Trendio
Active member
EROL OYTUN ERCAN
Dünya çapında biroldukca siyaset yapıcıya ve kuruluşa danışmanlık veren Mariana Mazzucato, Türkçe’de yayınlanan “Girişimci Devlet: Kamu ve Özel Kesim Efsanelerini Çöpe Atın” isimli kitabında devletlerin ekonomik büyümede nasıl bir rol oynadığını ayrıntılı bir biçimde inceliyor.
Salgın daha sonrasında devletlerin iktisadın yeşil dönüşümünde nasıl bir rol oynayacağı tartışılırken Bloomberg HT ile görüşlerini paylaşan Mazzucato, devletlerin iktisatta asli rol üstlenmesinin salgınla başlamadığını ve bu dönüşümü salgına indirmenin tehlikeli olabileceğini belirtti.
“bu biçimde bir yaklaşım uzun periyotlu stratejik bir duruştan fazla kısa periyotlu tepkisel bir duruşa niye olarak on yıllardır devam eden inovasyon ve yatırımların yüksek karbon senaryosuna geri dönmesine niye olabilir” diyen Mazzucato, devletin öne çıkmasının temelde kapitalizmin kamuyu önceleyen bir yaklaşım etrafında bir daha şekillenmesi manasına geldiğini söylemiş oldu.
Devletlerin risk alarak yeni yeşil teşebbüslerin ana fonlayıcısı olmasının büyük ehemmiyet taşıdığını belirten Mazzucato, “Kamu bankalarının yeşil varlıklarının toplamı özel bankaların tamamının yeşil varlıklarının toplamı kadar. Ama yeşil teknolojilerin Ar-Ge faaliyetlerinin ve yeşil teşebbüslerin desteklenmesi için daha fazla ‘yeşil yatırım bankası’na muhtaçlığımız var” diye ekledi.
Türkiye’nin iklim değişikliğine karşı kırılganlıkları olduğunu lakin yeşil sanayi dönüşümü için uygun durumda bulunduğunu vurgulayan Mazzucato, “kuvvetli bir merkezi devlet yapısı, süratle büyüyen iktisadı ve devletin yüksek teknoloji ve yeşil yatırımlara giderek artan ilgisiyle Türkiye yeşil sanayi dönüşümü için epeyce güzel bir durumda bulunuyor” dedi.
Teşebbüsçü devlet ne demek? Ana özellikleri neler?
Teşebbüsçü devlet, bilhassa Kuzey Atlantik ülkelerinde geçtiğimiz yüzyılda ortaya çıkan neoliberal devletin tam zıttı olarak tanımlanabilir. 1970’lerden beri devletin iktisatta bağımsız bir aktör olma fikrine karşı kuvvetli bir muhalefet var. Bu muhalefetin içerisinde devletin özgür piyasanın işlemesini sağlayacak küçük düzenlemeler yapmasını savunanlardan, neoliberal devletin müdahale ederek rekabet tabanını eşitlemesini, özel yatırımı çekmesini ve piyasadaki aksaklıkları gidermesini savunanlara kadar biroldukça farklı görüş bulunuyor. bu biçimde bir bağlamda özel dal büyümenin, inovasyonun ve yaratıcılığın itici gücü olarak görülürken kamu bölümüne yalnızca kolaylaştırıcı bir rol atfedildiği görülüyor.
Bunun tam tersine, teşebbüsçü devlet iktisatta inovasyon ve müdahale için devletin dinamik kapasitesinin bir daha keşfedilmesini tabir ediyor. Yalnızca piyasa meselelerine reaksiyon veren pasif bir kamu dalı yerine risk almaya istekli, proaktif, kararlı ulusal stratejiler geliştirebilen ve özel bölümün gücünü ortaya çıkarmak için merkezi bir koordinatör rolü üstüne alan bir kamu dalı teşebbüsçü devlet fikrinin temelini oluşturuyor. bu biçimdece devlet proaktif, yaratıcılığı teşvik eden ve yeni piyasaları şekillendiren bir rol üstleniyor ama bu şekillendirme yalnızca yeşil dönüşüm sürecindeki karbon sıfır piyasaların oluşturulmasıyla hudutlu değil.
