EsraBetül
Member
Her gün bir bayanın öldürüldüğü ataerkil ve seksist bir toplumda TV dizilerinin bayana karşı şiddet konusuna ilgisiz kalmaları mümkün mü? Alev Alev dizisinde bayana karşı şiddet izleği Fatmagül’ün Hatası Ne? den daha sonra birinci kere alışıldık klişelerin dışına çıkarak ele alınıyor. Bu açıdan da bu dizinin dizi tarihinde bir çığır açtığını düşünüyorum.
KİM KİMİN CANINA OKUYACAK?
Şu bir gerçek ki şiddet milyonları etkileyen dizilerimizin şayet olmazsa olmazı. Güzel ve berbat erkekler birbirleriyle kıyasıya savaşırken bayanlar yalnızca bir aracı pozisyonunda. Bu açıdan da oradan oraya savrulan kurban rolünün dışına bir türlü çıkamıyorlar. Sonunda da tıpkı masallarda olduğu üzere bahadır bir prens, yani harika bir erkek tarafınca kurtarılıyorlar. Heyecan, dehşetler ve kaçınılmaz memnun son. Bayana tek düşen göz kamaştırıcı hoşlukta olmak, bu biçimdelikle hem güzel birebir vakitte kuvvetli bir erkeği tavlayarak sorunu kökünden çözmek.
YA PRENS CANAVAR ÇIKARSA?
O denli de güzel erkeğin bir gün canavara dönüşemeyeceği ne malum? Erkekler canavar oldukları için mi? Hayır ancak bayanlar kendi ayaklarının üstünde duramadıkları için. Bayan erkek kim olursa olsun diğerlerine bağımlı yaşayan, yani buyruk kulu olan her insanın lakin her insanın yaşayabileceği en büyük bir tehlike bu. Özel hayatımızdan politik yaşama kadar toplumun her alanında, her kesimde var olan güç münasebetlerini dengelemenin tek yolu evvela birey olabilmek ki bu da kendimize inanmamıza ve kendi gizilgücümüzü kullanmamıza bağlı. Bu kuşkusuz herkes için sıkıntı olsa da bayanlar için epey daha sıkıntı. Zira bayanlar hayatlarını daima erkeklere nazaran biçimlendirmişler, hiç bir vakit kendileri olmayı, kendi ayaklarının üstünde durmayı öğrenememişler.
BAYANLARIN ÖZGÜRLÜK YOLU
Alev Alev’in kuvvetli bayanları ise yaşanan büyük bir yangından daha sonra ağlayıp sızlayıp kendilerini oradan oraya atmıyorlar, kendilerini kurtaracak kahraman prensi beklemiyorlar, büyük iniş ve çıkışlarla dolu olan engebeli bir müddetçte adım adım kendi yollarını arıyorlar. Arayışlarında olağan olarak yesyeni sevgi ve dayanışma tohumları atılıyor, dostluklar ve arkadaşlıklar kuruluyor, bağlar yaşanıyor. Dizinin üç başkişisi belediye lideri kocası tarafınca senelerca şiddet görmüş olan Cemre, hukuk okumuş olan Hayal ve yangında büyük hasar almış olan arkadaşı Çiçek’in kesişen yolları onları erkek şiddetine ve adaletsizliğe karşı fazlaca sancılı bir direnişe gdolayıyor. Bu süreçte bayanların hepsi olumlu bir dönüşüm geçirerek hem fildişi kulelerinin dışına çıkmayı ve kendi ayaklarının üstünde durmayı, tıpkı vakitte dayanışmayı öğreniyorlar; yaşadıkları her acı, her haksızlık onları daha da büyütüyor ve olgunlaştırıyor. Alev Alev’de bayana karşı şiddet izleği tüm boyutlarıyla işlenirken, mafya bağları, yolsuzluk, adaletsizlik üzere sıkıntılar da farklı açılardan gündeme geliyor.
