİ BAŞLAYACAKLARA TAVSİYELER
-Hiç operaya gitmemiş ve birinci kere gidecek olan birisini düşünelim. Salona girdiği andan opera bitimine kadar yapması gereken şeyler nelerdir? Örneğin kişi öncesinde bir araştırma yapmalı mı? Eser başlamadan evvel program kitapçığını alıp incelemeli mi? Şayet bu biçimde nasıl incelemeli?
Opera temsilini izlemeye giden bir izleyici, kesinlikle izleyeceği opera yapıtının librettosu (metni) ve birfazlaca bilginin yer aldığı program ismi verilen kitapçığı edinmelidir. Bu kitapçıkta bestekarın hayatı, operanın metni, konusu, orkestra sanatkarları ve nazaranvli tüm sanatkarların detaylarıne ulaşılabilir. Temsile gitmedilk evvel edindi ise ayrıntılarını bu kitapçıktaki bilgiler ile örtüştürmelidir. İhtimamlı dikkatli ve açık algılar ile yaşayacağı bu tecrübe sanatseverleri unutulmaz bir sanat fırtınasının içine sokacaktır.
-Opera sanatıyla ilgili bilgisi olan biroldukça sanatsever var. Pekala, opera izlemeye yeni başlayacaklar için birkaç tavsiye verebilir misiniz?
Opera, her bireyin kesinlikle yudumlaması gereken uçsuz bucaksız engin bir deryadır. İçinde kesinlikle her insanı cezbedecek bir kıvılcım bulmak mümkündür. Birinci kere bir opera yapıtını izlemeye gidecek bir sanatsever, ön yargılı olmamalıdır. Kendisini yapıtın büyüsüne kaptırmalıdır. Sessiz olmaya ihtimam göstermelidir. Programı (kitapçık) âlâ incelemeli ve edindiği bilgiler ile sahnede gördüğü görsel şöleni örtüştürmelidir. Kendisini yapıta konsantre etmelidir.
Her mevzuda olduğu üzere kültür ve sanat konusunun da özünü eğitim oluşturmaktadır. Küçük yaşlarda aile tarafınca yönlendirmeler ve okula başlayınca eğitim ile bu yönlendirmelerin pekiştirilmesi kültür ve sanata ilgi duyan bireylerin yetiştirilmesine vesile olacaktır. Sanatın hangi kolu olursa olsun, bir bireyin ilgisi, toplumsal hayata iştirakini, entelektüel bir kişiliğe ve sağlam bir karaktere sahip olmasını sağlayacaktır. Bunun için kültür ve sanat konusunda sağlam ve yapan destekleyici bir devlet siyasetine muhtaçlık vardır. Bu siyasetler, özel dalın sponsorlukları ile desteklenmelidir. bu biçimdelikle epeyce âlâ sanatkarlar ve onları dinleyecek entelektüel seyirciler bizatihi oluşacaktır.
İnsan ve toplum ömründe zevkler ve renkler tartışılmaz ve tartışılmamalıdır. Bu prestij ile; operayı seven de sevmeyende kesinlikle olacaktır. Sevmeyen şahısların yönlendirilmeleri oda müziği, orkestra konserleri ve bir daha sahne yapıtları olan müzikal, operet ve bale şovları ile sağlanmalıdır. bu biçimdelikle operaya uzanan yola çıkılmış ve ön yargıların yok edilmeye başlandığı hayata geçilmiş olur.
-Bir opera temsili izlenirken nasıl takip edilmeli? Kişi yabancı bir eser izliyorsa hem çeviri ekranını takip edip birebir vakitte opera yapıtına nasıl odaklanmalı? daha sonrasında izlediği yapıtı nasıl yorumlamalı? özetlemek gerekirse bahsedebilir misiniz?
