EliteDizqn
Active member
Dünya ve Türkiye iktisadıyla ilgili, geçmişte olduğu üzere bugün de “büyüme”, “kişi başı ortalama tüketim” kavramları havalarda uçuşurken “kâr hırsı dolu” uygulamaların yıkıcı sonuçları her geçen gün daha fazla ortaya çıkıyor.
Örneğin Sıhhat ve Etraf Birliği (HEAL), “Kronik Kömür Kirliliği Kümülatif Sıhhat Tesirleri Özel Raporu”yla son 55 yılın durumun ortaya koydu. Rapora göre, 1965-2020 yılları içinde açılan ve hala 16 vilayette faaliyette olan heyeti gücü 50 megavatın (MW) üstündeki 30 büyük kömürlü termik santralı, toplamda 4.8 trilyon TL sıhhat masrafına ve 62 milyon iş günü kaybına niye oldu.
200 BİN ERKEN MEVT
bir daha, yalnızca Zonguldak, Çanakkale, Muğla ve İskenderun’daki santralların niye olduğu sıhhat yükü, toplamın yüzde 40’ına karşılık geliyor. Bu santrallar, bununla birlikte yaklaşık 200 bin erken vefata, 118 bin erken doğuma, 1 milyon 250 bin çocukta bronşit hadisesine yol açtı. Raporu tanıtan isimlerden HEAL Türkiye Sıhhat ve Güç Siyasetleri Kıdemli Danışmanı Funda Gacal, 2020’deki elektrik üretiminin yüzde 34’ünün termik santrallardan geldiğini anımsatarak şunları anlattı:
YATAĞAN KIYMETLİ ÖRNEK
“Türkiye, geçen yılın sonunda Paris İklim Anlaşması’nı onayladı ve 2053 için net sıfır karbon maksadı koydu. Buna karşın Türkiye, çabucak hemen kömür kullanmasını sonlandırmak için bir tarih belirlemedi ve kömürlü termik santral kapasitesini iki katına çıkarma maksadını sürdürüyor.”
HEAL Genel Müdür Yardımcısı Anne Stauffer de “Eski, kirletici bir güç üretim biçiminden yüzde 100 yenilenebilir güce geçmek sıhhat ve iktisat açısından en manalı olanı” yorumunu yaparken Türk Toraks Derneği’nden Dr. Sebahat Genç, Yatağan meselae atıfla burada teneffüs sistemi şikâyetiyle yatan hasta sayısının Muğla’dan iki kat fazla olduğunu belirtti.
“SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK”TE ZAHMET VAR
Deloitte’un “2022 CxO Sürdürülebilirlik Raporu” da dünya genelinde iş başkanlarının iklim değişikliği konusundaki kaygılarında hiç bir gerileme olmadığını gösterdi.
Rapora bakılırsa üst seviye yöneticiler ya da CxO’ların (deneyim üst yöneticisi) yüzde 89’u iklim krizi yaşandığını kabul ederken yüzde 63’ü tertiplerinin bu bahiste son derece telaşlı olduğunu belirtiyor. Rapor, ayrıyeten artan tasalara rağmen CxO’ların temel iş süreçlerine sürdürülebilirliği dahil etmekte kuvvetlik çektiğine işaret ediyor. Anket iştirakçilerin yüzde 97’si iklim değişikliğinin kurumlarını şimdiden, yüzde 50’si ise bu durumdan operasyonlarının (iş modelleri, tedarik zincirleri vs) olumsuz etkilendiğini vurguladı.
Raporu yorumlayan Deloitte Türkiye Risk Danışmanlığı Yöneticisi ve Sürdürülebilirlik Başkanı Murat Günaydın, “İş dünyasının atacağı yavuz adımlara muhtaçlık var. İklim değişikliğinin yarattığı hasarı sınırlamak için hâlâ vakit var. Bu noktada meydan okumaya hazır olduğumuzu kanıtlamanın vakti geldi” diye konuştu.
EŞSİZ EKOSİSTEM TEHLİKEDE
Türkiye için “yeni bir iktisadi kalkınma hamlesi” olacağı belirtilen ve birinci sefer 2018’de duyurulan “mega sanayi bölgeleri”nin yer seçim kararlarını inceleyen TEMA Vakfı, projelerin ülkenin sahip olduğu “eşsiz ekosistem alanları”nı koruyacak bir kurgu ortasında gözetilmeden, değerli tabiat alanlarına telafi edilemeyecek ziyanlar verilmesine yol açılacak biçimde planlandığını belirtti. Anlık olarak alınan yatırım kararlarının Türkiye için geri dönüşü mümkün olmayan ziyanlar doğuracağını paylaşan TEMA, ekolojik pahalarla çelişen, biyolojik çeşitlilik ve doğal varlıklar üzerinde tehdit oluşturan bir kalkınma atağının sürdürülebilir olmadığını vurguladı.
Zonguldak’daki “Filyos Sanayi Bölgesi”, Trabzon’daki “Yatırım Adası”, Sakarya’daki “Karasu Münferit Yatırım Yeri” ve Adana’daki “Ceyhan Güç İhtisas Sanayi Bölgesi”ni masaya yatırdıklarını ve bütüncül bir planlama yaklaşımı nazaranmediklerini tabir eden TEMA Vakfı Lideri Deniz Ataç şöyleki devam etti:
“Flora ve fauna bakımından bu kadar kıymetli olan kıyı bölgelerinde yapı yoğunluğu, kirlilik yükü ve afet riskleri engellenmeli. İklim krizi, iktisadi kriz ve toplumsal adalet meselelerinin bir arada tahlili için ekonomik gereksinimlerle birlikte ekosistem üstündeki geri dönüşü olmayan ve gelecekte epey daha ağır ekonomik ve toplumsal sonuçlara niçiniyet verebilecek tesirlerin hesaba katılması gerekli.”
