Trendio
Active member
CEMRE IŞIK KARACA-GAMZE ŞENER
Türkiye, dünyada en çok sayıda mülteciye konut sahipliği yapan ülke olarak yedinci yıla yaklaştı.
Pandemiyle birlikte sistemsiz göç azalsa da son devirde yaşanan gelişmeler göç hareketlerinin hızlanacağına işaret ediyor. Yasal yollardan girerek farklı statülerde Türkiye’de bulunan yabancı sayısının yaklaşık 5 milyon bireye ulaştığı belirtiliyor. 5 milyon nüfusunda yaklaşık 1 milyon kadarı ise kayıt dışı istihdam olarak çalışıyor.
Türkiye’de yabancılar, çalışma müsaadesine sahip olmaları durumunda kayıtlı işgücüne dâhil olabiliyor. Süreksiz muhafaza sağlanan yabancılara, mevsimlik tarım personelliği yahut hayvancılık üzere kimi bölümlerde sağlanan müsaade muafiyeti ise bunun haricinde tutuluyor.
Türkiye’deki Suriyeli sayısı 3 milyon 690 bin kişi oldu
Mülteciler Derneği datalarına bakılırsa Türkiye’deki süreksiz muhafaza altındaki kayıtlı Suriyeli sayısı 23 Temmuz 2021 tarihi prestijiyle bundan evvelki aya göre 6 bin 484 kişi artarak toplam 3 milyon 690 bin 896 kişi oldu.
Bu şahısların yüzde 48’ini 0-18 yaş ortası çocuklar oluşturuyor. 0-18 yaş ortası çocukların ve bayanların toplam sayısı ise 2 milyon 627 bin 824 kişi.
2019’da Türkiye’de 145 bin 232 yabancıya çalışma müsaadesi verildi
Milletlerarası Göç Siyasetleri Geliştirme Merkezi (ICMPD) Batı Balkanlar ve Türkiye Bölge Koordinatörü Tamer Kılıç, Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı datalarına dikkat çekerek, “2019 yılında Türkiye’de 145 bin 232 yabancıya çalışma müsaadesi verildi. Yalnızca Suriyelilere ise 3 bin 789 müsaade verildiği belirtiliyor. Türkiye genelinde en çok çalışma müsaadesi verilen kesimler içinde konaklama, mesken işleri, toptan ticaret öne çıkıyor. Türkiye’de ikamet müsaadesi ile bulunan yabancılar, en epey İstanbul’da ikamet ediyor. İstanbul’u, Antalya, Ankara, Bursa ve Mersin izliyor.” tabirlerini kullandı.
Kılıç, “2021 yılında tespit edilen sistemsiz göçmenler içinde birinci üç uyruk Afganistan, Suriye ve Pakistan biçiminde sıralanıyor. Afganistan’daki ekonomik ve siyasi gelişmeler, gerek ülke ortasında, gerekse ülke dışına olan göçü hızlandırıyor. ” değerlendirmesinde bulundu.
Sistemsiz göç kayıt dışı istihdamı artırıyor
TOBB İktisat ve Teknoloji Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Memleketler arası Münasebetler Kısmı ve Liege Üniversitesi Hugo Göç Gözlemevi Doç. Dr. Başak Yavçan sistemsiz göçün kayıt dışı çalışmayı artıran bir öge olduğuna dikkat çekti.
Doç. Dr. Yavçan, “Sığınmacıların gelişi ve sistemsiz göçlerle ülkemize giren beşerlerle birlikte kayıt dışı çalışma oranı ülkemizde artış gösterdi. Suriyeli sığınmacılarının patronlarının çalışma müsaadesine başvurma hakkı bulunmasına karşın bundan gereğince faydalanılmadığını hayli net görüyoruz. Yüz binin altında Suriyeli çalışma müsaadesiyle çalışıyor. Geri kalan bireyler -ki bunlar yaptığımız çalışmalarda yaklaşık 1 milyon civarında olduğunu varsayım ediyoruz- kayıt dışı çalışıyor” diye konuştu.
