EsraBetül
Member
Yeni bir sanat yeri, yeni heyecan, yeni bir tiyatro… Ne hoş geliyor kulağa ‘yeni tiyatro’; insanı, beşere, beşerle anlatan sanatın en büyüğü.
Ne demişti Muhsin Ertuğrul hocamız: “Yarın kıyamet kopacağını bilsem, bugün bir tiyatro daha açarım!”
Bu cümleyi bize hatırlatan Yücel Erten, kendine hocası Muhsin Ertuğrul’un kelamını dava edinmiş.
“70 yıllık hayal gerçek oluyor” diyerek yola çıkıldı. İzmir Kent Tiyatrosu, bir daha Erten’in o meşhur cümlesiyle yazmak gerekirse; ‘Tiyatronun töresi gereği’ ekimde yani bugün 20.00’de Elhamra Sahnesi’nde “Azizname” isimli oyunla perdelerini açıyor.
İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tiyatroları (İZBBŞT) Genel Sanat Direktörü Yücel Erten’in Aziz Nesin hikayelerinden uyarlayıp yönettiği, Türk tiyatro tarihinin kıymetli oyunlarından Azizname’nin galası 1-3 Ekim tarihleri içinde İzmir Devlet Opera ve Balesi Elhamra Sahnesi’nde yapılacak. Azizname oyunu, pandemi ve kısıtlı seyirci uygulaması niçiniyle üç gün sürecek gala aktifliğinin akabinde 6 Ekim’den itibaren İzmir Sanat’ta İzmirli izleyicilerle buluşacak.
İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer’in teşebbüsüyle ve 2019 yılında Orhan Alkaya, Zeynep Altıok, gazetemiz muharriri Eren Aysan, Cezmi Baskın, Yücel Erten, Hülya Nutku, Bilgehan Oğuz ve Levent Üzümcü’den oluşan bir müşavere şurasının oluşturulmasıyla yola çıkılan kuvvetli ancak hoş seyahati Yücel Erten ile konuştuk.
– 70 yıllık hayal deniliyor İzmir Kent Tiyatrosu için. Siz Dayanışma Kurulu’ndasınız ve evet Genel Sanat Yönetmeni’siniz lakin benim merak ettiğim, bu hayalin ne kadar ortasındasınız? Bu hayalin neresindesiniz?
Öznur, memlekette sanat alanlarına savaş açılmış üzere bir görüntü var. Hükümran siyaset anlayışı, sanat kurumlarını boyunduruğa alma yolunda adımlar atmakta. Doğal tiyatro alanı da bundan hatırı sayılır bir hisse alıyor. Bakın, artık memleketin fiziki manada en kuvvetli kuruluşu Devlet Tiyatroları bile, tüzelkişiliğini yitirdi, iktidarın oynarken kırıp bozabileceği bir oyuncak haline geldi. halbuki sanat alanları beşere yatırımın en kuvvetli araçlarından biridir. Bizim devletimiz ise insanımızın öte dünyaya yatırım yapması niyetinden öteye gidemiyor güya. Ben bu niçinle bir sanat kurumunun oluşmasını, bir ödenekli tiyatronun kurulmasını büyük heyecanla karşılarım. Ne demişti Muhsin Ertuğrul hocamız: “Yarın kıyamet kopacağını bilsem, bugün bir tiyatro daha açarım!” Bu heyecan ruhuma bir ideal üzere işlemiş olmalı ki yıllardır bu konularda konuşurum, müellifim. Daha evvel İzmit Kent Tiyatrosunda ve Devlet Tiyatroları’nda idare bakılırsavi üstlenmiş olmam ve alnımın akıyla ayrılmış olmam da beni bu hususta yüreklendiriyor sanırım.
Bu ülkede kurulacak her tiyatroyu, bir aydınlanma mektebi, bir ışık ocağı olarak görürüm. İzmir Kent Tiyatrosu’nun kuruluşu için Sayın Tunç Soyer’in oluşturduğu İstişare Konseyine davet edilmem, bu manada benim için fazlaca heyecan vericiydi. Zira Lider seçim bildirgesinde Kent Tiyatrolarının kurulacağı kelamını vermişti. Rastgele bir lokal idare, tiyatro kurma sonucunı verdiği vakit, ne kadar dayanışma göstereceksem, doğrularım için ne kadar savaşacaksam, bir daha onu yaptım. Müşavere şurasında, yönetmeliğin hazırlanmasında paydaş oldum.
