EsraBetül
Member
Pandeminin tesirleri azalıp aşı ve tedbirler yerini bulunca gazetecilik de daha keyifli ve verimli olmaya başladı. Yaz aylarının en sevdiğim işleri antik kentlerdeki hafriyat çalışmalarında yapılanlardır. Kurumlar sponsor oldukları yerleri göstermek için seyahat düzenler. Mafya irtibatlı seyahat değil bunlar, bir günlük iş gezisi! İş demişken, birinci seyahat İş Bankası’ndan! Likya bölgesini karış karış biliyorum neredeyse, lakin Karia’yı bilmiyormuşum. Üstelik de “Antik periyot, Osmanlı ve Cumhuriyet devrinin katman katman iç içe geçtiği ve hâlâ hayatın sürdüğü bir yerde, Stratonikeia antik kenti, Milas – Bodrum içinde, Yatağan’da. En hoş yanı ise buraya hiç nüfus yerleştirmesi yapılmamış olması. Yani şu bakkal dükkânını işleten amca, şu Osmanlı’dan kalma kahvede gözleme yapan teyze, gerçek bir Karia insanı! Genetik araştırması yapılsa, kim bilir neler çıkacak?
Antik bölgeyi epey özel yapan bu durum, farklı uygarlıkların izlerini birebir anda, üstelik yaşayan bir yapıda gorebilmemizi sağlıyor. Evet, antik kentin ortasında hâlâ yaşayan birkaç aile var, köy kahvesi, bakkal, Osmanlı mimarisinin izlerini taşıyor. Ayakta kalmış meskenler de. Sütun başları ve kalıntı duvarlar Osmanlı mimarisinin izlerini taşıyan bir binada kullanılmış, üzerinde yürüdüğümüz parke taşları ve ortasından yağmur aksın diye bilhassa eğimli yapılmış tarzı Osmanlı’dan.
Mozaikler görmemiz için ıslatılıyor.
Cumhuriyet devrindeki yerleşimler de dokuya ziyan vermeden, yol yöntem hayatı devam ettirmiş. Anadolu’nun hoşluğu, zenginliği, kaç bin yıllık olduğunu bilemediğimiz zeytin ağaçlarıyla, meskenleri, hamamları, sarsıntılara dayanamayıp yıkılmış tapınaklarının yanındaki küçük cami ile yaşayan bir müze burası!
Doğal ki bunda arkeolojik hafriyatları yürüten üniversitelere, bilim beşerlerine dayanak olan kurumların da katkısı büyük. İş Bankası’nın buraya gelene kadar Patara, Zeugma, Teos, Nysa ve Kaman/Kalehöyük’teki bilimsel çalışmalara takviye sağladığını da biliyoruz.
Stratonikeia antik kentinde hafriyatları “Arkeolojik pahaların yalnızca Anadolu topraklarının medeniyetine ışık tutmakla kalmayıp dünya kültür mirasına da katkı sağlayacağına inanıyoruz” diyen İş Sanat Genel Müdürü Zuhal Üreten’le birlikte gezip Stratonikeia antik kenti hafriyat lideri Prof. Dr. Bilal Söğüt’ün açıklamalarını dinledik. bir fazlaca antik hafriyatın tersine, burada çalışmalar 12 ay boyunca kesintisiz sürüyor. Bilal Hoca’nın heyecanı, buraya olan sevgisini hissetmemek imkânsız, ayrıyeten üç farklı periyodun izlerini taşıyan bu antik kentte hayatın sürmesi için gösterdiği çabayı da! Şu anda İş Bankası takviyesi ile kent merkezinde Kuzey ve Batı Cadde’nin birleştiği noktada yer alan ve Augustus devrinden MS 4. yüzyıldan olduğu anlaşılan “Tapınak-2” olarak isimlendirilen yapıyı kazıyorlar. Arkeolojik hafriyat alanlarını gezmiş olanlar bilir: O denli kepçe, iş makinesi değil, adeta okşayarak, severek küçük küçük kazılır topraklar. Zira o kazdığınız yerden bir heykel çıkabilir, bir alet, bir konut, bir tapınak? Prof Bilal Söğüt, “Arkeolojide son kazma, son kelam demektir. Biz daha kazmaya devam ediyoruz. Bu niçinle yapının kesin olarak ne hedefle kullanılmış olduğu ve kesin evreleri, hafriyatlar kararında muhakkak olacak” diyor.