Kitabınızda yeşil sanayi dönüşümünden bahsediyorsunuz lakin kitabın son güncellendiği tarihin üzerinden bir çok vakit geçti. Salgın daha sonrasındaki değişiklikler göz önüne alındığında kitabın bu kısmına eklemek istedikleriniz var mı?
Hükümetlerin yeşil bir iktisada geçiş konusundaki hazırlıkları ve istekleri yabana atılmamalı, bu dönüşüm fikri Kovid-19 daha sonrasında apansızın ortaya çıkmadı. bu biçimde bir yaklaşım uzun devirli stratejik bir duruştan çok kısa devirli tepkisel bir duruşa niye olarak on yıllardır devam eden inovasyon ve yatırımların yüksek karbon senaryosuna geri dönmesine niye olabilir. Kovid-19 şüphesiz ekonomik büyüme ve kapitalizmin vatandaş merkezli versiyonları için fırsatlar oluşturuyor ancak bu yeni versiyonlar pratikte nasıl olur sizce?
Temel olarak bu kapitalizmin kamuyu önceleyen bir yaklaşım etrafında bir daha şekillenmesi manasına geliyor. Devletin kapasitelerinin bir daha keşfedilerek, ‘insanı aya gönderme’ bakılırsavi üzere iklim değişikliğini önlemek için ‘dünyayı kurtarma’ nazaranvi bir daha ortaya koyulacak. Pratikte de bu ölçülebilir maksatlarla kaynakların bir daha yönlendirilmesi ve tüm paydaşların bunlara ulaşabilmesinin sağlanmasıyla mümkün olabilir.
Devletin kapasitelerinin bir daha keşfedilerek, ‘insanı aya gönderme’ misyonu üzere iklim değikliğini önlemek için ‘dünyayı kurtarma’ bakılırsavi bir daha ortaya koyulacak. Pratikte de bu ölçülebilir amaçlarla kaynakların bir daha yönlendirilmesi ve tüm paydaşların bunlara ulaşabilmesinin sağlanmasıyla mümkün olabilir.
İspanya’nın işsiz kalan kömür madencileri için yeni yeşil işler yaratmayı hedefleyen ‘Adil Dönüşüm Stratejisi’ buna âlâ bir örnek olarak gösterilebilir. Ekonomik dönüşümü merkeze alan yeni kurumlar kurulmalı. Bunların başında da G7 Ekonomik Devamlılık Paneli’nde önerilen iklim teknolojilerinin geliştirilmesi için CERN üzere bir enstitünün kurulması geliyor.
Toplumsal olarak adil bir ‘Yeşil Dönüşüm’ için hem iklim birebir vakitte emek ön planda olmalı. İklim aksiyonları, döngüsel iktisadın tamir ve bir daha kullanım kısmını oluşturan mühendislik ve pak teknoloji fırsatlarını da birlikteinde getiriyor. Bu fırsatların birçoğu emekçilere de fayda sağlayacaktır. Bunun yanında argümanlı sanayi stratejilerinin yalnızca sermaye ve finans dünyası için değil çalışanlar ve işçiler için de paha yarattığından emin olunmalı, emekçilerin de bu süreçte seslerinin duyulması sağlanmalı.
Devletler yeşil dönüşüm kapılarını şirketlere açmak için ne türk riskler almalı sizce?
Devletler karbon daha sonrası iktisat için yeni sanayilere, pazarlara ve teknolojilere önemli ölçüde yatırım yapmalı. Bu yatırımlar da ulusal yatırım bankaları ya da varlık fonları üzere yeni finansal kurumlarla mümkün. Şu an için bile kamu bankaları yeşil dönüşümün öncüsü pozisyonunda. Kamu bankalarının yeşil varlıklarının taoplamı özel bankaların tamamının yeşil varlıklarının toplamı kadar. Ancak yeşil teknolojilerin Ar-Ge faaliyetlerinin ve yeşil teşebbüslerin desteklenmesi için daha fazla ‘yeşil yatırım bankası’na muhtaçlığımız var.