O hayal yalnızca İzmir’in 70 yıllık hayali değil, bir epey kentin, bir epey sanatkarın ve sanatseverin hayaliydi. Şöyle diyelim: Genel bir hayalin gerçekleşmesi için, hazırlık safhasında, fikri yapılanmasında, külliyen objektif bir yaklaşımla katkıda bulunmaya çalıştım.
Lakin kuruluşun somut adımları atılmaya başlanınca, apansızın kendimi o hayalin odağına itilmiş buldum. En sorumlu ve yükümlü noktasına Kurucu genel sanat direktörlüğüne. O süper hayal gemisini, fırtınalı denizlerden geçiyor olsak da sağ salim limana yanaştırma nazaranvi bana düştü. Dümendeyim diyelim.
– 1946’da tiyatro, sinema oyuncusu ve direktör Avni Dilligil’in idaresinde başlayıp dört yıllık serüveni sona eren Kent Tiyatroları, periyot dönem bir daha hayata geçirilmeye çalışılsa da teşebbüsler sonuçsuz kaldı. niye?
Eldeki bilgilere bakınca, 1946’daki teşebbüsün başarısız olmasında çeşitli faktörlerin rol oynadığı anlaşılıyor. Fuarda tiyatroya tahsis edilen binanın bir yangınla kül olmasının bir tesiri olmuştur kuşkusuz. Sanatkarlar içindeki çekişmeler, klikleşmeler, şikâyetler ve didişmelerin de bir hissesi olduğu anlaşılıyor. Ancak bana sorarsanız, belirleyici faktör siyasal irade üzere görünüyor. Yıl 1950, Demokrat Parti iktidardadır ve belediye meclisi, Kent Tiyatrosu’nun kapatılması istikametinde karar alıyor. İstanbul’dan gelen sanatkarlar bir teşekkür mektubu ile meskenlerine gönderiliyorlar. Periyodun Belediye Lideri Rauf Onursal’ın bir cümlesi, dikkat caziptir: “Şehrin bu kadar yola muhtaçlığı varken ve önemli birfazlaca halk hizmeti himmet beklerken tiyatroya para ayıramayız.”
– Tiyatro bir daha açılsın diye öteki teşebbüsler de olmuş aslında.
Evet, daha sonraları Yüksel Çakmur periyodunda teşebbüsler olmuş. Işıklar arasındadirler, Hülya ve Özdemir Nutku hocalar mevzuyu bir kamyon tiyatro pratiğine kadar getirmişlerdi. Ayrıyeten Ahmet Priştina da lokal idarelerin sanat kurumları konusunda bir seminer düzenlemişti, oraya ben de Kent Tiyatrosu’nun kurulmasını savunan bir bildiri ile katılmıştım. Özetle şunu söylemek mümkün: Siyasi irade yüreklice, tam olarak bahsin ardında durmadıkça yol almak güç. Kelam buraya gelmişken, tiyatro dünyamızın, bu iradeyi gösteren Sayın Tunç Soyer’e teşekkür borcunu da lisana getirmiş olayım. olağan olarak her tiyatro düzgün ya da makûs kendi tarihini muharrir lakin Sayın Soyer sanat siyasetinde tarih yazmış oldu, o değişmez.
– Gelelim bugüne; hayal, nasıl gerçek oldu?
Sayın Soyer, İzmir Kent Tiyatroları’nı kurma kelamını yerine getirmek üzere bir müracaat heyeti oluşturdu: Prof. Dr. Hülya Nutku, Orhan Alkaya, Eren Aysan, Zeynep Altıok Akatlı, Cezmi Baskın, Levent Üzümcü, Yücel Erten’den oluşan bu müracaat şurası 17 Aralık 2019’da birinci toplantısını yaptı. 9 Mart 2020’de 2. kere toplandı. Yapılanma ve buna bağlı olarak yönetmelik bahisleri tartışıldı. Yönetmelik konusunda çalışma sonucu alındı. O akşam İzmir’den İstanbul’a dönmüştüm ki, Türkiye’de birinci Covid-19 olayı duyuruldu. daha sonrasında artık bir ortaya gelmek imkânsızlaşınca online görüşmeler yapmaya başladık. Hülya, Orhan, Eren ve ben yönetmelik üzerine çalıştık ve kararı öbür müracaat konseyi üyeleriyle de paylaştık. Onların da benimsemesiyle, 2020 Temmuzu’nda da Başkanlığa sunduk. Bir ay üzere kısa bir süre daha sonra, 10 Ağustos 2020’de belediye meclisinde onaylandı ve yürürlüğe girdi.
bu biçimdece tiyatromuz kurulmuş oldu. Yönetmelikte belirlendiği üzere, sanatsal manada özerk, yerinden idare aslına dayalı, çok genişlemeyi öngörmeyen bir ünite niteliği taşıyor. Sanat Direktörü de hudutlu müddetle misyon yapıyor.