BAYANA YÖNELİK ŞİDDET POLİTİKTİR
Dizinin enteresan yanı kişisel hikayelerle toplumsal sıkıntıların ustalıkla iç içe gelişmesi. Karısına senelerca fizikî ve ruhsal şiddet uygulayan eski belediye lideri Çelebi bir daha belediye lider adayı olarak şiddet aksisi nutuklarla halkı aldatırken, demokrasiden nasibi almamış bir toplumda adaletin kuvvetliden yana olduğunu bildiği için ‘asarsın da kesersin de’ zihniyetinden en küçük bir ödün vermeden ilerliyor. Gerçekten Cemre senelerca şiddet döngüsünden çıkamıyor, karşı koyduğu anda da akıl hastanesine yatırılıyor. Kimse onun sesini duymuyor. Zira emniyet güçlerinden hastanedeki hekimlere kadar herkes Çelebi’nin gölgesinde yaşıyor. O denli ya para, güç, manipülasyon ve üç kağıtla çözülmeyecek sorun yoktur.
DİREN BAYAN
Cemre ve arkadaşlarının ani bir baskınla Belediye liderinin konuşmasını keserek palavralarını bir bir gözler önüne sermeleri, kızını korumak için hayatını tehlikeye sokma değerine eşinin yanına dönen Cemre’nin Çelebi’nin iş arkadaşları için düzenlediği davette kocasının foyasını en küçük detayına kadar gözler öne sererek herkesi şoka uğratması, dizinin finaline gerçek Cemre’nin hayatı tehlikede olduğu için emniyet müdürlüğünün önünde yaptığı oturma hareketi ve bu aksiyona katılan on binlerce hanımın onunla dayanışmaya girmesi kolay kolay unutulamayacak sahneler.
DEĞİŞMENİN TILSIMLI GÜCÜ
Bu süreçte farklı toplumsal katmanlardan gelen insanların yaşadıkları aşk, sevgi ve dostluklar onların ömrün ortasında daha da pişmelerini sağlıyor. Dizi bütün dostluklardan ve bağlardan öğrenilecek bir şeyler olduğunu sezdiriyor bize. Yedikulenin maço delikanlılarıyla burjuvazinin okumuş kızlarının yolları birleşebilir mi? Avukat Rüya’ya “ben buyum değişemem, ister beni olduğum üzere kabul edersin ister çekip gidersin” diyebilen meczup dolu Ömer’in de pekala değişebilir olduğu gösteriliyor bize. Ya da ağabeyi Çelebi üzere kuvvetli olmak için dünyanın yanlışını yapan, bu biçimdelikle istemeden insanların vefatına yol açan İskender de her ne değerine olursa olsun değişmeye hazırdır, zira onun da ortasında sevgi arayan bir çocuk vardır. Kuşkusuz değişim kıvılcımlarını yakan bayanların yanlışsız bildikleri yoldan hiç şaşmayan yapan duruşudur. Avukat Hayal kendisini korumak için oburlarının ağzını burnunu kıran sevgilisi Ömer’e karşı dururken, “bugün beni sevdiği için şiddet uygulayan birinin yarın bana el kaldırmayacağı ne malum?” diye sorar. Çiçek hayli sevdiği İskender’i kendi elleriyle polise teslim eder. Bu onun için fazlaca da güç olsa mecburidir, zira İskender yaptığı yanlışın bedelini ödemelidir. bu biçimdelikle bir gün o da olgunlaşarak kurtulacaktır hapishaniçin. Değişmeye direnenler yalnızca Çelebi üzere faşizan karakterlerdir.
‘BİR ÇOCUKTAN KATİL YARATAN’ ANNELER
Güç ataerkilliğin can damarını oluşturuyorsa, güç ismine erkek çocuklarını birer canavara dönüştüren bayanların da bunda hissesi vardır. Hakikaten İskender ve Çelebi’nin oğulları için her şeyi yapmaya hazır olan anneleri ataerkil sistemde güce tapan bayanı simgeler. Onun üzere bayanlar olmasa tahminen de ataerkilliğin duvarları yavaş yavaş çatlayabilir bildirisi verilir bize. Tahminen de tarihteki diktatörlerin annelerini mercek altına almamız gerekir. Zira ‘bir çocuktan bir katil yaratma’sürecinde yalnızca ataerkil ve bayan düşmanı bir toplumun değil, annelerin de hissesi büyüktür.