Opera temsiline gitmedilk evvel eser hakkında edinilen bilgiler, kitapçıktan (program) alınan bilgiler ve sahniçin alınacak sinerji ile, sanatın keyfini çıkarmalıdır bir sanatsever…
Görsel olarak sıklıkla sahneye odaklanmış olsa bile kimi bazı çeviri ekranını da takip etmeli ve Libretto’yu (metin), daha evvel okuduğunda, müzik, sahne, ve Libretto’dan uzaklaşmamalıdır. Bu konsantrasyon, eser bittiğinde izlediklerini ve duyduklarını en gerçek biçimde yorumlamasını sağlayacaktır.
ÇETİN’DEN OPERA İZLEMEYE BAŞLAYANLAR İÇİN SEÇKİLER
Feza Çetin, opera sanatıyla ilgilenmeye başlayacaklar için kesinlikle okunması ve izlenmesi gereken televizyon gösterisi, müzikal ve kitapları sizler için derledi…
Kitap:
Opera Tarihi- Prof. Cevad Memduh Altar
100 Opera – Faruk Yener
Ateş Kuşu – Semiha Berksoy
Leyla Gencer ve Opera Dünyası – Ünal Öziş
Opera Sanatı – Eflatun Neimetzade
Müzikal: Cats, The Phantom of Opera
TV: Danny Kaye ve Metropolitan Operası
Feza Çetin Kimdir?
1965 yılında İstanbul’da doğan Çetin, 1976 yılında İstanbul Belediye Konservatuarı’na, 1985 yılında Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi Devlet Konservatuarı’na kabul edildi. 1987 yılında düzenlenen ‘Klarnet Yarışması’nda’ ikincilik mükafatı kazandı. ondan sonrasında 1988 yılında İstanbul Devlet Opera ve Balesi orkestra klarnet imtihanını kazandı ve profesyonel ömrü başladı. 1990 yılında Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi Devlet Konservatuarı’na öğretim bakılırsavlisi olarak atanan klarnet sanatkarı epeyce sayıda konser, temsil ve oda müziği konserleri verdi. Kendisi hem de Haliç Üniversitesi Konservatuarı’nda öğretim vazifelisi olarak bakılırsav almıştır. Eşi ve oğlu da müzisyen olan Feza Çetin, hala Maltepe Üniversitesi Konservatuarı’nda derslerine devam etmektedir.
Melis Gülercan
Mevzuyla ilgili Cumhuriyet.com.tr’ye konuşan Feza Çetin, “Opera sanatına karşı bir ön yargı var mı? Bir opera temsili izlenirken nasıl davranılması gerekir? Bir opera temsili nasıl takip edilmeli?” sorularına karşılık verdi. Çetin, sanat alanında özel bir yere sahip olan opera hakkında aydınlatıcı bilgiler verdi.
“ÖNYARGILARDAN DOĞAL OLARAK UZAKLAŞIRLAR”
Çetin, opera ve balenin iç içe geçmiş bir sahne sanatı olduğunu söylemiş oldu ve “Opera, toplumun ve toplumu oluşturan bireylerin, kültür ve sanat birikimlerinin tezahürü olan bir büyük sanattır. Bu edinimleri elde edenler, ön yargılardan da doğal olarak uzaklaşırlar” sözlerini kullandı.
Feza Çetin ile gerçekleştirdiğimiz röportaj şöyleki:
-Bir klarnet sanatkarı olarak biroldukça opera temsilinde vazife aldınız. Seyircinin operaya karşı geri dönüşleri nasıl oluyor? Opera sanatına karşı bir önyargı olduğunu düşünüyor musunuz?
Opera ele alınırken, baleyi de kesinlikle mevzunun içine katmamız gerekir. Zira Opera ve Bale sahne sanatıdır. Birbirleri ile iç içe geçmişlerdir. Bir opera yapıtı ortasında bale gösterisini, bir bale ortasında müzik söyleyen bir opera sanatkarını (esere ve tarihe gore) bakılırsabilirsiniz.
Opera, biroldukca sanatı içine alan (tiyatro, müzik, sinema, fotoğraf, heykel, bale-dans vs.) ve bu özelliği ile merak uyandıran büyük bir sanattır. Bir sanat sever, izleyeceği bir opera temsili ile, görsel, işitsel ve ruhsal olarak tatmin olur. Bu edinimleri algılayabilmek ve hissetmek için de bir birikimin olması, önyargılardan arınmış olmak gerektiğini düşünüyorum.