Artık sırada, kurucu sanat direktörünü seçme, idare heyeti ve takım oluşturma kademeleri vardı. Süreci açık kaynaklarda detaylı olarak anlattım, burada yine o dedikodu yüklü söylentilere girme gereğini duymuyorum. Sonuçta ben kurucu genel sanat direktörü olarak Sayın Lider tarafınca atandım. 27 Mart 2021 Dünya Tiyatro Günü’nde, benim de katıldığım kuruluşun tanıtımı yapıldı. Akabinde yöneticilerimizi belirleyip idare şuramızı oluşturdum. İmtihanlar için pandemi kısıtlamalarının kaldırılmasını beklemek gerekiyordu. Nihayet Haziran’ın son günlerinde başlayıp Temmuz ortasına kadar süren sınavlarımızı gerçekleştirdik ve takımımızı oluşturduk.
TARİH BUGÜNÜ YAZACAK…
– Hazırlık çalışmalarından bahseder misiniz?
Tiyatronun töresidir, ben önemserim; epeyce kıymetli bir mahzur yoksa, ekimin birinci haftasında perde açılır, dönem başlar. Bağbozumu şenliklerine yaslanan binlerce yıllık bir gelenektir. Ağustos ayının 15’inde vazifeye başlayan takımımızla kolları sıvayıp provalara giriştik. Sonuçta 3 ay üzere kısa bir müddetde kervanımızı yola düzmüş olacağız. Tarih, 1 Ekim 2021 gününü İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tiyatroları’nın açılış günü olarak yazacak.
Her başlangıçta olabileceği üzere, çalışmalarımızı etkileyen birtakım şanssızlıklar da oldu. Karargâhımız olacak İsmet İnönü Sahnesi’nin tadilatı, ihaledeki bir aksama niçiniyle gecikince daha kısıtlı fiziki imkânlarla yürümek zorunda kaldık. Müşavere Konseyi üyemiz pahalı Profesör Hülya Nutku, yönetmeliğimizin oluşmasında emek vermiş, tiyatronun kuruluş basamağında da Sanat Bağlantı Direktörlüğümüzü üstlenerek unutulmaz katkılarda bulunmuştu. Tartışmalarda, kararlarda, imtihanlarda, bilim beşerinin titizliği ve aydın hamaseti ile yanımızda durmuştu. Kendisini ne yazık ki süratli bir hastalık seyri ile açılışımıza fazlaca kısa bir vakit kala yitirdik. Kolumuz kanadımız kırıldı desem yeridir. Büyük bir sarsıntı yaşadık. Fakat bunlardan yılmadık. Sahne açısından eksiğimizi Devlet Opera ve Balesi Müdürü sevgili Aydın Uştuk’un dayanışması ile Elhamra’da giderdik. Açılışımızı da orada yapıyoruz. Hülya hocamızın kaybı ile oluşan boşluğu giderebilmek hedefiyle, Sanat Bağlantı Yöneticiliğinde Müracaat Heyetimizin üyesi, muharrir ve dramaturg sevgili Eren Aysan imdadımıza yetişti. Sahne Direktörlüğümüzü o alanda tecrübeli oyuncu dostum Ufuk Aşar ile Sanat Teknik Direktörlüğümüzü de bir daha tecrübeli dizayncı, genç bir usta olan Hasret Karabay ile sürdürüyoruz. Bir tiyatro kurulurken işin tabiatında yatan manilerden şikâyet etmiyor, çalışıyoruz.
GENÇ, DİNAMİK…
– İzmir Kent Tiyatrosu’nda takım nasıl oluştu?