STRATONIKEIA’DA ÜÇ DEVİR İÇ İÇE
Stratonikeia antik kentinin 2200 yıllık Helenistik Periyot öncesinde Karialıların toplandığı yer olarak biliniyor. Stratonikeia’daki en eski buluntular, MÖ 3. bine kadar gidiyor. Yazılı bilgiler ve yerleşimle ilgili buluntular, MÖ 2. binin sonlarına ilişkin. Antik müelliflerden Herodotos, Strabon, Pausanias ve Bizanslı Stephanos’un aktardıklarına bakılırsa, burada Helenistik Devir öncesine ilişkin bir yerleşmenin bulunduğu biliniyor. Kentin ismi, MÖ 3. yüzyılın 2. çeyreğinden itibaren Seleukos hükümdarı I. Antiokhos tarafınca, evvel üvey annesi çabucak sonrasında ise eşi olan Stratonike ismine değiştirilmiş. Kentte İdil Biret’in konser verdiği ve binlerce kişinin çıt çıkarmadan dinlediği bir tiyatro bile var. Bir kısmı kaymış ancak kalan kısımları hâlâ kullanılabilecek durumda. Kentte, 14-15. yüzyıla uzanan Beylikler Periyodu Türk hamamı da bulunuyor ve çok yeterli durumda!
Bir gladyatör ve Hekate hâlâ oradaymış!
Hamamın yanındaki Şaban Ağa Mescidi ise birinci defa gördüğüm bir halde ibadet edilebilecek kadar restore edilmiş lakin caminin tabanındaki camlardan iki katman aşağıda 1670 yılından kalma yapının izleri de görülebiliyor. bu biçimdeki ismiyle 1776 tarihindeki Hilair’in Eskihisar gravüründe ise burada tek şerefeli bir cami olduğu düşünülen bir imaj var.
HEKATE KUTSAL ALANI
Buraya kadar gelmişken Hekate’ye bir selam vermeden gidilir mi? Araçlara binip yaklaşık 10 km uzakta olan Lagina’ya gidiyoruz. Burada tanrıça Hekate’ye ilişkin bir kutsal alan ve bu alanı çevreleyen yerleşimler var. MÖ 4. yy’dan kalmış bu kutsal yerdeki şahane duttan tadıp, Cumhuriyet devrine ilişkin Mehmet Harman Bağ Evi’nin özgün haliyle korunup restore edilerek hafriyat takımına mesken sahipliği yaptığını öğreniyoruz. Bölgedeki Cumhuriyetin birinci senelerından kalmış binaların da mülkiyet sorunu yüzünden yıkılmasına göz yummaya Bilal Hoca’nın içi el vermiyor. Aileler büyümüş, mirasçılar çoğalmış, konutlar terk edilmiş, yarısı yıkılmış, lakin dokunulamıyor. Kamulaştırılma ya da hibelerle sorun çözüldüğünde ise birbirinden hoş yapılar ortaya çıkıyor! İnanışlar da yapılar üzere sürüyor. Tanrıça Hekate’ye inananların basamakların ortasına sıkıştırdığı portakal üzere küçük armağanları gülümsetiyor.
MÜZE LAZIM
Buradan çıkarılan yapıtların tamamı İstanbul Arkeoloji Müzesi’ne gdolayılmüş. Gönül ister ki burada bir de müze yapılsın ve tıpkı insanlarının burada yaşamaya devam etmesi üzere, yapıtları de burada görülebilsin. Bodrum, Milas ve etrafında uzun tatiller yapan herkese de buraları ziyaret etmelerini öneriyorum. Karia bölgesi, varlıklı geçmişi ve üç uygarlığın izlerini taşıyan yapısıyla ilgiyi hak ediyor.
