EsraBetül
Member
Geçen yıl Berlin Sinema Festivali’nde yarışan ve FIPRESCI Ödülü’nü alan “What Do We See When We Look At The Sky?” (“Gökyüzüne Baktığımızda Ne Görüyoruz?”) masalsı bir aşk öyküsünü özgün bir anlatım üslubuyla seyirciye aktaran bir sinema. Sinemanın direktörü Alexander Koberidze ikinci uzun metrajlı kurmaca denemesi olan sinemasıyla övgüler aldı ve biroldukcalarına bakılırsa yılın en âlâ sinemalarından birine imza attı.
Gürcistan’ın başşehri Tiflis’te yaşayan Koberidze ile sanal ortamda bir ortaya geldik ve bir söyleşi yaptık.
Gürcistan’daki sinema ortamından konuşalım başlamak istiyorum. Orada yaşayan ve üreten bir sinemacı olarak birinci elden bize nasıl anlatırsınız Gürcistan sinemasını?
Ben aslında her vakit sinema izleyen, yabancı yahut Gürcü üretimi olsun bulabildiğim her sineması izleyen bir tanesiydim. Olağan ki evvelce stream diye bir şey yoktu ve yalnızca TV’de izleyebiliyorduk sinemaları. Sinemaya da fazlaca gitmezdik doğrusu. Ben daha fazlaca 90’lı senelerda başladım sinema izlemeye, Sovyetler Birliği’nin çöküşünün akabinde, yani bir gelenek kesintisi de vardı. Dediğim üzere daha epeyce TV’de ve 50’li, 60’lı 70’li yılların sinemalarını izleyerek büyüdüm. Çok farklı tiplerde sinemalar izledim ve epey farklı sinemacılar keşfettim. Geçen yüzyılın başından Sovyetler devri boyunca süregiden bir sinema geleneği ortasında sinemalar çekiyordu bu sinemacılar. daha sonra 90‘larda bir kesinti oldu.
Biroldukça şeyi üzere sinema yapmak da zorlaştı. Fakat artık yavaş yavaş bir daha bir sinema hareketliliği var diyebilirim. Natürel ki değerli bir kopuş olmuştu ortada. Yalnızca zamansal açıdan değil, kalite manasında da bir boşluk var… Artık mesela epey az sinema salonu var Gürcistan’da. Yani durum bir yanıyla epeyce sıkıntı, zira az sayıda sinema var ve onlar da alışveriş merkezlerinde. Klâsik sinema salonlarının olduğu binaları da bir ekip varlıklı bireyler satın alıp öteki şeylere çeviriyor. Sanıyorum bu durum diğer ülkelerde de geçerli, yalnızca buraya has olduğunu düşünmüyorum. Lakin biraz sabredersek önümüzdeki senelerda Gürcistan’dan daha farklı sinemalar çıktığını gorebiliriz.
Sovyetler’in çöküşü tam bir kopuş yaşattı mı sinema manasında? Yeni bir başlangıç mı kelam konusu.
Kesin bir kopuş yaşattı sayılır lakin açıkçası bu biraz da sinemacıdan sinemacıya değişir üzere geliyor bana. Ben mesela bir biçimde geçmişle bağ kurmaya çalışıyorum. Bunu yapıyorum zira bence bir şey inşa etmek için bir temel gerek, sıfırdan olmaz. Benim üzerine inşa etmek istediğim şeylerden biri de geçmişin Gürcistan sineması.
‘SALONDAN FAZLA MESKENDE SİNEMA İZLEMEYE ALIŞTIK’
Sinemanız Berlin’de gösterildiğinde nasıl yansılar geldi? Pandemi olduğu için çevrimiçi gösterildi yanılmıyorsam…
Evet… Ben biraz korkuyordum açıkçası zira seyirciye nasıl geçeceğini bilemiyordum. Bilhassa çevrimiçi izlemenin sonuçlarını kestiremiyordum. Lakin bir biçimde olacağını da düşünüyordum zira artık herkes stream yoluyla sinema izlemeye alıştı son senelerda. Yani artık MUBI üzerinden konuşuyoruz lakin burada esasen çok az sinema salonu olduğu için vizyona epey az sinema çıkıyor ve daima bir kadro sitelerden sinema izliyoruz ya da torrent indiriyoruz mecburen. bir daha de festivaldekilerin de benim kadar buna alışkın olup olmadığından emin olmadığım için biraz dertliydim. Ama daha sonra sinema gösterildi ve anladım ki beşerler izlemiş, zira bana bildiriler geliyordu ya da bir yerlerde sinema hakkında yazılar çıkmaya başladı. Bu yazılardan insanların sineması fazlaca dikkatle izlediklerini anladım. En kıymetli şey de buydu benim için. Ortadan bir yıla yakın bir süre geçti ve bugüne dek aldığım reaksiyonların büyük bir kısmı daima olumlu yansılar oldu.