İskoçya Ulusal Yatırım Bankası (SNIB) bu bahsetmiş olduğumiz modele âlâ bir önek olabilir. SNIB bilhassa türbin ve ısı depolama bataryaları üreten nazarance riskli proje ve şirketlere 1 milyon sterlin ile 50 milyon sterlin içinde finansman sağlıyor. Bu finansmanın ana gayesi da iklim değişikliğiyle sıfır karbon salınımını sağlayacak teknolojilere yatırım yaparak gayret etmek. Bu firmalar özel dalın yatırım yapması için epeyce riskli olabilir lakin devlet birinci adımı atarak bu şirketlere gerekli teşebbüs sermayesini sağlamalı.
Devletler karbon daha sonrası iktisat için yeni sanayilere, pazarlara ve teknolojilere önemli ölçüde yatırım yapmalı. Bu yatırımlar da ulusal yatırım bankaları ya da varlık fonları üzere yeni finansal kurumlarla mümkün.
SNIB meselade uzun devirde bankanın yatırımlarından elde edilecek kâr ve geri ödenen sermaye bir daha İskoçya’daki yeşil projelere yatırılarak daima bir yatırım döngüsü yaratılmasını sağlayacak. bu biçimde bir model öteki ülkeler tarafınca da benimsenebilir, Türkiye de bu modeli uygulayabilir.
Pandemi daha sonrasındaki eşitsiz toparlanma ve artan servet eşitsizliği düşünüldüğünde yakın devirde ne cins bir risk-ödül yapısı nazaranbiliriz? Bunun toplumdaki yansımaları nasıl olur?
Servet dağılımındaki orantısızlığı ve sosyoekonomik eşitsizlikleri devlet, sermaye ve emek içinde daha adil bölüşümü önnazarann yeni bir toplumsal sözleşme yardımıyla giderebiliriz. Bu da yeşil dönüşümün yarattığı yararlardan kamunun yararlanmasını sağlayacak yeni kurumların oluşturulmasıyla birlikte hissedar kapitalizminden paydaş kapitalizmine geçişin sağlanması manasına geliyor.
Yeni bölüşüm tertibi kamu-özel dal içindeki parazitvari bağlantının simbiyotik bir işbirliğine dönüşmesini sağlamakla mümkün olacak. Hükümetin verdiği sübvansiyonların, ihalelerin ve yatırımların koşullara bağlanarak adil emekçi pratiklerinin sağlanması ve risk ile mükafatın özel ve kamu bölümü içinde radikal bir biçimde dağıtılması da bu nizamın sağlanması için yapabilecekler içinde yer alıyor.
Servet dağılımındaki orantısızlığı ve sosyoekonomik eşitsizlikleri devlet, sermaye ve emek içinde daha adil bölüşümü öngoren yeni bir toplumsal kontrat yardımıyla giderebiliriz. Bu da yeşil dönüşümün yarattığı yararlardan kamunun yararlanmasını sağlayacak yeni kurumların oluşturulmasıyla birlikte hissedar kapitalizminden paydaş kapitalizmine geçişin sağlanması manasına geliyor.
Daha evvel bahsetmiş olduğum yeşil yatırım bankaları da demokratik bir biçimde yönetilmeli ve bu bankaların finansal varlıkları da personeller ve vatandaşlar içinde ortak bir biçimde paylaştırılmalı. Yeşil dönüşümü adil bir biçimde sağlamanın tek yolu yeşil iktisadın demokratik ve iştirakçi olmasından geçiyor.
Pekala Türkiye bu yeşil dönüşümde nasıl bir rol oynayabilir? Finansal ve makroekonomik kapasitesi düşünüldüğünde Türkiye yakın devirde sizin tabirinizle ne kadar ‘girişimci’ olabilir?