Seyirci bu büyük sanatı izlerken sahneyi gözleri ile takip eder, müziği de (gözü ile görmediği) orkestra da dinler. Gözü ile görmediği için orkestra, seyircilerin ayrıyeten merakını cezbeder. Orkestra, kendisine ayrılan orkestra çukurunda nazaranv yapmaktadır. Her perde içinde en başta küçük izleyiciler ve aileleri orkestra çukurunun başına gelerek gerek orkestra sanatkarları gerekse enstrümanları inceleyip meraklarını gidermeye çalışırlar. Eser bittikten daha sonra da kulise gidilip, sanatkarlar tebrik edilirler. Opera, toplumun ve toplumu oluşturan bireylerin, kültür ve sanat birikimlerinin tezahürü olan bir büyük sanattır. Bu edinimleri elde edenler, ön yargılardan da doğal olarak uzaklaşırlar.
-Operaya gittiğim vakit insanların ekseriyetle giysisine kuşamına ihtimam gösterdiğini gözlemledim. Bu yazılmamış bir kural mı? Yoksa opera tarihinde bununla ilgili yazılmış söylenmiş bilgiler var mı?
Opera, suare (akşam), matine (gündüz) olmak üzere sahnelenir. Hafta içleri ekseriyetle suare, cumartesi günleri de matine şovları sahnelenir. Bu prestij ile, kültür ve sanatın tüm öğelerini ortasında barındıran bu büyük şova (opera) iştirak da ihtimamlı, dikkatli ve algıların en üst düzeyde olduğu halde yaşanmalıdır. Kanımca… Tabi bu durumun yazılı kuralı yoktur. Ama müşahedelerim odur ki, bu mevzuda sanat severler operanın hakkını daima vermişlerdir. Hak ettiği itinası göstermişlerdir.
OPERA İZLEMEYE YENİ BAŞLAYACAKLARA TAVSİYELER
-Hiç operaya gitmemiş ve birinci kere gidecek olan birisini düşünelim. Salona girdiği andan opera bitimine kadar yapması gereken şeyler nelerdir? Örneğin kişi öncesinde bir araştırma yapmalı mı? Eser başlamadan evvel program kitapçığını alıp incelemeli mi? Şayet bu biçimde nasıl incelemeli?
Opera temsilini izlemeye giden bir izleyici, kesinlikle izleyeceği opera yapıtının librettosu (metni) ve birfazlaca bilginin yer aldığı program ismi verilen kitapçığı edinmelidir. Bu kitapçıkta bestekarın hayatı, operanın metni, konusu, orkestra sanatkarları ve nazaranvli tüm sanatkarların detaylarıne ulaşılabilir. Temsile gitmedilk evvel edindi ise ayrıntılarını bu kitapçıktaki bilgiler ile örtüştürmelidir. İhtimamlı dikkatli ve açık algılar ile yaşayacağı bu tecrübe sanatseverleri unutulmaz bir sanat fırtınasının içine sokacaktır.
-Opera sanatıyla ilgili bilgisi olan biroldukça sanatsever var. Pekala, opera izlemeye yeni başlayacaklar için birkaç tavsiye verebilir misiniz?
Opera, her bireyin kesinlikle yudumlaması gereken uçsuz bucaksız engin bir deryadır. İçinde kesinlikle her insanı cezbedecek bir kıvılcım bulmak mümkündür. Birinci kere bir opera yapıtını izlemeye gidecek bir sanatsever, ön yargılı olmamalıdır. Kendisini yapıtın büyüsüne kaptırmalıdır. Sessiz olmaya ihtimam göstermelidir. Programı (kitapçık) âlâ incelemeli ve edindiği bilgiler ile sahnede gördüğü görsel şöleni örtüştürmelidir. Kendisini yapıta konsantre etmelidir.