‘FARKLI ANLATIM ÜSLUPLARI DENEMEYİ SEVİYORUM’
Sinema belgesel bir gerçekçilikle başladı fakat ansızın epey stilize bir anlatılmış bir masala dönüştü. Anlatım şekli olarak nasıl bir arayışa gittiğinizi merak ediyorum.
Belli bir üslubum olduğunu düşünmüyorum açıkçası. Sinema çekerken benim için en değişik şeylerden biri öykümü nasıl anlatacağımı ve bunun nasıl işleyeceğini anlamak üzere geliyor bana. Bu benim bildiğim ve uyguladığım bir şey değil, daha hayli deneyerek ortaya çıkaracağım bir şey. Tahminen bir gün hangi biçimde nasıl sinema çekeceğim konusunu çözerim, bilemiyorum, fakat tahminen de bu türlü, yani deneyerek bulmaya devam ederim. olağan olarak yalın bir sinema çekmeyi ben de istiyorum, yani net kararlar vererek her şeyi kesin sınırlarıyla anlattığım bir sinema; bu biçimde sinemaları de epey seviyorum ve denemek de istiyorum. Ancak şu anda denemek istediğim fazlaca fazla şey var ve tek bir şeye bağlı kalmak güç geliyor.
Sinemadaki dış ses anlatıcıyı da sormak istiyorum. Öncelikle o ses size mi ilişkin ve bu dış ses kullanmasına niye gerek duydunuz?
Evet ses bana ilişkin. Bunu aslında daha evvelki sinemalarımda de denemiştim ancak hiç kendim yapmamıştım. Birtakım replikler var ki anlatıcı değil de ben söylüyorum, o yüzden de kendim seslendirmeliyim dedim, oburunun ağzından çıkmamalı… Daha uygun olabilirdi olağan olarak fakat benim elimden gelenin en düzgünü bu kadardı işte. niye dış ses kullandığım sorununa gelirsek, bunun farklı sebepleri var. Bir tanesi fazlaca şahsi bir sebep, söylemek istediğim şeyler vardı ve bunları hiç kıssaya bulaştırmadan direkt söylemenin daha yanlışsız olacağını düşündüm.
Ayrıyeten bilhassa sinemanın başında ve sonlarında epeyce faydalı bir araç oldu benim için çünkü anlatıcı vasıtasıyla bir manada oyunun kurallarını belirlemiş oldum. Bir grup şeyleri anlatarak -kimin kim olduğu, kıssanın ne olduğu gibi- sinemanın yarısını harcamamış oldum bir yandan da. Bunları kısa yoldan anlattım ve vakti da diğer şeyler için kullanmış oldum.
‘NAZAR İNANIŞI ÇOK GÜÇLÜ’
Sinemada geçen nazar sıkıntısı bizim kültürümüzde fazlaca besbelli yeri olan bir şey. Gürcistan’da da o denli anlaşılan…
Gürcistan’ın başşehri Tiflis’te yaşayan Koberidze ile sanal ortamda bir ortaya geldik ve bir söyleşi yaptık.
Gürcistan’daki sinema ortamından konuşalım başlamak istiyorum. Orada yaşayan ve üreten bir sinemacı olarak birinci elden bize nasıl anlatırsınız Gürcistan sinemasını?
Ben aslında her vakit sinema izleyen, yabancı yahut Gürcü üretimi olsun bulabildiğim her sineması izleyen bir tanesiydim. Olağan ki evvelce stream diye bir şey yoktu ve yalnızca TV’de izleyebiliyorduk sinemaları. Sinemaya da fazlaca gitmezdik doğrusu. Ben daha fazlaca 90’lı senelerda başladım sinema izlemeye, Sovyetler Birliği’nin çöküşünün akabinde, yani bir gelenek kesintisi de vardı. Dediğim üzere daha epeyce TV’de ve 50’li, 60’lı 70’li yılların sinemalarını izleyerek büyüdüm. Çok farklı tiplerde sinemalar izledim ve epey farklı sinemacılar keşfettim. Geçen yüzyılın başından Sovyetler devri boyunca süregiden bir sinema geleneği ortasında sinemalar çekiyordu bu sinemacılar. daha sonra 90‘larda bir kesinti oldu.
Biroldukça şeyi üzere sinema yapmak da zorlaştı. Fakat artık yavaş yavaş bir daha bir sinema hareketliliği var diyebilirim. Natürel ki değerli bir kopuş olmuştu ortada. Yalnızca zamansal açıdan değil, kalite manasında da bir boşluk var… Artık mesela epey az sinema salonu var Gürcistan’da. Yani durum bir yanıyla epeyce sıkıntı, zira az sayıda sinema var ve onlar da alışveriş merkezlerinde. Klâsik sinema salonlarının olduğu binaları da bir ekip varlıklı bireyler satın alıp öteki şeylere çeviriyor. Sanıyorum bu durum diğer ülkelerde de geçerli, yalnızca buraya has olduğunu düşünmüyorum. Lakin biraz sabredersek önümüzdeki senelerda Gürcistan’dan daha farklı sinemalar çıktığını gorebiliriz.