Takımımız, 36 oyuncu, 4 dizayncı ve 1 dramaturg olmak üzere 41 sanatçı barındırıyor. İrtibat, teknik, grafik, arşiv ve gibisi konularda çalışanlarımızla bu sayı 70’e ulaşıyor. Tamamı titizlikle yürüttüğümüz imtihanlar kararında alındı. Yanı sıra idari bakılırsavlilerimiz de var natürel. Genelde genç, dinamik, ışıltılı çalışanlardan oluşan bir topluluk oluştu. Tiyatroyu geleceğe âlâ taşıyacaklarını umuyorum. Oyuncular konusunda bir şeyi daha eklemeliyim: Grupta yaş nesillerini da olabildiğince gözettik. Gençler, saçını-kaşını beyaza boyayıp seslerini büzerek yaşlı rollerini oynamak zorunda kalmayacaklar.
‘TİYATRONUN TEKERLEĞİ DÖNMEYE BAŞLADI MI HİÇ DURMAZ’
– Yeni döneme, öteki hangi yeni oyunlar prömiyer yapacak.
Kasım ayında ikinci oyunumuz prömiyer yapacak. Fransız bayan muharrir Coline Serreau’nun “Tavşan Tavşan”ı. Üçüncü oyunumuzu da İsmet İnönü sahnemizin yeni yıldaki açılışı için tasarlıyoruz. Büyük ozan Nâzım Hikmet’in “Ferhad ile Şirin”i. Aslında biliyorsunuz, tiyatronun tekerleği dönmeye başladı mı hiç durmaz, hazırlık çalışmaları hiç bitmez.
– Açılış niye “Azizname” ile…
Bu soruyu kim soracak diye bekliyordum Öznur. Biliyorum, tiyatro etrafında hoşnutsuzlukla burun kıvırıp “bir daha mi Azizname?” diyenler var. Lakin “niçin?” diye sorunca mantıklı bir karşılık yok. Toprağı bol olsun Alman hocam Profesör Werner Kraut söylerdi de inanacağım gelmezdi. “Sanatta uzun süren muvaffakiyet, hiç kolay değildir. Sırada bekleyenler mezarını kazmaya başlarlar.” Bunu söylerken kendimden kelam etmiyorum. ‘Azizname’den kelam ediyorum. Zira ben bu süreçte şahsi bir muvaffakiyet sıkıntısında olamam. İZBBŞT’nin başarılı bir başlangıç yapması benim için olağan ki hayli daha değerli.
– ‘Azizname’ adeta vakte meydan okuyor.
Oyun, 25 yıldır sahnelerimizde bütün benzerlerine meydan okuyor. Hatta o tarafta oyunlar yapılmasını teşvik ve tahrik ediyor. Üç sefer Ankara’da, üç sefer İstanbul’da, İzmit’te ve Üsküp’te sahneledim. Bunlardan beşi özel tiyatrolarda. Yani daima sırtını devlete dayayarak yapılmış bir oyun da değil. Devlet esasen o cins oyunlardan hoşlanmıyor artık. Ne vakit, nerede oynansa, seyircinin büyük teveccühü ile karşılanmış, kapalı gişe dediğimiz durumu yakalamış bir oyun. Sonuncusu özel tiyatro şartlarında 100 temsili aşmış, pandemi vurgunu olmasa 150’ye yürümekteydi. Bunun kolay olmadığını tiyatroya biraz aşina olan herkes bilir. senelerca ‘korsan Azizname’lerle seyirci devşiren hırsızlar da gayreti.
Düzgün de 25 yıldır kimse “bir daha mi Azizname?” demedi. Artık İZBBŞT’de yapmaya kalkınca nereden çıktı bu soru ve ne manaya geliyor? İçerikte bir problem mı var? Hayır. Aziz Nesin yiğitçe bizi bu yurdun sıkıntılarıyla yüzleştiriyor. O sıkıntılar aşıldı mı? Hayır. Adamın 1950’lerde 60’larda yazdıkları hâlâ taş üzere geçerli. Uygun de Aziz Nesin ne vakit demode oldu? 27 Mayıs’ı, 12 Mart’ı, 12 Eylül’ü hatırlamıyorsanız, tahminen de siz sürmode olmuşsunuz demektir. Postmodern dalgasına kapılıp da, bu memlekete okuma yazmayı öğretmiş adama dudak bükmek akla yatkın bir iş değil bence. Siyasal şuur tatile mi çıktı?
Özetle: İçime ‘ya meslektaşlar uygun bulmazsa’ korkusu kaçmadığı için ‘Azizname’ ile başlıyorum. Benim ölçeğim tiyatro etrafımız değil, Ayşe ile Ali. Gurur duyduğum nokta da İzmir Kent Tiyatrosu’nu hayata geçirmiş olmak.