“Mültecilerin Türkiye’de çalışma hakları yok”
Yavçan Türkiye’de sığınmacıların direkt çalışma haklarının olmadığına dikkat çekerken, patronların kayıt dışı çalıştırabilecekleri şahısları kayıt altına almayı tercih etmediklerine de vurgu yapıyor: Suriyeli sığınmacı rastgele bir ülkeye gittiğinde Cenevre Kontratına bakılırsa bir coğrafik kısıtlaması olmadığı için mülteci statüsüyle direkt çalışma hakkına sahip oluyor. Lakin Türkiye’de bu biçimde bir çalışma hakkı yok. Onun yerine patronu ona verilen o alandaki kotalar çerçevesinde şayet bu kotaya uygun ise bu kişi için çalışma müsaadesine başvuruyor. Bunun da ufak da olsa bir maliyeti var elbette. Lakin bir daha de hayli daha ucuza ve kayıt dışı çalıştırabileceği bir kişiyi kayıt altına almak epeyce da patronların tercih ettiği bir prosedür olmuyor. “
“Tarımda Suriyelilerdilk evvel Afganlar ve Gürcüler vardı”
Kayıt dışı istihdamın en çok olduğu alanlardan biri tarım. Besin ve Tarım Örgütü Türkiye Temsilci Yardımcısı Dr. Ayşegül Selışık mevsimlik tarım personellerinin kayıt dışı istihdamı konusunun yıllardır çaba edilen bir alan olduğunu lisana getirdi.
Dr. Selışık bilhassa mevsimlik tarım işçiliğindeki istihdamın Suriyelilere kaydığını lisana getirerek, “Tarım bölümü denildiğinde aslına bakarsan elimizde mevsimlik tarım personelliği üzere bir husus başlığı var. Tabi mevsimlik tarım personelliği Suriyelilerden de evvel Afganlar ve Gürcüler üzere başka göçmenlerin her vakit istihdama husus olduğu bir bölümdü.” tabirlerini kullandı.
“Bir kentin iktisadını göçmenlere bağlayamazsınız”
Tüm bu tablo, göçmen emeğini ülke ve kent ekonomileri için değerli bir husus haline getiriyor. Kamuoyunda bu yanda tartışmalar yaşanırken, göçmen emeğinin en ağır kullanıldığı bölgelerden biri olan Güneydoğu Anadolu’da Güneydoğu Anadolu İhracatçı Birlikleri Koordinatör Lider Fikret Kileci’nin verdiği sayılara bakılırsa 1 milyonluk işgücünün yüzde 8-10’unu göçmenler temsil ediyor.
Kileci bahisle ilgili şu açıklamaları yaptı: Bir kentin iktisadını göçmenlere bağlayamazsınız. Şu anda Antep’te 500 bin kayıtlı göçmenimiz bulunuyor. Lakin kayıt dışı göç de kelam konusu. Ne yazık ki bunu tespit edemiyoruz. Diyelim ki bu 500 bin kişinin içerisinde 80-100 bin kişi çalışabilecek durumda. Yani 1 milyonluk çalışan kesitin yüzde 8-10’nunu göçmenler temsil ediyor.
“Mersin’deki Suriyeli esnaf epey fazla kayıt dışı personel çalıştırıyor”
Göçmen emeğinin ağır kullanıldığı Mersin’de de kayıt dışı çalışmanın ağır olduğu görülüyor.
Mersin’de esnafın Suriyeli kayıt dışı istihdamdan şikâyet ettiklerini söyleyen Mersin Ticaret ve Sanayi Odası İdare Şurası Lideri Ayhan Kızıltan, “Kayıt dışı istihdamın haksız rekabet oluşturduğu düşünülüyor. Bu alanda vakit zaman AB’nin fonlarından yararlanarak Suriyelilerin meslek sahibi olmaları ismine eğitimler veriyoruz. Suriyelilerin birçok kayıtlı çalışmak istemiyor zira devletten aldıkları takviyelerin kesilmesini istemiyorlar. Lakin bu da yanlışsız değil kayıt dışılığı artırıyor.” sözlerini kullandı.