Burayı hayata katmak için çalışan bilim insanlarını da hürmetle analım. Stratonikeia’da, birinci bilimsel hafriyatlar 1 Ağustos 1977 tarihinde Prof. Dr. Yusuf Bhalbukil başkanlığında bir takım tarafınca başlatılıp 1999 yılına kadar sürmüş. 2003-2006 yılları içinde Prof. Dr. M. Çetin Şahin başkanlığında hafriyatlar yapılmış. 2008 yılından beri hafriyat, araştırma ve onarım çalışmalarını Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Pamukkale Üniversitesi ismine, Prof. Dr. Bilal Söğüt başkanlığında bir grup yürütüyor.
Antik bölgeyi epey özel yapan bu durum, farklı uygarlıkların izlerini birebir anda, üstelik yaşayan bir yapıda gorebilmemizi sağlıyor. Evet, antik kentin ortasında hâlâ yaşayan birkaç aile var, köy kahvesi, bakkal, Osmanlı mimarisinin izlerini taşıyor. Ayakta kalmış meskenler de. Sütun başları ve kalıntı duvarlar Osmanlı mimarisinin izlerini taşıyan bir binada kullanılmış, üzerinde yürüdüğümüz parke taşları ve ortasından yağmur aksın diye bilhassa eğimli yapılmış tarzı Osmanlı’dan.
Mozaikler görmemiz için ıslatılıyor.
Cumhuriyet devrindeki yerleşimler de dokuya ziyan vermeden, yol yöntem hayatı devam ettirmiş. Anadolu’nun hoşluğu, zenginliği, kaç bin yıllık olduğunu bilemediğimiz zeytin ağaçlarıyla, meskenleri, hamamları, sarsıntılara dayanamayıp yıkılmış tapınaklarının yanındaki küçük cami ile yaşayan bir müze burası!
Doğal ki bunda arkeolojik hafriyatları yürüten üniversitelere, bilim beşerlerine dayanak olan kurumların da katkısı büyük. İş Bankası’nın buraya gelene kadar Patara, Zeugma, Teos, Nysa ve Kaman/Kalehöyük’teki bilimsel çalışmalara takviye sağladığını da biliyoruz.
Stratonikeia antik kentinde hafriyatları “Arkeolojik pahaların yalnızca Anadolu topraklarının medeniyetine ışık tutmakla kalmayıp dünya kültür mirasına da katkı sağlayacağına inanıyoruz” diyen İş Sanat Genel Müdürü Zuhal Üreten’le birlikte gezip Stratonikeia antik kenti hafriyat lideri Prof. Dr. Bilal Söğüt’ün açıklamalarını dinledik. bir fazlaca antik hafriyatın tersine, burada çalışmalar 12 ay boyunca kesintisiz sürüyor. Bilal Hoca’nın heyecanı, buraya olan sevgisini hissetmemek imkânsız, ayrıyeten üç farklı periyodun izlerini taşıyan bu antik kentte hayatın sürmesi için gösterdiği çabayı da! Şu anda İş Bankası takviyesi ile kent merkezinde Kuzey ve Batı Cadde’nin birleştiği noktada yer alan ve Augustus devrinden MS 4. yüzyıldan olduğu anlaşılan “Tapınak-2” olarak isimlendirilen yapıyı kazıyorlar. Arkeolojik hafriyat alanlarını gezmiş olanlar bilir: O denli kepçe, iş makinesi değil, adeta okşayarak, severek küçük küçük kazılır topraklar. Zira o kazdığınız yerden bir heykel çıkabilir, bir alet, bir konut, bir tapınak? Prof Bilal Söğüt, “Arkeolojide son kazma, son kelam demektir. Biz daha kazmaya devam ediyoruz. Bu niçinle yapının kesin olarak ne hedefle kullanılmış olduğu ve kesin evreleri, hafriyatlar kararında muhakkak olacak” diyor.