Ne demişti Muhsin Ertuğrul hocamız: “Yarın kıyamet kopacağını bilsem, bugün bir tiyatro daha açarım!”
Bu cümleyi bize hatırlatan Yücel Erten, kendine hocası Muhsin Ertuğrul’un kelamını dava edinmiş.
“70 yıllık hayal gerçek oluyor” diyerek yola çıkıldı. İzmir Kent Tiyatrosu, bir daha Erten’in o meşhur cümlesiyle yazmak gerekirse; ‘Tiyatronun töresi gereği’ ekimde yani bugün 20.00’de Elhamra Sahnesi’nde “Azizname” isimli oyunla perdelerini açıyor.
İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tiyatroları (İZBBŞT) Genel Sanat Direktörü Yücel Erten’in Aziz Nesin hikayelerinden uyarlayıp yönettiği, Türk tiyatro tarihinin kıymetli oyunlarından Azizname’nin galası 1-3 Ekim tarihleri içinde İzmir Devlet Opera ve Balesi Elhamra Sahnesi’nde yapılacak. Azizname oyunu, pandemi ve kısıtlı seyirci uygulaması niçiniyle üç gün sürecek gala aktifliğinin akabinde 6 Ekim’den itibaren İzmir Sanat’ta İzmirli izleyicilerle buluşacak.
İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer’in teşebbüsüyle ve 2019 yılında Orhan Alkaya, Zeynep Altıok, gazetemiz muharriri Eren Aysan, Cezmi Baskın, Yücel Erten, Hülya Nutku, Bilgehan Oğuz ve Levent Üzümcü’den oluşan bir müşavere şurasının oluşturulmasıyla yola çıkılan kuvvetli ancak hoş seyahati Yücel Erten ile konuştuk.
– 70 yıllık hayal deniliyor İzmir Kent Tiyatrosu için. Siz Dayanışma Kurulu’ndasınız ve evet Genel Sanat Yönetmeni’siniz lakin benim merak ettiğim, bu hayalin ne kadar ortasındasınız? Bu hayalin neresindesiniz?
Öznur, memlekette sanat alanlarına savaş açılmış üzere bir görüntü var. Hükümran siyaset anlayışı, sanat kurumlarını boyunduruğa alma yolunda adımlar atmakta. Doğal tiyatro alanı da bundan hatırı sayılır bir hisse alıyor. Bakın, artık memleketin fiziki manada en kuvvetli kuruluşu Devlet Tiyatroları bile, tüzelkişiliğini yitirdi, iktidarın oynarken kırıp bozabileceği bir oyuncak haline geldi. halbuki sanat alanları beşere yatırımın en kuvvetli araçlarından biridir. Bizim devletimiz ise insanımızın öte dünyaya yatırım yapması niyetinden öteye gidemiyor güya. Ben bu niçinle bir sanat kurumunun oluşmasını, bir ödenekli tiyatronun kurulmasını büyük heyecanla karşılarım. Ne demişti Muhsin Ertuğrul hocamız: “Yarın kıyamet kopacağını bilsem, bugün bir tiyatro daha açarım!” Bu heyecan ruhuma bir ideal üzere işlemiş olmalı ki yıllardır bu konularda konuşurum, müellifim. Daha evvel İzmit Kent Tiyatrosunda ve Devlet Tiyatroları’nda idare bakılırsavi üstlenmiş olmam ve alnımın akıyla ayrılmış olmam da beni bu hususta yüreklendiriyor sanırım.
Bu ülkede kurulacak her tiyatroyu, bir aydınlanma mektebi, bir ışık ocağı olarak görürüm. İzmir Kent Tiyatrosu’nun kuruluşu için Sayın Tunç Soyer’in oluşturduğu İstişare Konseyine davet edilmem, bu manada benim için fazlaca heyecan vericiydi. Zira Lider seçim bildirgesinde Kent Tiyatrolarının kurulacağı kelamını vermişti. Rastgele bir lokal idare, tiyatro kurma sonucunı verdiği vakit, ne kadar dayanışma göstereceksem, doğrularım için ne kadar savaşacaksam, bir daha onu yaptım. Müşavere şurasında, yönetmeliğin hazırlanmasında paydaş oldum.