Benim uzmanlığım Türkiye üzerine değil lakin Türkiye iklim değişikliğinin yarattığı biroldukça probleme karşı kırılgan bir pozisyonda bulunuyor. Bunlar göz önüne alındığında, Türkiye’nin yakın periyot sanayi stratejisinde iklim aksiyonlarını ve yeşil dönüşümü merkeze almasının çıkarlarına ekonomik ve siyasi olarak direkt tesiri bulunuyor.
kuvvetli bir merkezi devlet yapısı, süratle büyüyen iktisadı ve devletin yüksek teknoloji ve yeşil yatırımlara giderek artan ilgisiyle Türkiye yeşil sanayi dönüşümü için fazlaca uygun bir konumda bulunuyor.
kuvvetli bir merkezi devlet yapısı, süratle büyüyen iktisadı ve devletin yüksek teknoloji ve yeşil yatırımlara giderek artan ilgisiyle Türkiye yeşil sanayi dönüşümü için fazlaca düzgün bir konumda bulunuyor. Bilhassa güneş ve rüzgar gücü düşünüldüğünde yenilenebilir güç teknolojilerinde büyük bir potansiyele sahip. Yeşil dönüşüm için tüm gereçler Türkiye’de var tek gerekli olan ‘siyasi iradenin’ bu dönüşümün yolunu açması.
Gelişmekte olan iktisatların ABD’de Apple örneği üzere teşebbüsçü devletin kararı olan bir kıssa yaratması mümkün olabilir mi?
Gelişmekte olan ülkede Apple üzere bir şirket çıkarmak için hem üretim birebir vakitte tüketim tarafında siyasetler izlemelisiniz. Üretim tarafında devletler Ar-Ge projelerinin desteklenmesi için sahiden büyük fonlar sağlamalı. Bunlar ABD’deki ARPA-E ya da DARPA gibisi kurumlarla mümkün olabilir. Örnek olarak Apple’ın dijital asistanı Siri’nin geliştirilmesinde DARPA laboratuvarlarında yapılan çalışmalar değerli rol oynadı. bu biçimde bir direkt yatırım ve misyon merkezli bir Ar-Ge siyaseti, gelişmekte olan ülkelerde üretimi başka klâsik siyasetlere kıyasla daha fazla destekleyebilir.
Talep tarafında ise devletler uygun eserler için temin kontratları sağlayarak bu mamüllerin üretimini destekleyebilir. Temin kontratları ve devlet yatırımlarının birleşmesiyle gelişmekte olan ülkelerden bir daha sonraki Apple’ın çıkması için uygun ortam oluşturulabilir.
Dünya çapında biroldukca siyaset yapıcıya ve kuruluşa danışmanlık veren Mariana Mazzucato, Türkçe’de yayınlanan “Girişimci Devlet: Kamu ve Özel Kesim Efsanelerini Çöpe Atın” isimli kitabında devletlerin ekonomik büyümede nasıl bir rol oynadığını ayrıntılı bir biçimde inceliyor.
Salgın daha sonrasında devletlerin iktisadın yeşil dönüşümünde nasıl bir rol oynayacağı tartışılırken Bloomberg HT ile görüşlerini paylaşan Mazzucato, devletlerin iktisatta asli rol üstlenmesinin salgınla başlamadığını ve bu dönüşümü salgına indirmenin tehlikeli olabileceğini belirtti.
“bu biçimde bir yaklaşım uzun periyotlu stratejik bir duruştan fazla kısa periyotlu tepkisel bir duruşa niye olarak on yıllardır devam eden inovasyon ve yatırımların yüksek karbon senaryosuna geri dönmesine niye olabilir” diyen Mazzucato, devletin öne çıkmasının temelde kapitalizmin kamuyu önceleyen bir yaklaşım etrafında bir daha şekillenmesi manasına geldiğini söylemiş oldu.
Devletlerin risk alarak yeni yeşil teşebbüslerin ana fonlayıcısı olmasının büyük ehemmiyet taşıdığını belirten Mazzucato, “Kamu bankalarının yeşil varlıklarının toplamı özel bankaların tamamının yeşil varlıklarının toplamı kadar. Ama yeşil teknolojilerin Ar-Ge faaliyetlerinin ve yeşil teşebbüslerin desteklenmesi için daha fazla ‘yeşil yatırım bankası’na muhtaçlığımız var” diye ekledi.
Türkiye’nin iklim değişikliğine karşı kırılganlıkları olduğunu lakin yeşil sanayi dönüşümü için uygun durumda bulunduğunu vurgulayan Mazzucato, “kuvvetli bir merkezi devlet yapısı, süratle büyüyen iktisadı ve devletin yüksek teknoloji ve yeşil yatırımlara giderek artan ilgisiyle Türkiye yeşil sanayi dönüşümü için epeyce güzel bir durumda bulunuyor” dedi.