STRATONIKEIA’DA ÜÇ DEVİR İÇ İÇE
Stratonikeia antik kentinin 2200 yıllık Helenistik Periyot öncesinde Karialıların toplandığı yer olarak biliniyor. Stratonikeia’daki en eski buluntular, MÖ 3. bine kadar gidiyor. Yazılı bilgiler ve yerleşimle ilgili buluntular, MÖ 2. binin sonlarına ilişkin. Antik müelliflerden Herodotos, Strabon, Pausanias ve Bizanslı Stephanos’un aktardıklarına bakılırsa, burada Helenistik Devir öncesine ilişkin bir yerleşmenin bulunduğu biliniyor. Kentin ismi, MÖ 3. yüzyılın 2. çeyreğinden itibaren Seleukos hükümdarı I. Antiokhos tarafınca, evvel üvey annesi çabucak sonrasında ise eşi olan Stratonike ismine değiştirilmiş. Kentte İdil Biret’in konser verdiği ve binlerce kişinin çıt çıkarmadan dinlediği bir tiyatro bile var. Bir kısmı kaymış ancak kalan kısımları hâlâ kullanılabilecek durumda. Kentte, 14-15. yüzyıla uzanan Beylikler Periyodu Türk hamamı da bulunuyor ve çok yeterli durumda!
Bir gladyatör ve Hekate hâlâ oradaymış!
Hamamın yanındaki Şaban Ağa Mescidi ise birinci defa gördüğüm bir halde ibadet edilebilecek kadar restore edilmiş lakin caminin tabanındaki camlardan iki katman aşağıda 1670 yılından kalma yapının izleri de görülebiliyor. bu biçimdeki ismiyle 1776 tarihindeki Hilair’in Eskihisar gravüründe ise burada tek şerefeli bir cami olduğu düşünülen bir imaj var.
HEKATE KUTSAL ALANI
Buraya kadar gelmişken Hekate’ye bir selam vermeden gidilir mi? Araçlara binip yaklaşık 10 km uzakta olan Lagina’ya gidiyoruz. Burada tanrıça Hekate’ye ilişkin bir kutsal alan ve bu alanı çevreleyen yerleşimler var. MÖ 4. yy’dan kalmış bu kutsal yerdeki şahane duttan tadıp, Cumhuriyet devrine ilişkin Mehmet Harman Bağ Evi’nin özgün haliyle korunup restore edilerek hafriyat takımına mesken sahipliği yaptığını öğreniyoruz. Bölgedeki Cumhuriyetin birinci senelerından kalmış binaların da mülkiyet sorunu yüzünden yıkılmasına göz yummaya Bilal Hoca’nın içi el vermiyor. Aileler büyümüş, mirasçılar çoğalmış, konutlar terk edilmiş, yarısı yıkılmış, lakin dokunulamıyor. Kamulaştırılma ya da hibelerle sorun çözüldüğünde ise birbirinden hoş yapılar ortaya çıkıyor! İnanışlar da yapılar üzere sürüyor. Tanrıça Hekate’ye inananların basamakların ortasına sıkıştırdığı portakal üzere küçük armağanları gülümsetiyor.
MÜZE LAZIM
Buradan çıkarılan yapıtların tamamı İstanbul Arkeoloji Müzesi’ne gdolayılmüş. Gönül ister ki burada bir de müze yapılsın ve tıpkı insanlarının burada yaşamaya devam etmesi üzere, yapıtları de burada görülebilsin. Bodrum, Milas ve etrafında uzun tatiller yapan herkese de buraları ziyaret etmelerini öneriyorum. Karia bölgesi, varlıklı geçmişi ve üç uygarlığın izlerini taşıyan yapısıyla ilgiyi hak ediyor.
Burayı hayata katmak için çalışan bilim insanlarını da hürmetle analım. Stratonikeia’da, birinci bilimsel hafriyatlar 1 Ağustos 1977 tarihinde Prof. Dr. Yusuf Bhalbukil başkanlığında bir takım tarafınca başlatılıp 1999 yılına kadar sürmüş. 2003-2006 yılları içinde Prof. Dr. M. Çetin Şahin başkanlığında hafriyatlar yapılmış. 2008 yılından beri hafriyat, araştırma ve onarım çalışmalarını Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Pamukkale Üniversitesi ismine, Prof. Dr. Bilal Söğüt başkanlığında bir grup yürütüyor.