Her mevzuda olduğu üzere kültür ve sanat konusunun da özünü eğitim oluşturmaktadır. Küçük yaşlarda aile tarafınca yönlendirmeler ve okula başlayınca eğitim ile bu yönlendirmelerin pekiştirilmesi kültür ve sanata ilgi duyan bireylerin yetiştirilmesine vesile olacaktır. Sanatın hangi kolu olursa olsun, bir bireyin ilgisi, toplumsal hayata iştirakini, entelektüel bir kişiliğe ve sağlam bir karaktere sahip olmasını sağlayacaktır. Bunun için kültür ve sanat konusunda sağlam ve yapan destekleyici bir devlet siyasetine muhtaçlık vardır. Bu siyasetler, özel dalın sponsorlukları ile desteklenmelidir. bu biçimdelikle epeyce âlâ sanatkarlar ve onları dinleyecek entelektüel seyirciler bizatihi oluşacaktır.
İnsan ve toplum ömründe zevkler ve renkler tartışılmaz ve tartışılmamalıdır. Bu prestij ile; operayı seven de sevmeyende kesinlikle olacaktır. Sevmeyen şahısların yönlendirilmeleri oda müziği, orkestra konserleri ve bir daha sahne yapıtları olan müzikal, operet ve bale şovları ile sağlanmalıdır. bu biçimdelikle operaya uzanan yola çıkılmış ve ön yargıların yok edilmeye başlandığı hayata geçilmiş olur.
-Bir opera temsili izlenirken nasıl takip edilmeli? Kişi yabancı bir eser izliyorsa hem çeviri ekranını takip edip birebir vakitte opera yapıtına nasıl odaklanmalı? daha sonrasında izlediği yapıtı nasıl yorumlamalı? özetlemek gerekirse bahsedebilir misiniz?
Opera temsiline gitmedilk evvel eser hakkında edinilen bilgiler, kitapçıktan (program) alınan bilgiler ve sahniçin alınacak sinerji ile, sanatın keyfini çıkarmalıdır bir sanatsever…
Görsel olarak sıklıkla sahneye odaklanmış olsa bile kimi bazı çeviri ekranını da takip etmeli ve Libretto’yu (metin), daha evvel okuduğunda, müzik, sahne, ve Libretto’dan uzaklaşmamalıdır. Bu konsantrasyon, eser bittiğinde izlediklerini ve duyduklarını en gerçek biçimde yorumlamasını sağlayacaktır.
ÇETİN’DEN OPERA İZLEMEYE BAŞLAYANLAR İÇİN SEÇKİLER
Feza Çetin, opera sanatıyla ilgilenmeye başlayacaklar için kesinlikle okunması ve izlenmesi gereken televizyon gösterisi, müzikal ve kitapları sizler için derledi…
Kitap:
Opera Tarihi- Prof. Cevad Memduh Altar
100 Opera – Faruk Yener
Ateş Kuşu – Semiha Berksoy
Leyla Gencer ve Opera Dünyası – Ünal Öziş
Opera Sanatı – Eflatun Neimetzade
Müzikal: Cats, The Phantom of Opera
TV: Danny Kaye ve Metropolitan Operası
Feza Çetin Kimdir?
1965 yılında İstanbul’da doğan Çetin, 1976 yılında İstanbul Belediye Konservatuarı’na, 1985 yılında Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi Devlet Konservatuarı’na kabul edildi. 1987 yılında düzenlenen ‘Klarnet Yarışması’nda’ ikincilik mükafatı kazandı. ondan sonrasında 1988 yılında İstanbul Devlet Opera ve Balesi orkestra klarnet imtihanını kazandı ve profesyonel ömrü başladı. 1990 yılında Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi Devlet Konservatuarı’na öğretim bakılırsavlisi olarak atanan klarnet sanatkarı epeyce sayıda konser, temsil ve oda müziği konserleri verdi. Kendisi hem de Haliç Üniversitesi Konservatuarı’nda öğretim vazifelisi olarak bakılırsav almıştır. Eşi ve oğlu da müzisyen olan Feza Çetin, hala Maltepe Üniversitesi Konservatuarı’nda derslerine devam etmektedir.
Melis Gülercan