Örneğin Sıhhat ve Etraf Birliği (HEAL), “Kronik Kömür Kirliliği Kümülatif Sıhhat Tesirleri Özel Raporu”yla son 55 yılın durumun ortaya koydu. Rapora göre, 1965-2020 yılları içinde açılan ve hala 16 vilayette faaliyette olan heyeti gücü 50 megavatın (MW) üstündeki 30 büyük kömürlü termik santralı, toplamda 4.8 trilyon TL sıhhat masrafına ve 62 milyon iş günü kaybına niye oldu.
200 BİN ERKEN MEVT
bir daha, yalnızca Zonguldak, Çanakkale, Muğla ve İskenderun’daki santralların niye olduğu sıhhat yükü, toplamın yüzde 40’ına karşılık geliyor. Bu santrallar, bununla birlikte yaklaşık 200 bin erken vefata, 118 bin erken doğuma, 1 milyon 250 bin çocukta bronşit hadisesine yol açtı. Raporu tanıtan isimlerden HEAL Türkiye Sıhhat ve Güç Siyasetleri Kıdemli Danışmanı Funda Gacal, 2020’deki elektrik üretiminin yüzde 34’ünün termik santrallardan geldiğini anımsatarak şunları anlattı:
YATAĞAN KIYMETLİ ÖRNEK
“Türkiye, geçen yılın sonunda Paris İklim Anlaşması’nı onayladı ve 2053 için net sıfır karbon maksadı koydu. Buna karşın Türkiye, çabucak hemen kömür kullanmasını sonlandırmak için bir tarih belirlemedi ve kömürlü termik santral kapasitesini iki katına çıkarma maksadını sürdürüyor.”
HEAL Genel Müdür Yardımcısı Anne Stauffer de “Eski, kirletici bir güç üretim biçiminden yüzde 100 yenilenebilir güce geçmek sıhhat ve iktisat açısından en manalı olanı” yorumunu yaparken Türk Toraks Derneği’nden Dr. Sebahat Genç, Yatağan meselae atıfla burada teneffüs sistemi şikâyetiyle yatan hasta sayısının Muğla’dan iki kat fazla olduğunu belirtti.
“SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK”TE ZAHMET VAR
Deloitte’un “2022 CxO Sürdürülebilirlik Raporu” da dünya genelinde iş başkanlarının iklim değişikliği konusundaki kaygılarında hiç bir gerileme olmadığını gösterdi.
Rapora bakılırsa üst seviye yöneticiler ya da CxO’ların (deneyim üst yöneticisi) yüzde 89’u iklim krizi yaşandığını kabul ederken yüzde 63’ü tertiplerinin bu bahiste son derece telaşlı olduğunu belirtiyor. Rapor, ayrıyeten artan tasalara rağmen CxO’ların temel iş süreçlerine sürdürülebilirliği dahil etmekte kuvvetlik çektiğine işaret ediyor. Anket iştirakçilerin yüzde 97’si iklim değişikliğinin kurumlarını şimdiden, yüzde 50’si ise bu durumdan operasyonlarının (iş modelleri, tedarik zincirleri vs) olumsuz etkilendiğini vurguladı.
Raporu yorumlayan Deloitte Türkiye Risk Danışmanlığı Yöneticisi ve Sürdürülebilirlik Başkanı Murat Günaydın, “İş dünyasının atacağı yavuz adımlara muhtaçlık var. İklim değişikliğinin yarattığı hasarı sınırlamak için hâlâ vakit var. Bu noktada meydan okumaya hazır olduğumuzu kanıtlamanın vakti geldi” diye konuştu.
EŞSİZ EKOSİSTEM TEHLİKEDE
Türkiye için “yeni bir iktisadi kalkınma hamlesi” olacağı belirtilen ve birinci sefer 2018’de duyurulan “mega sanayi bölgeleri”nin yer seçim kararlarını inceleyen TEMA Vakfı, projelerin ülkenin sahip olduğu “eşsiz ekosistem alanları”nı koruyacak bir kurgu ortasında gözetilmeden, değerli tabiat alanlarına telafi edilemeyecek ziyanlar verilmesine yol açılacak biçimde planlandığını belirtti. Anlık olarak alınan yatırım kararlarının Türkiye için geri dönüşü mümkün olmayan ziyanlar doğuracağını paylaşan TEMA, ekolojik pahalarla çelişen, biyolojik çeşitlilik ve doğal varlıklar üzerinde tehdit oluşturan bir kalkınma atağının sürdürülebilir olmadığını vurguladı.
Zonguldak’daki “Filyos Sanayi Bölgesi”, Trabzon’daki “Yatırım Adası”, Sakarya’daki “Karasu Münferit Yatırım Yeri” ve Adana’daki “Ceyhan Güç İhtisas Sanayi Bölgesi”ni masaya yatırdıklarını ve bütüncül bir planlama yaklaşımı nazaranmediklerini tabir eden TEMA Vakfı Lideri Deniz Ataç şöyleki devam etti:
“Flora ve fauna bakımından bu kadar kıymetli olan kıyı bölgelerinde yapı yoğunluğu, kirlilik yükü ve afet riskleri engellenmeli. İklim krizi, iktisadi kriz ve toplumsal adalet meselelerinin bir arada tahlili için ekonomik gereksinimlerle birlikte ekosistem üstündeki geri dönüşü olmayan ve gelecekte epey daha ağır ekonomik ve toplumsal sonuçlara niçiniyet verebilecek tesirlerin hesaba katılması gerekli.”