ÇÖPLÜKTE BULUNAN ÇOCUK
Dizinin zayıf yanı yok mu? Var olağan olarak, sonuna gerçek yalnızca Çelebi’nin psikopatlığında odaklaşarak yer yer neredeyse bir dehşet sinemasına dönüşmesi dizinin bedeline gölge düşürüyor üzere oluyorsa da son sahnelerde bayan dayanışmasına tartı verilerek (Cemre’nin bütün arkadaşları ve tanıdığı tanımadığı başka bayanlardan güç alması, onlar için bir sığınma meskeni açması) husus manalı bir biçimde toparlanıyor. Öte yandan Çelebi karakterinin annesi babası belirli olmayan, çöplükten bulunmuş bir çocuk olması hem annesiz ve babasız çocukları ötekileştirmemize de yol açabilir, birebir vakitte bizleri bütün sıkıntıların sebebi psikopatlıkmış üzere yanlış bir yönlendirmeye götürebilir. Dünyayı yönlendiren diktatörler hakikaten psikopat olsalardı, probleme tahlil bulunabilirdi. Sonuçta faşizm ruhsal bir sorun değil bir sistem problemidir. Aslında senaryoda küçük bir kaç değişiklikle bu problemlerin çarçabuk üstesinden çarçabuk gelinebilirdi lakin bu mevzu da ya senaristlerin gözünden kaçmış ya da otosansür düzeneği devreye girmiş olacak.
DİZİNİN KIŞKIRTICI YANI
Dizi üzerine kısa bir soruşturma yaptığımda pek fazlaca kimsenin dizinin başka dizilerden ayrılan, bu açıdan da ezber bozan yanını fark etmemiş olduğunu fark ettim. Şuurlu ya da bilinçsiz bir karşı koyuş kelam konusu olabilir mi? Bir izleyici bayanların fazla ön planda olduklarından yakınıyor, diğeri “bizde her şey mi bu biçimde kötü” kelamlarıyla adalet sistemin bu biçimde eleştirilmesinden duyduğu rahatsızlığı lisana getiriyor, bir daha bir diğeri bu dizinin izleyiciyi olumsuz etkileyebileceğini öne sürüyordu. pek epey kişinin dayanamayıp diziyi izlemekten vazgeçmesi de birebir zihniyetin bir uzantısı olmalı. Dizileri yalnızca baş boşaltmak için bildik klişeler çerçevesinde izleyenlere bu dizinin fazla gelmiş olması mümkün. Karısına şiddet uygulayarak herkesi palavra dolanla uyutan belediye lideri; sevdiği adamı adalete teslim etmekten çekinmeyen bir genç bayan; belediye liderinin oyunlarına özgürce direnen bayanlar; şiddete hayır diyerek neredeyse sevdiğinden vazgeçen bir diğer bayan vb. sahneler pek epeyce kimseyi provoke etmiş olabilir. bu biçimde da bu bir Fransız dizisinden uyarlama denip işin ortasından çıkacak mıyız? Hayır o denli kolay değil Fransız dizisi bir cins soap opera olarak heybetli kostüm ve sahneleriyle on dokuzuncu yüzyılda geçiyor ve yalnızca sekiz kısımla sonlu. Alev Alev ise bayana karşı şiddet ve bayanların özgürleşmesini konusunu hayli başarılı bir formda günümüz Türkiye’sine taşıyor. Bu açıdan da sanırım uyarlamadan hayli esinlemeden kelam etmemiz daha gerçek olur. Sonuçta başta senaristler olmak kuvvetli oyuncu takımı ve direktörüyle dört dörtlük bir dizi olduğunu söyleyebilirim. Dizileri yalnızca baş boşaltmak ya da vakit öldürmek için izlemeyenlerin bu diziyi kesinlikle internetten izlemeleri gerekir. İstanbul Mukavelesinden vazgeçildiği, bayana karşı şiddetin katlanarak sürdüğü bir devirde kuvvetli bayan rol modellerine ne kadar epeyce muhtaçlığımız olduğunu anımsatıyor bizlere.