O hayal yalnızca İzmir’in 70 yıllık hayali değil, bir epey kentin, bir epey sanatkarın ve sanatseverin hayaliydi. Şöyle diyelim: Genel bir hayalin gerçekleşmesi için, hazırlık safhasında, fikri yapılanmasında, külliyen objektif bir yaklaşımla katkıda bulunmaya çalıştım.
Lakin kuruluşun somut adımları atılmaya başlanınca, apansızın kendimi o hayalin odağına itilmiş buldum. En sorumlu ve yükümlü noktasına Kurucu genel sanat direktörlüğüne. O süper hayal gemisini, fırtınalı denizlerden geçiyor olsak da sağ salim limana yanaştırma nazaranvi bana düştü. Dümendeyim diyelim.
– 1946’da tiyatro, sinema oyuncusu ve direktör Avni Dilligil’in idaresinde başlayıp dört yıllık serüveni sona eren Kent Tiyatroları, periyot dönem bir daha hayata geçirilmeye çalışılsa da teşebbüsler sonuçsuz kaldı. niye?
Eldeki bilgilere bakınca, 1946’daki teşebbüsün başarısız olmasında çeşitli faktörlerin rol oynadığı anlaşılıyor. Fuarda tiyatroya tahsis edilen binanın bir yangınla kül olmasının bir tesiri olmuştur kuşkusuz. Sanatkarlar içindeki çekişmeler, klikleşmeler, şikâyetler ve didişmelerin de bir hissesi olduğu anlaşılıyor. Ancak bana sorarsanız, belirleyici faktör siyasal irade üzere görünüyor. Yıl 1950, Demokrat Parti iktidardadır ve belediye meclisi, Kent Tiyatrosu’nun kapatılması istikametinde karar alıyor. İstanbul’dan gelen sanatkarlar bir teşekkür mektubu ile meskenlerine gönderiliyorlar. Periyodun Belediye Lideri Rauf Onursal’ın bir cümlesi, dikkat caziptir: “Şehrin bu kadar yola muhtaçlığı varken ve önemli birfazlaca halk hizmeti himmet beklerken tiyatroya para ayıramayız.”
– Tiyatro bir daha açılsın diye öteki teşebbüsler de olmuş aslında.
Evet, daha sonraları Yüksel Çakmur periyodunda teşebbüsler olmuş. Işıklar arasındadirler, Hülya ve Özdemir Nutku hocalar mevzuyu bir kamyon tiyatro pratiğine kadar getirmişlerdi. Ayrıyeten Ahmet Priştina da lokal idarelerin sanat kurumları konusunda bir seminer düzenlemişti, oraya ben de Kent Tiyatrosu’nun kurulmasını savunan bir bildiri ile katılmıştım. Özetle şunu söylemek mümkün: Siyasi irade yüreklice, tam olarak bahsin ardında durmadıkça yol almak güç. Kelam buraya gelmişken, tiyatro dünyamızın, bu iradeyi gösteren Sayın Tunç Soyer’e teşekkür borcunu da lisana getirmiş olayım. olağan olarak her tiyatro düzgün ya da makûs kendi tarihini muharrir lakin Sayın Soyer sanat siyasetinde tarih yazmış oldu, o değişmez.
– Gelelim bugüne; hayal, nasıl gerçek oldu?
Sayın Soyer, İzmir Kent Tiyatroları’nı kurma kelamını yerine getirmek üzere bir müracaat heyeti oluşturdu: Prof. Dr. Hülya Nutku, Orhan Alkaya, Eren Aysan, Zeynep Altıok Akatlı, Cezmi Baskın, Levent Üzümcü, Yücel Erten’den oluşan bu müracaat şurası 17 Aralık 2019’da birinci toplantısını yaptı. 9 Mart 2020’de 2. kere toplandı. Yapılanma ve buna bağlı olarak yönetmelik bahisleri tartışıldı. Yönetmelik konusunda çalışma sonucu alındı. O akşam İzmir’den İstanbul’a dönmüştüm ki, Türkiye’de birinci Covid-19 olayı duyuruldu. daha sonrasında artık bir ortaya gelmek imkânsızlaşınca online görüşmeler yapmaya başladık. Hülya, Orhan, Eren ve ben yönetmelik üzerine çalıştık ve kararı öbür müracaat konseyi üyeleriyle de paylaştık. Onların da benimsemesiyle, 2020 Temmuzu’nda da Başkanlığa sunduk. Bir ay üzere kısa bir süre daha sonra, 10 Ağustos 2020’de belediye meclisinde onaylandı ve yürürlüğe girdi.
bu biçimdece tiyatromuz kurulmuş oldu. Yönetmelikte belirlendiği üzere, sanatsal manada özerk, yerinden idare aslına dayalı, çok genişlemeyi öngörmeyen bir ünite niteliği taşıyor. Sanat Direktörü de hudutlu müddetle misyon yapıyor.