Türkiye, dünyada en çok sayıda mülteciye konut sahipliği yapan ülke olarak yedinci yıla yaklaştı.
Pandemiyle birlikte sistemsiz göç azalsa da son devirde yaşanan gelişmeler göç hareketlerinin hızlanacağına işaret ediyor. Yasal yollardan girerek farklı statülerde Türkiye’de bulunan yabancı sayısının yaklaşık 5 milyon bireye ulaştığı belirtiliyor. 5 milyon nüfusunda yaklaşık 1 milyon kadarı ise kayıt dışı istihdam olarak çalışıyor.
Türkiye’de yabancılar, çalışma müsaadesine sahip olmaları durumunda kayıtlı işgücüne dâhil olabiliyor. Süreksiz muhafaza sağlanan yabancılara, mevsimlik tarım personelliği yahut hayvancılık üzere kimi bölümlerde sağlanan müsaade muafiyeti ise bunun haricinde tutuluyor.
Türkiye’deki Suriyeli sayısı 3 milyon 690 bin kişi oldu
Mülteciler Derneği datalarına bakılırsa Türkiye’deki süreksiz muhafaza altındaki kayıtlı Suriyeli sayısı 23 Temmuz 2021 tarihi prestijiyle bundan evvelki aya göre 6 bin 484 kişi artarak toplam 3 milyon 690 bin 896 kişi oldu.
Bu şahısların yüzde 48’ini 0-18 yaş ortası çocuklar oluşturuyor. 0-18 yaş ortası çocukların ve bayanların toplam sayısı ise 2 milyon 627 bin 824 kişi.
2019’da Türkiye’de 145 bin 232 yabancıya çalışma müsaadesi verildi
Milletlerarası Göç Siyasetleri Geliştirme Merkezi (ICMPD) Batı Balkanlar ve Türkiye Bölge Koordinatörü Tamer Kılıç, Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı datalarına dikkat çekerek, “2019 yılında Türkiye’de 145 bin 232 yabancıya çalışma müsaadesi verildi. Yalnızca Suriyelilere ise 3 bin 789 müsaade verildiği belirtiliyor. Türkiye genelinde en çok çalışma müsaadesi verilen kesimler içinde konaklama, mesken işleri, toptan ticaret öne çıkıyor. Türkiye’de ikamet müsaadesi ile bulunan yabancılar, en epey İstanbul’da ikamet ediyor. İstanbul’u, Antalya, Ankara, Bursa ve Mersin izliyor.” tabirlerini kullandı.
Kılıç, “2021 yılında tespit edilen sistemsiz göçmenler içinde birinci üç uyruk Afganistan, Suriye ve Pakistan biçiminde sıralanıyor. Afganistan’daki ekonomik ve siyasi gelişmeler, gerek ülke ortasında, gerekse ülke dışına olan göçü hızlandırıyor. ” değerlendirmesinde bulundu.
Sistemsiz göç kayıt dışı istihdamı artırıyor
TOBB İktisat ve Teknoloji Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Memleketler arası Münasebetler Kısmı ve Liege Üniversitesi Hugo Göç Gözlemevi Doç. Dr. Başak Yavçan sistemsiz göçün kayıt dışı çalışmayı artıran bir öge olduğuna dikkat çekti.
Doç. Dr. Yavçan, “Sığınmacıların gelişi ve sistemsiz göçlerle ülkemize giren beşerlerle birlikte kayıt dışı çalışma oranı ülkemizde artış gösterdi. Suriyeli sığınmacılarının patronlarının çalışma müsaadesine başvurma hakkı bulunmasına karşın bundan gereğince faydalanılmadığını hayli net görüyoruz. Yüz binin altında Suriyeli çalışma müsaadesiyle çalışıyor. Geri kalan bireyler -ki bunlar yaptığımız çalışmalarda yaklaşık 1 milyon civarında olduğunu varsayım ediyoruz- kayıt dışı çalışıyor” diye konuştu.