KİM KİMİN CANINA OKUYACAK?
Şu bir gerçek ki şiddet milyonları etkileyen dizilerimizin şayet olmazsa olmazı. Güzel ve berbat erkekler birbirleriyle kıyasıya savaşırken bayanlar yalnızca bir aracı pozisyonunda. Bu açıdan da oradan oraya savrulan kurban rolünün dışına bir türlü çıkamıyorlar. Sonunda da tıpkı masallarda olduğu üzere bahadır bir prens, yani harika bir erkek tarafınca kurtarılıyorlar. Heyecan, dehşetler ve kaçınılmaz memnun son. Bayana tek düşen göz kamaştırıcı hoşlukta olmak, bu biçimdelikle hem güzel birebir vakitte kuvvetli bir erkeği tavlayarak sorunu kökünden çözmek.
YA PRENS CANAVAR ÇIKARSA?
O denli de güzel erkeğin bir gün canavara dönüşemeyeceği ne malum? Erkekler canavar oldukları için mi? Hayır ancak bayanlar kendi ayaklarının üstünde duramadıkları için. Bayan erkek kim olursa olsun diğerlerine bağımlı yaşayan, yani buyruk kulu olan her insanın lakin her insanın yaşayabileceği en büyük bir tehlike bu. Özel hayatımızdan politik yaşama kadar toplumun her alanında, her kesimde var olan güç münasebetlerini dengelemenin tek yolu evvela birey olabilmek ki bu da kendimize inanmamıza ve kendi gizilgücümüzü kullanmamıza bağlı. Bu kuşkusuz herkes için sıkıntı olsa da bayanlar için epey daha sıkıntı. Zira bayanlar hayatlarını daima erkeklere nazaran biçimlendirmişler, hiç bir vakit kendileri olmayı, kendi ayaklarının üstünde durmayı öğrenememişler.
BAYANLARIN ÖZGÜRLÜK YOLU
Alev Alev’in kuvvetli bayanları ise yaşanan büyük bir yangından daha sonra ağlayıp sızlayıp kendilerini oradan oraya atmıyorlar, kendilerini kurtaracak kahraman prensi beklemiyorlar, büyük iniş ve çıkışlarla dolu olan engebeli bir müddetçte adım adım kendi yollarını arıyorlar. Arayışlarında olağan olarak yesyeni sevgi ve dayanışma tohumları atılıyor, dostluklar ve arkadaşlıklar kuruluyor, bağlar yaşanıyor. Dizinin üç başkişisi belediye lideri kocası tarafınca senelerca şiddet görmüş olan Cemre, hukuk okumuş olan Hayal ve yangında büyük hasar almış olan arkadaşı Çiçek’in kesişen yolları onları erkek şiddetine ve adaletsizliğe karşı fazlaca sancılı bir direnişe gdolayıyor. Bu süreçte bayanların hepsi olumlu bir dönüşüm geçirerek hem fildişi kulelerinin dışına çıkmayı ve kendi ayaklarının üstünde durmayı, tıpkı vakitte dayanışmayı öğreniyorlar; yaşadıkları her acı, her haksızlık onları daha da büyütüyor ve olgunlaştırıyor. Alev Alev’de bayana karşı şiddet izleği tüm boyutlarıyla işlenirken, mafya bağları, yolsuzluk, adaletsizlik üzere sıkıntılar da farklı açılardan gündeme geliyor.