Artık sırada, kurucu sanat direktörünü seçme, idare heyeti ve takım oluşturma kademeleri vardı. Süreci açık kaynaklarda detaylı olarak anlattım, burada yine o dedikodu yüklü söylentilere girme gereğini duymuyorum. Sonuçta ben kurucu genel sanat direktörü olarak Sayın Lider tarafınca atandım. 27 Mart 2021 Dünya Tiyatro Günü’nde, benim de katıldığım kuruluşun tanıtımı yapıldı. Akabinde yöneticilerimizi belirleyip idare şuramızı oluşturdum. İmtihanlar için pandemi kısıtlamalarının kaldırılmasını beklemek gerekiyordu. Nihayet Haziran’ın son günlerinde başlayıp Temmuz ortasına kadar süren sınavlarımızı gerçekleştirdik ve takımımızı oluşturduk.
TARİH BUGÜNÜ YAZACAK…
– Hazırlık çalışmalarından bahseder misiniz?
Tiyatronun töresidir, ben önemserim; epeyce kıymetli bir mahzur yoksa, ekimin birinci haftasında perde açılır, dönem başlar. Bağbozumu şenliklerine yaslanan binlerce yıllık bir gelenektir. Ağustos ayının 15’inde vazifeye başlayan takımımızla kolları sıvayıp provalara giriştik. Sonuçta 3 ay üzere kısa bir müddetde kervanımızı yola düzmüş olacağız. Tarih, 1 Ekim 2021 gününü İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tiyatroları’nın açılış günü olarak yazacak.
Her başlangıçta olabileceği üzere, çalışmalarımızı etkileyen birtakım şanssızlıklar da oldu. Karargâhımız olacak İsmet İnönü Sahnesi’nin tadilatı, ihaledeki bir aksama niçiniyle gecikince daha kısıtlı fiziki imkânlarla yürümek zorunda kaldık. Müşavere Konseyi üyemiz pahalı Profesör Hülya Nutku, yönetmeliğimizin oluşmasında emek vermiş, tiyatronun kuruluş basamağında da Sanat Bağlantı Direktörlüğümüzü üstlenerek unutulmaz katkılarda bulunmuştu. Tartışmalarda, kararlarda, imtihanlarda, bilim beşerinin titizliği ve aydın hamaseti ile yanımızda durmuştu. Kendisini ne yazık ki süratli bir hastalık seyri ile açılışımıza fazlaca kısa bir vakit kala yitirdik. Kolumuz kanadımız kırıldı desem yeridir. Büyük bir sarsıntı yaşadık. Fakat bunlardan yılmadık. Sahne açısından eksiğimizi Devlet Opera ve Balesi Müdürü sevgili Aydın Uştuk’un dayanışması ile Elhamra’da giderdik. Açılışımızı da orada yapıyoruz. Hülya hocamızın kaybı ile oluşan boşluğu giderebilmek hedefiyle, Sanat Bağlantı Yöneticiliğinde Müracaat Heyetimizin üyesi, muharrir ve dramaturg sevgili Eren Aysan imdadımıza yetişti. Sahne Direktörlüğümüzü o alanda tecrübeli oyuncu dostum Ufuk Aşar ile Sanat Teknik Direktörlüğümüzü de bir daha tecrübeli dizayncı, genç bir usta olan Hasret Karabay ile sürdürüyoruz. Bir tiyatro kurulurken işin tabiatında yatan manilerden şikâyet etmiyor, çalışıyoruz.
GENÇ, DİNAMİK…
– İzmir Kent Tiyatrosu’nda takım nasıl oluştu?