Sovyetler’in çöküşü tam bir kopuş yaşattı mı sinema manasında? Yeni bir başlangıç mı kelam konusu.
Kesin bir kopuş yaşattı sayılır lakin açıkçası bu biraz da sinemacıdan sinemacıya değişir üzere geliyor bana. Ben mesela bir biçimde geçmişle bağ kurmaya çalışıyorum. Bunu yapıyorum zira bence bir şey inşa etmek için bir temel gerek, sıfırdan olmaz. Benim üzerine inşa etmek istediğim şeylerden biri de geçmişin Gürcistan sineması.
‘SALONDAN FAZLA MESKENDE SİNEMA İZLEMEYE ALIŞTIK’
Sinemanız Berlin’de gösterildiğinde nasıl yansılar geldi? Pandemi olduğu için çevrimiçi gösterildi yanılmıyorsam…
Evet… Ben biraz korkuyordum açıkçası zira seyirciye nasıl geçeceğini bilemiyordum. Bilhassa çevrimiçi izlemenin sonuçlarını kestiremiyordum. Lakin bir biçimde olacağını da düşünüyordum zira artık herkes stream yoluyla sinema izlemeye alıştı son senelerda. Yani artık MUBI üzerinden konuşuyoruz lakin burada esasen çok az sinema salonu olduğu için vizyona epey az sinema çıkıyor ve daima bir kadro sitelerden sinema izliyoruz ya da torrent indiriyoruz mecburen. bir daha de festivaldekilerin de benim kadar buna alışkın olup olmadığından emin olmadığım için biraz dertliydim. Ama daha sonra sinema gösterildi ve anladım ki beşerler izlemiş, zira bana bildiriler geliyordu ya da bir yerlerde sinema hakkında yazılar çıkmaya başladı. Bu yazılardan insanların sineması fazlaca dikkatle izlediklerini anladım. En kıymetli şey de buydu benim için. Ortadan bir yıla yakın bir süre geçti ve bugüne dek aldığım reaksiyonların büyük bir kısmı daima olumlu yansılar oldu.
‘FARKLI ANLATIM ÜSLUPLARI DENEMEYİ SEVİYORUM’
Sinema belgesel bir gerçekçilikle başladı fakat ansızın epey stilize bir anlatılmış bir masala dönüştü. Anlatım şekli olarak nasıl bir arayışa gittiğinizi merak ediyorum.
Belli bir üslubum olduğunu düşünmüyorum açıkçası. Sinema çekerken benim için en değişik şeylerden biri öykümü nasıl anlatacağımı ve bunun nasıl işleyeceğini anlamak üzere geliyor bana. Bu benim bildiğim ve uyguladığım bir şey değil, daha hayli deneyerek ortaya çıkaracağım bir şey. Tahminen bir gün hangi biçimde nasıl sinema çekeceğim konusunu çözerim, bilemiyorum, fakat tahminen de bu türlü, yani deneyerek bulmaya devam ederim. olağan olarak yalın bir sinema çekmeyi ben de istiyorum, yani net kararlar vererek her şeyi kesin sınırlarıyla anlattığım bir sinema; bu biçimde sinemaları de epey seviyorum ve denemek de istiyorum. Ancak şu anda denemek istediğim fazlaca fazla şey var ve tek bir şeye bağlı kalmak güç geliyor.
Sinemadaki dış ses anlatıcıyı da sormak istiyorum. Öncelikle o ses size mi ilişkin ve bu dış ses kullanmasına niye gerek duydunuz?
Evet ses bana ilişkin. Bunu aslında daha evvelki sinemalarımda de denemiştim ancak hiç kendim yapmamıştım. Birtakım replikler var ki anlatıcı değil de ben söylüyorum, o yüzden de kendim seslendirmeliyim dedim, oburunun ağzından çıkmamalı… Daha uygun olabilirdi olağan olarak fakat benim elimden gelenin en düzgünü bu kadardı işte. niye dış ses kullandığım sorununa gelirsek, bunun farklı sebepleri var. Bir tanesi fazlaca şahsi bir sebep, söylemek istediğim şeyler vardı ve bunları hiç kıssaya bulaştırmadan direkt söylemenin daha yanlışsız olacağını düşündüm.
Ayrıyeten bilhassa sinemanın başında ve sonlarında epeyce faydalı bir araç oldu benim için çünkü anlatıcı vasıtasıyla bir manada oyunun kurallarını belirlemiş oldum. Bir grup şeyleri anlatarak -kimin kim olduğu, kıssanın ne olduğu gibi- sinemanın yarısını harcamamış oldum bir yandan da. Bunları kısa yoldan anlattım ve vakti da diğer şeyler için kullanmış oldum.
‘NAZAR İNANIŞI ÇOK GÜÇLÜ’
Sinemada geçen nazar sıkıntısı bizim kültürümüzde fazlaca besbelli yeri olan bir şey. Gürcistan’da da o denli anlaşılan…