BAYANA YÖNELİK ŞİDDET POLİTİKTİR
Dizinin enteresan yanı kişisel hikayelerle toplumsal sıkıntıların ustalıkla iç içe gelişmesi. Karısına senelerca fizikî ve ruhsal şiddet uygulayan eski belediye lideri Çelebi bir daha belediye lider adayı olarak şiddet aksisi nutuklarla halkı aldatırken, demokrasiden nasibi almamış bir toplumda adaletin kuvvetliden yana olduğunu bildiği için ‘asarsın da kesersin de’ zihniyetinden en küçük bir ödün vermeden ilerliyor. Gerçekten Cemre senelerca şiddet döngüsünden çıkamıyor, karşı koyduğu anda da akıl hastanesine yatırılıyor. Kimse onun sesini duymuyor. Zira emniyet güçlerinden hastanedeki hekimlere kadar herkes Çelebi’nin gölgesinde yaşıyor. O denli ya para, güç, manipülasyon ve üç kağıtla çözülmeyecek sorun yoktur.
DİREN BAYAN
Cemre ve arkadaşlarının ani bir baskınla Belediye liderinin konuşmasını keserek palavralarını bir bir gözler önüne sermeleri, kızını korumak için hayatını tehlikeye sokma değerine eşinin yanına dönen Cemre’nin Çelebi’nin iş arkadaşları için düzenlediği davette kocasının foyasını en küçük detayına kadar gözler öne sererek herkesi şoka uğratması, dizinin finaline gerçek Cemre’nin hayatı tehlikede olduğu için emniyet müdürlüğünün önünde yaptığı oturma hareketi ve bu aksiyona katılan on binlerce hanımın onunla dayanışmaya girmesi kolay kolay unutulamayacak sahneler.
DEĞİŞMENİN TILSIMLI GÜCÜ
Bu süreçte farklı toplumsal katmanlardan gelen insanların yaşadıkları aşk, sevgi ve dostluklar onların ömrün ortasında daha da pişmelerini sağlıyor. Dizi bütün dostluklardan ve bağlardan öğrenilecek bir şeyler olduğunu sezdiriyor bize. Yedikulenin maço delikanlılarıyla burjuvazinin okumuş kızlarının yolları birleşebilir mi? Avukat Rüya’ya “ben buyum değişemem, ister beni olduğum üzere kabul edersin ister çekip gidersin” diyebilen meczup dolu Ömer’in de pekala değişebilir olduğu gösteriliyor bize. Ya da ağabeyi Çelebi üzere kuvvetli olmak için dünyanın yanlışını yapan, bu biçimdelikle istemeden insanların vefatına yol açan İskender de her ne değerine olursa olsun değişmeye hazırdır, zira onun da ortasında sevgi arayan bir çocuk vardır. Kuşkusuz değişim kıvılcımlarını yakan bayanların yanlışsız bildikleri yoldan hiç şaşmayan yapan duruşudur. Avukat Hayal kendisini korumak için oburlarının ağzını burnunu kıran sevgilisi Ömer’e karşı dururken, “bugün beni sevdiği için şiddet uygulayan birinin yarın bana el kaldırmayacağı ne malum?” diye sorar. Çiçek hayli sevdiği İskender’i kendi elleriyle polise teslim eder. Bu onun için fazlaca da güç olsa mecburidir, zira İskender yaptığı yanlışın bedelini ödemelidir. bu biçimdelikle bir gün o da olgunlaşarak kurtulacaktır hapishaniçin. Değişmeye direnenler yalnızca Çelebi üzere faşizan karakterlerdir.
‘BİR ÇOCUKTAN KATİL YARATAN’ ANNELER
Güç ataerkilliğin can damarını oluşturuyorsa, güç ismine erkek çocuklarını birer canavara dönüştüren bayanların da bunda hissesi vardır. Hakikaten İskender ve Çelebi’nin oğulları için her şeyi yapmaya hazır olan anneleri ataerkil sistemde güce tapan bayanı simgeler. Onun üzere bayanlar olmasa tahminen de ataerkilliğin duvarları yavaş yavaş çatlayabilir bildirisi verilir bize. Tahminen de tarihteki diktatörlerin annelerini mercek altına almamız gerekir. Zira ‘bir çocuktan bir katil yaratma’sürecinde yalnızca ataerkil ve bayan düşmanı bir toplumun değil, annelerin de hissesi büyüktür.