Takımımız, 36 oyuncu, 4 dizayncı ve 1 dramaturg olmak üzere 41 sanatçı barındırıyor. İrtibat, teknik, grafik, arşiv ve gibisi konularda çalışanlarımızla bu sayı 70’e ulaşıyor. Tamamı titizlikle yürüttüğümüz imtihanlar kararında alındı. Yanı sıra idari bakılırsavlilerimiz de var natürel. Genelde genç, dinamik, ışıltılı çalışanlardan oluşan bir topluluk oluştu. Tiyatroyu geleceğe âlâ taşıyacaklarını umuyorum. Oyuncular konusunda bir şeyi daha eklemeliyim: Grupta yaş nesillerini da olabildiğince gözettik. Gençler, saçını-kaşını beyaza boyayıp seslerini büzerek yaşlı rollerini oynamak zorunda kalmayacaklar.
‘TİYATRONUN TEKERLEĞİ DÖNMEYE BAŞLADI MI HİÇ DURMAZ’
– Yeni döneme, öteki hangi yeni oyunlar prömiyer yapacak.
Kasım ayında ikinci oyunumuz prömiyer yapacak. Fransız bayan muharrir Coline Serreau’nun “Tavşan Tavşan”ı. Üçüncü oyunumuzu da İsmet İnönü sahnemizin yeni yıldaki açılışı için tasarlıyoruz. Büyük ozan Nâzım Hikmet’in “Ferhad ile Şirin”i. Aslında biliyorsunuz, tiyatronun tekerleği dönmeye başladı mı hiç durmaz, hazırlık çalışmaları hiç bitmez.
– Açılış niye “Azizname” ile…
Bu soruyu kim soracak diye bekliyordum Öznur. Biliyorum, tiyatro etrafında hoşnutsuzlukla burun kıvırıp “bir daha mi Azizname?” diyenler var. Lakin “niçin?” diye sorunca mantıklı bir karşılık yok. Toprağı bol olsun Alman hocam Profesör Werner Kraut söylerdi de inanacağım gelmezdi. “Sanatta uzun süren muvaffakiyet, hiç kolay değildir. Sırada bekleyenler mezarını kazmaya başlarlar.” Bunu söylerken kendimden kelam etmiyorum. ‘Azizname’den kelam ediyorum. Zira ben bu süreçte şahsi bir muvaffakiyet sıkıntısında olamam. İZBBŞT’nin başarılı bir başlangıç yapması benim için olağan ki hayli daha değerli.
– ‘Azizname’ adeta vakte meydan okuyor.
Oyun, 25 yıldır sahnelerimizde bütün benzerlerine meydan okuyor. Hatta o tarafta oyunlar yapılmasını teşvik ve tahrik ediyor. Üç sefer Ankara’da, üç sefer İstanbul’da, İzmit’te ve Üsküp’te sahneledim. Bunlardan beşi özel tiyatrolarda. Yani daima sırtını devlete dayayarak yapılmış bir oyun da değil. Devlet esasen o cins oyunlardan hoşlanmıyor artık. Ne vakit, nerede oynansa, seyircinin büyük teveccühü ile karşılanmış, kapalı gişe dediğimiz durumu yakalamış bir oyun. Sonuncusu özel tiyatro şartlarında 100 temsili aşmış, pandemi vurgunu olmasa 150’ye yürümekteydi. Bunun kolay olmadığını tiyatroya biraz aşina olan herkes bilir. senelerca ‘korsan Azizname’lerle seyirci devşiren hırsızlar da gayreti.
Düzgün de 25 yıldır kimse “bir daha mi Azizname?” demedi. Artık İZBBŞT’de yapmaya kalkınca nereden çıktı bu soru ve ne manaya geliyor? İçerikte bir problem mı var? Hayır. Aziz Nesin yiğitçe bizi bu yurdun sıkıntılarıyla yüzleştiriyor. O sıkıntılar aşıldı mı? Hayır. Adamın 1950’lerde 60’larda yazdıkları hâlâ taş üzere geçerli. Uygun de Aziz Nesin ne vakit demode oldu? 27 Mayıs’ı, 12 Mart’ı, 12 Eylül’ü hatırlamıyorsanız, tahminen de siz sürmode olmuşsunuz demektir. Postmodern dalgasına kapılıp da, bu memlekete okuma yazmayı öğretmiş adama dudak bükmek akla yatkın bir iş değil bence. Siyasal şuur tatile mi çıktı?
Özetle: İçime ‘ya meslektaşlar uygun bulmazsa’ korkusu kaçmadığı için ‘Azizname’ ile başlıyorum. Benim ölçeğim tiyatro etrafımız değil, Ayşe ile Ali. Gurur duyduğum nokta da İzmir Kent Tiyatrosu’nu hayata geçirmiş olmak.