Teşebbüsçü devlet ne demek? Ana özellikleri neler?
Teşebbüsçü devlet, bilhassa Kuzey Atlantik ülkelerinde geçtiğimiz yüzyılda ortaya çıkan neoliberal devletin tam zıttı olarak tanımlanabilir. 1970’lerden beri devletin iktisatta bağımsız bir aktör olma fikrine karşı kuvvetli bir muhalefet var. Bu muhalefetin içerisinde devletin özgür piyasanın işlemesini sağlayacak küçük düzenlemeler yapmasını savunanlardan, neoliberal devletin müdahale ederek rekabet tabanını eşitlemesini, özel yatırımı çekmesini ve piyasadaki aksaklıkları gidermesini savunanlara kadar biroldukça farklı görüş bulunuyor. bu biçimde bir bağlamda özel dal büyümenin, inovasyonun ve yaratıcılığın itici gücü olarak görülürken kamu bölümüne yalnızca kolaylaştırıcı bir rol atfedildiği görülüyor.
Bunun tam tersine, teşebbüsçü devlet iktisatta inovasyon ve müdahale için devletin dinamik kapasitesinin bir daha keşfedilmesini tabir ediyor. Yalnızca piyasa meselelerine reaksiyon veren pasif bir kamu dalı yerine risk almaya istekli, proaktif, kararlı ulusal stratejiler geliştirebilen ve özel bölümün gücünü ortaya çıkarmak için merkezi bir koordinatör rolü üstüne alan bir kamu dalı teşebbüsçü devlet fikrinin temelini oluşturuyor. bu biçimdece devlet proaktif, yaratıcılığı teşvik eden ve yeni piyasaları şekillendiren bir rol üstleniyor ama bu şekillendirme yalnızca yeşil dönüşüm sürecindeki karbon sıfır piyasaların oluşturulmasıyla hudutlu değil.
Kitabınızda yeşil sanayi dönüşümünden bahsediyorsunuz lakin kitabın son güncellendiği tarihin üzerinden bir çok vakit geçti. Salgın daha sonrasındaki değişiklikler göz önüne alındığında kitabın bu kısmına eklemek istedikleriniz var mı?
Hükümetlerin yeşil bir iktisada geçiş konusundaki hazırlıkları ve istekleri yabana atılmamalı, bu dönüşüm fikri Kovid-19 daha sonrasında apansızın ortaya çıkmadı. bu biçimde bir yaklaşım uzun devirli stratejik bir duruştan çok kısa devirli tepkisel bir duruşa niye olarak on yıllardır devam eden inovasyon ve yatırımların yüksek karbon senaryosuna geri dönmesine niye olabilir. Kovid-19 şüphesiz ekonomik büyüme ve kapitalizmin vatandaş merkezli versiyonları için fırsatlar oluşturuyor ancak bu yeni versiyonlar pratikte nasıl olur sizce?
Temel olarak bu kapitalizmin kamuyu önceleyen bir yaklaşım etrafında bir daha şekillenmesi manasına geliyor. Devletin kapasitelerinin bir daha keşfedilerek, ‘insanı aya gönderme’ bakılırsavi üzere iklim değişikliğini önlemek için ‘dünyayı kurtarma’ nazaranvi bir daha ortaya koyulacak. Pratikte de bu ölçülebilir maksatlarla kaynakların bir daha yönlendirilmesi ve tüm paydaşların bunlara ulaşabilmesinin sağlanmasıyla mümkün olabilir.
Devletin kapasitelerinin bir daha keşfedilerek, ‘insanı aya gönderme’ misyonu üzere iklim değikliğini önlemek için ‘dünyayı kurtarma’ bakılırsavi bir daha ortaya koyulacak. Pratikte de bu ölçülebilir amaçlarla kaynakların bir daha yönlendirilmesi ve tüm paydaşların bunlara ulaşabilmesinin sağlanmasıyla mümkün olabilir.