ÇÖPLÜKTE BULUNAN ÇOCUK
Dizinin zayıf yanı yok mu? Var olağan olarak, sonuna gerçek yalnızca Çelebi’nin psikopatlığında odaklaşarak yer yer neredeyse bir dehşet sinemasına dönüşmesi dizinin bedeline gölge düşürüyor üzere oluyorsa da son sahnelerde bayan dayanışmasına tartı verilerek (Cemre’nin bütün arkadaşları ve tanıdığı tanımadığı başka bayanlardan güç alması, onlar için bir sığınma meskeni açması) husus manalı bir biçimde toparlanıyor. Öte yandan Çelebi karakterinin annesi babası belirli olmayan, çöplükten bulunmuş bir çocuk olması hem annesiz ve babasız çocukları ötekileştirmemize de yol açabilir, birebir vakitte bizleri bütün sıkıntıların sebebi psikopatlıkmış üzere yanlış bir yönlendirmeye götürebilir. Dünyayı yönlendiren diktatörler hakikaten psikopat olsalardı, probleme tahlil bulunabilirdi. Sonuçta faşizm ruhsal bir sorun değil bir sistem problemidir. Aslında senaryoda küçük bir kaç değişiklikle bu problemlerin çarçabuk üstesinden çarçabuk gelinebilirdi lakin bu mevzu da ya senaristlerin gözünden kaçmış ya da otosansür düzeneği devreye girmiş olacak.
DİZİNİN KIŞKIRTICI YANI
Dizi üzerine kısa bir soruşturma yaptığımda pek fazlaca kimsenin dizinin başka dizilerden ayrılan, bu açıdan da ezber bozan yanını fark etmemiş olduğunu fark ettim. Şuurlu ya da bilinçsiz bir karşı koyuş kelam konusu olabilir mi? Bir izleyici bayanların fazla ön planda olduklarından yakınıyor, diğeri “bizde her şey mi bu biçimde kötü” kelamlarıyla adalet sistemin bu biçimde eleştirilmesinden duyduğu rahatsızlığı lisana getiriyor, bir daha bir diğeri bu dizinin izleyiciyi olumsuz etkileyebileceğini öne sürüyordu. pek epey kişinin dayanamayıp diziyi izlemekten vazgeçmesi de birebir zihniyetin bir uzantısı olmalı. Dizileri yalnızca baş boşaltmak için bildik klişeler çerçevesinde izleyenlere bu dizinin fazla gelmiş olması mümkün. Karısına şiddet uygulayarak herkesi palavra dolanla uyutan belediye lideri; sevdiği adamı adalete teslim etmekten çekinmeyen bir genç bayan; belediye liderinin oyunlarına özgürce direnen bayanlar; şiddete hayır diyerek neredeyse sevdiğinden vazgeçen bir diğer bayan vb. sahneler pek epeyce kimseyi provoke etmiş olabilir. bu biçimde da bu bir Fransız dizisinden uyarlama denip işin ortasından çıkacak mıyız? Hayır o denli kolay değil Fransız dizisi bir cins soap opera olarak heybetli kostüm ve sahneleriyle on dokuzuncu yüzyılda geçiyor ve yalnızca sekiz kısımla sonlu. Alev Alev ise bayana karşı şiddet ve bayanların özgürleşmesini konusunu hayli başarılı bir formda günümüz Türkiye’sine taşıyor. Bu açıdan da sanırım uyarlamadan hayli esinlemeden kelam etmemiz daha gerçek olur. Sonuçta başta senaristler olmak kuvvetli oyuncu takımı ve direktörüyle dört dörtlük bir dizi olduğunu söyleyebilirim. Dizileri yalnızca baş boşaltmak ya da vakit öldürmek için izlemeyenlerin bu diziyi kesinlikle internetten izlemeleri gerekir. İstanbul Mukavelesinden vazgeçildiği, bayana karşı şiddetin katlanarak sürdüğü bir devirde kuvvetli bayan rol modellerine ne kadar epeyce muhtaçlığımız olduğunu anımsatıyor bizlere.