EsraBetül
Member
İran sinemasının, Abbas Kiarostami’den (1940-2016) daha sonra gelen en kıymetli yaratıcı direktörü Asghar Farhadi (1972), kültürel köklerine geri dönüşünün eseri “Bir Kahraman” ile seyircisini Tahran’ın mütevazı mahallelerine davet ediyor bir daha. Ömür arbedesinin giderek sertleşen şartlarında, hem palavra söyleyip dolaplar çevirecek kadar kurnaz tıpkı vakitte dürüst bir duruş sergileyebilecek kadar vicdanlı (yoksa içten pazarlıklı mı?) genç kahramanımızın, nasıl istemediği kulvarlara girmeye zorlandığını, yanlışsız bir gayeye yönelik düzgün niyetli eforlarının nasıl çarpıtılıp kullanıldığını sergilerken sinema sanatının doruklarına tırmanıyor bir daha.
Birey mi yoksa sistem mi sorumlu?
Farhadi, her şeydilk evvel zeki, pırıltılı, alabildiğine hınzır bir senaryo muharriri. Bir o kadar da yeterli gözlemci, gerçekçi ve bir noktadan daha sonra da şeytani bir kalem. İşlediği karakterlerin, hedefledikleri sonuca aksi düşen davranış ve aksiyonları gerisindeki kaçınılmaz dinamikleri tek tek, üstelik pek de hissettirmeden vurgulayan bir senaryo dehası… Hikayenin iç tansiyonu baştan sona, birebir vakitte kışkırtıcılığa prim vermeden yükseltmeyi başaran; sayısız ince göndermelerle anlattığı hikayenin ufkunu durmadan genişleten; seyircisini manipüle etmek istemediğine hepimizi inandırarak, durmadan manipüle etmeyi başaran; ana mevzuyu yan temalarla kucak kucak besleyerek sıkı sıkı dokuyan bir başyapıt.
Borcunu ödeyemediği için mahpusa düşen genç karakter, mahpustan çıkabilmek için para denkleştirmeye çalışırken başına gelenler niçiniyle, televizyonun da olayı körüklemesi kararında, bir anda kendine karşın kahraman olur. Birebir süratle da tahtından düşer!…
Aslında, baştan sona dürüst, dik bir duruş sergilemiştir lakin bu çeşit kahramanlıkların bir bedeli vardır daima. Fatura da olağan en zayıflara, dürüstlüğü ne değerine olursa olsun fazilet edinenlere çıkarılır… Küçük çıkar hesaplarına giremeyen, vicdanlı, lakin çoğunluğun zayıf, hatta salak diye nitelediği insanlara çıkarılır…
Buyurgan, tutucu, bağnaz erkek egemenlerin kırk yıldır biçimlendirdiği İran’da yaşanan meselelerin, temelde bu dinci otoriter yaklaşımın yanı sıra, onur kavramını yanlış algılayıp kaba bir gurur ve iktidar sorunu yapan klasik maçist kültürden de kaynaklandığını vurguluyor. Toplumsal medyanın getirdiği yeni tehlikelere, bilhassa de manipülasyon gücüne ayrıyeten dikkat çekerek…
Bu ortada, dün izlediğimiz sinemalarda de gözlemlendiği üzere, karmaşık meseleler önünde bayanların daha insancıl, daha yapan bir sağduyu sergileyerek yeni tahliller üretmeye çabalamalarını yavaşça yüceltiyor…
Ayetollahların kurduğu “İslam Cumhuriyeti” modelinin çocuğu olan Farhadi, hümanist kıymetlerin dert verici erozyonundan, toplumsal çözülmeden, adalet ve polis teşkilatı başta, tüm kamu kurumlarına duyulan güvensizlikten, insani alakaları çürüten irili ufaklı palavra dolandan, 40 yıldır süren bu dinci ve otoriter sistemin getirdiği yozlaşmayı sorumlu tutuyor tahminen lakin bu niyetlerini değişik metaforlar gerisinde söz edebiliyor lakin.
İsrailli, hatta Türkiyeli bir direktör kadar tabir özgürlüğüne sahip değil ne yazık ki…
Birey mi yoksa sistem mi sorumlu?
Farhadi, her şeydilk evvel zeki, pırıltılı, alabildiğine hınzır bir senaryo muharriri. Bir o kadar da yeterli gözlemci, gerçekçi ve bir noktadan daha sonra da şeytani bir kalem. İşlediği karakterlerin, hedefledikleri sonuca aksi düşen davranış ve aksiyonları gerisindeki kaçınılmaz dinamikleri tek tek, üstelik pek de hissettirmeden vurgulayan bir senaryo dehası… Hikayenin iç tansiyonu baştan sona, birebir vakitte kışkırtıcılığa prim vermeden yükseltmeyi başaran; sayısız ince göndermelerle anlattığı hikayenin ufkunu durmadan genişleten; seyircisini manipüle etmek istemediğine hepimizi inandırarak, durmadan manipüle etmeyi başaran; ana mevzuyu yan temalarla kucak kucak besleyerek sıkı sıkı dokuyan bir başyapıt.
Borcunu ödeyemediği için mahpusa düşen genç karakter, mahpustan çıkabilmek için para denkleştirmeye çalışırken başına gelenler niçiniyle, televizyonun da olayı körüklemesi kararında, bir anda kendine karşın kahraman olur. Birebir süratle da tahtından düşer!…
Aslında, baştan sona dürüst, dik bir duruş sergilemiştir lakin bu çeşit kahramanlıkların bir bedeli vardır daima. Fatura da olağan en zayıflara, dürüstlüğü ne değerine olursa olsun fazilet edinenlere çıkarılır… Küçük çıkar hesaplarına giremeyen, vicdanlı, lakin çoğunluğun zayıf, hatta salak diye nitelediği insanlara çıkarılır…
Buyurgan, tutucu, bağnaz erkek egemenlerin kırk yıldır biçimlendirdiği İran’da yaşanan meselelerin, temelde bu dinci otoriter yaklaşımın yanı sıra, onur kavramını yanlış algılayıp kaba bir gurur ve iktidar sorunu yapan klasik maçist kültürden de kaynaklandığını vurguluyor. Toplumsal medyanın getirdiği yeni tehlikelere, bilhassa de manipülasyon gücüne ayrıyeten dikkat çekerek…
Bu ortada, dün izlediğimiz sinemalarda de gözlemlendiği üzere, karmaşık meseleler önünde bayanların daha insancıl, daha yapan bir sağduyu sergileyerek yeni tahliller üretmeye çabalamalarını yavaşça yüceltiyor…
Ayetollahların kurduğu “İslam Cumhuriyeti” modelinin çocuğu olan Farhadi, hümanist kıymetlerin dert verici erozyonundan, toplumsal çözülmeden, adalet ve polis teşkilatı başta, tüm kamu kurumlarına duyulan güvensizlikten, insani alakaları çürüten irili ufaklı palavra dolandan, 40 yıldır süren bu dinci ve otoriter sistemin getirdiği yozlaşmayı sorumlu tutuyor tahminen lakin bu niyetlerini değişik metaforlar gerisinde söz edebiliyor lakin.
İsrailli, hatta Türkiyeli bir direktör kadar tabir özgürlüğüne sahip değil ne yazık ki…