İspanya’nın işsiz kalan kömür madencileri için yeni yeşil işler yaratmayı hedefleyen ‘Adil Dönüşüm Stratejisi’ buna âlâ bir örnek olarak gösterilebilir. Ekonomik dönüşümü merkeze alan yeni kurumlar kurulmalı. Bunların başında da G7 Ekonomik Devamlılık Paneli’nde önerilen iklim teknolojilerinin geliştirilmesi için CERN üzere bir enstitünün kurulması geliyor.
Toplumsal olarak adil bir ‘Yeşil Dönüşüm’ için hem iklim birebir vakitte emek ön planda olmalı. İklim aksiyonları, döngüsel iktisadın tamir ve bir daha kullanım kısmını oluşturan mühendislik ve pak teknoloji fırsatlarını da birlikteinde getiriyor. Bu fırsatların birçoğu emekçilere de fayda sağlayacaktır. Bunun yanında argümanlı sanayi stratejilerinin yalnızca sermaye ve finans dünyası için değil çalışanlar ve işçiler için de paha yarattığından emin olunmalı, emekçilerin de bu süreçte seslerinin duyulması sağlanmalı.
Devletler yeşil dönüşüm kapılarını şirketlere açmak için ne türk riskler almalı sizce?
Devletler karbon daha sonrası iktisat için yeni sanayilere, pazarlara ve teknolojilere önemli ölçüde yatırım yapmalı. Bu yatırımlar da ulusal yatırım bankaları ya da varlık fonları üzere yeni finansal kurumlarla mümkün. Şu an için bile kamu bankaları yeşil dönüşümün öncüsü pozisyonunda. Kamu bankalarının yeşil varlıklarının taoplamı özel bankaların tamamının yeşil varlıklarının toplamı kadar. Ancak yeşil teknolojilerin Ar-Ge faaliyetlerinin ve yeşil teşebbüslerin desteklenmesi için daha fazla ‘yeşil yatırım bankası’na muhtaçlığımız var.
İskoçya Ulusal Yatırım Bankası (SNIB) bu bahsetmiş olduğumiz modele âlâ bir önek olabilir. SNIB bilhassa türbin ve ısı depolama bataryaları üreten nazarance riskli proje ve şirketlere 1 milyon sterlin ile 50 milyon sterlin içinde finansman sağlıyor. Bu finansmanın ana gayesi da iklim değişikliğiyle sıfır karbon salınımını sağlayacak teknolojilere yatırım yaparak gayret etmek. Bu firmalar özel dalın yatırım yapması için epeyce riskli olabilir lakin devlet birinci adımı atarak bu şirketlere gerekli teşebbüs sermayesini sağlamalı.
Devletler karbon daha sonrası iktisat için yeni sanayilere, pazarlara ve teknolojilere önemli ölçüde yatırım yapmalı. Bu yatırımlar da ulusal yatırım bankaları ya da varlık fonları üzere yeni finansal kurumlarla mümkün.
SNIB meselade uzun devirde bankanın yatırımlarından elde edilecek kâr ve geri ödenen sermaye bir daha İskoçya’daki yeşil projelere yatırılarak daima bir yatırım döngüsü yaratılmasını sağlayacak. bu biçimde bir model öteki ülkeler tarafınca da benimsenebilir, Türkiye de bu modeli uygulayabilir.
Pandemi daha sonrasındaki eşitsiz toparlanma ve artan servet eşitsizliği düşünüldüğünde yakın devirde ne cins bir risk-ödül yapısı nazaranbiliriz? Bunun toplumdaki yansımaları nasıl olur?
Servet dağılımındaki orantısızlığı ve sosyoekonomik eşitsizlikleri devlet, sermaye ve emek içinde daha adil bölüşümü önnazarann yeni bir toplumsal sözleşme yardımıyla giderebiliriz. Bu da yeşil dönüşümün yarattığı yararlardan kamunun yararlanmasını sağlayacak yeni kurumların oluşturulmasıyla birlikte hissedar kapitalizminden paydaş kapitalizmine geçişin sağlanması manasına geliyor.