“Mültecilerin Türkiye’de çalışma hakları yok”
Yavçan Türkiye’de sığınmacıların direkt çalışma haklarının olmadığına dikkat çekerken, patronların kayıt dışı çalıştırabilecekleri şahısları kayıt altına almayı tercih etmediklerine de vurgu yapıyor: Suriyeli sığınmacı rastgele bir ülkeye gittiğinde Cenevre Kontratına bakılırsa bir coğrafik kısıtlaması olmadığı için mülteci statüsüyle direkt çalışma hakkına sahip oluyor. Lakin Türkiye’de bu biçimde bir çalışma hakkı yok. Onun yerine patronu ona verilen o alandaki kotalar çerçevesinde şayet bu kotaya uygun ise bu kişi için çalışma müsaadesine başvuruyor. Bunun da ufak da olsa bir maliyeti var elbette. Lakin bir daha de hayli daha ucuza ve kayıt dışı çalıştırabileceği bir kişiyi kayıt altına almak epeyce da patronların tercih ettiği bir prosedür olmuyor. “
“Tarımda Suriyelilerdilk evvel Afganlar ve Gürcüler vardı”
Kayıt dışı istihdamın en çok olduğu alanlardan biri tarım. Besin ve Tarım Örgütü Türkiye Temsilci Yardımcısı Dr. Ayşegül Selışık mevsimlik tarım personellerinin kayıt dışı istihdamı konusunun yıllardır çaba edilen bir alan olduğunu lisana getirdi.
Dr. Selışık bilhassa mevsimlik tarım işçiliğindeki istihdamın Suriyelilere kaydığını lisana getirerek, “Tarım bölümü denildiğinde aslına bakarsan elimizde mevsimlik tarım personelliği üzere bir husus başlığı var. Tabi mevsimlik tarım personelliği Suriyelilerden de evvel Afganlar ve Gürcüler üzere başka göçmenlerin her vakit istihdama husus olduğu bir bölümdü.” tabirlerini kullandı.
“Bir kentin iktisadını göçmenlere bağlayamazsınız”
Tüm bu tablo, göçmen emeğini ülke ve kent ekonomileri için değerli bir husus haline getiriyor. Kamuoyunda bu yanda tartışmalar yaşanırken, göçmen emeğinin en ağır kullanıldığı bölgelerden biri olan Güneydoğu Anadolu’da Güneydoğu Anadolu İhracatçı Birlikleri Koordinatör Lider Fikret Kileci’nin verdiği sayılara bakılırsa 1 milyonluk işgücünün yüzde 8-10’unu göçmenler temsil ediyor.
Kileci bahisle ilgili şu açıklamaları yaptı: Bir kentin iktisadını göçmenlere bağlayamazsınız. Şu anda Antep’te 500 bin kayıtlı göçmenimiz bulunuyor. Lakin kayıt dışı göç de kelam konusu. Ne yazık ki bunu tespit edemiyoruz. Diyelim ki bu 500 bin kişinin içerisinde 80-100 bin kişi çalışabilecek durumda. Yani 1 milyonluk çalışan kesitin yüzde 8-10’nunu göçmenler temsil ediyor.
“Mersin’deki Suriyeli esnaf epey fazla kayıt dışı personel çalıştırıyor”
Göçmen emeğinin ağır kullanıldığı Mersin’de de kayıt dışı çalışmanın ağır olduğu görülüyor.
Mersin’de esnafın Suriyeli kayıt dışı istihdamdan şikâyet ettiklerini söyleyen Mersin Ticaret ve Sanayi Odası İdare Şurası Lideri Ayhan Kızıltan, “Kayıt dışı istihdamın haksız rekabet oluşturduğu düşünülüyor. Bu alanda vakit zaman AB’nin fonlarından yararlanarak Suriyelilerin meslek sahibi olmaları ismine eğitimler veriyoruz. Suriyelilerin birçok kayıtlı çalışmak istemiyor zira devletten aldıkları takviyelerin kesilmesini istemiyorlar. Lakin bu da yanlışsız değil kayıt dışılığı artırıyor.” sözlerini kullandı.