Yeni bölüşüm tertibi kamu-özel dal içindeki parazitvari bağlantının simbiyotik bir işbirliğine dönüşmesini sağlamakla mümkün olacak. Hükümetin verdiği sübvansiyonların, ihalelerin ve yatırımların koşullara bağlanarak adil emekçi pratiklerinin sağlanması ve risk ile mükafatın özel ve kamu bölümü içinde radikal bir biçimde dağıtılması da bu nizamın sağlanması için yapabilecekler içinde yer alıyor.
Servet dağılımındaki orantısızlığı ve sosyoekonomik eşitsizlikleri devlet, sermaye ve emek içinde daha adil bölüşümü öngoren yeni bir toplumsal kontrat yardımıyla giderebiliriz. Bu da yeşil dönüşümün yarattığı yararlardan kamunun yararlanmasını sağlayacak yeni kurumların oluşturulmasıyla birlikte hissedar kapitalizminden paydaş kapitalizmine geçişin sağlanması manasına geliyor.
Daha evvel bahsetmiş olduğum yeşil yatırım bankaları da demokratik bir biçimde yönetilmeli ve bu bankaların finansal varlıkları da personeller ve vatandaşlar içinde ortak bir biçimde paylaştırılmalı. Yeşil dönüşümü adil bir biçimde sağlamanın tek yolu yeşil iktisadın demokratik ve iştirakçi olmasından geçiyor.
Pekala Türkiye bu yeşil dönüşümde nasıl bir rol oynayabilir? Finansal ve makroekonomik kapasitesi düşünüldüğünde Türkiye yakın devirde sizin tabirinizle ne kadar ‘girişimci’ olabilir?
Benim uzmanlığım Türkiye üzerine değil lakin Türkiye iklim değişikliğinin yarattığı biroldukça probleme karşı kırılgan bir pozisyonda bulunuyor. Bunlar göz önüne alındığında, Türkiye’nin yakın periyot sanayi stratejisinde iklim aksiyonlarını ve yeşil dönüşümü merkeze almasının çıkarlarına ekonomik ve siyasi olarak direkt tesiri bulunuyor.
kuvvetli bir merkezi devlet yapısı, süratle büyüyen iktisadı ve devletin yüksek teknoloji ve yeşil yatırımlara giderek artan ilgisiyle Türkiye yeşil sanayi dönüşümü için fazlaca uygun bir konumda bulunuyor.
kuvvetli bir merkezi devlet yapısı, süratle büyüyen iktisadı ve devletin yüksek teknoloji ve yeşil yatırımlara giderek artan ilgisiyle Türkiye yeşil sanayi dönüşümü için fazlaca düzgün bir konumda bulunuyor. Bilhassa güneş ve rüzgar gücü düşünüldüğünde yenilenebilir güç teknolojilerinde büyük bir potansiyele sahip. Yeşil dönüşüm için tüm gereçler Türkiye’de var tek gerekli olan ‘siyasi iradenin’ bu dönüşümün yolunu açması.
Gelişmekte olan iktisatların ABD’de Apple örneği üzere teşebbüsçü devletin kararı olan bir kıssa yaratması mümkün olabilir mi?
Gelişmekte olan ülkede Apple üzere bir şirket çıkarmak için hem üretim birebir vakitte tüketim tarafında siyasetler izlemelisiniz. Üretim tarafında devletler Ar-Ge projelerinin desteklenmesi için sahiden büyük fonlar sağlamalı. Bunlar ABD’deki ARPA-E ya da DARPA gibisi kurumlarla mümkün olabilir. Örnek olarak Apple’ın dijital asistanı Siri’nin geliştirilmesinde DARPA laboratuvarlarında yapılan çalışmalar değerli rol oynadı. bu biçimde bir direkt yatırım ve misyon merkezli bir Ar-Ge siyaseti, gelişmekte olan ülkelerde üretimi başka klâsik siyasetlere kıyasla daha fazla destekleyebilir.
Talep tarafında ise devletler uygun eserler için temin kontratları sağlayarak bu mamüllerin üretimini destekleyebilir. Temin kontratları ve devlet yatırımlarının birleşmesiyle gelişmekte olan ülkelerden bir daha sonraki Apple’ın çıkması için uygun ortam oluşturulabilir.