EliteDizqn
Active member
Getty Images2018’de Hatay kıyılarında dalgıçların çektiği bir fotoğraf.
Bugün 3 Temmuz ‘Dünya Plastik Poşet Kullanmama Günü’. Bu özel günün hedefi, dünyada tek kullanımlık plastik poşetlerin kullanmasını sınırlamak için bir farkındalık yaratmak.
Plastik poşetler, dünyadaki plastik kirliliğinin en önemli suçlularından biri olarak görülüyor. Tabiatta çözünmeden senelerca kalabilen plastik poşetler, etrafa ve canlılara olan tesiri niçiniyle epeyce tartışılıyor.
Deniz ve okyanuslardaki canlıların plastik torbalar içinde ömür savaşı verdiği fotoğraflar sembol niteliği taşıyor.
Plastik poşetler hakkında bilmemiz gerekenleri 8 başlıkta derledik:
‘Gezegenimizi kurtarmak için’ üretildi
Bugün bildiğimiz plastik poşetlerin babası, İsveçli bilim insanı Sten Gustaf Thulin.
Thulin, kendi yarattığı plastik poşetin dizaynının patentini 1965’de aldı.
Thulin, o devirde insanların alışverişte kullandığı kese kağıtlarının üretimi için hayli sayıda ağaç kesilmesi gerektiğini biliyordu.
Kağıt çantaların etrafa olan tesirini düşünerek, bir fikri hayata geçirmek istedi: İnsanların senelerca yeniden yine kullanabileceği tek kullanımlık, hem sağlam birebir vakitte yavaşça poşetler yaratmak.
Getty Images
National Geographic mecmuasında yayımlanan bir makaleye nazaran, plastik poşetlerin bir mucizeden etraf için bir tehdite dönüşmesi 40 yıldan az sürdü.
İkinci Dünya Savaşı daha sonrası, bilhassa 1970’li senelerda hanelerde plastik konut eşyalarının kullanması fazlaca yaygınlaşmıştı. 1980’li yıllarının sonunda ABD’de alışveriş torbalarının kağıttan plastiğe geçmesi kararı milyonlarca kişi bu poşetleri kullanmaya başladı.
2019’da BBC Etraf Muhabiri Laura Foster’a konuşan Sten Thulin’in oğlu Raoul Thulin, “Babam plastik poşeti çevreyi korumak için tasarlamıştı. Bir sefer kullanılıp atıldığını görse fazlaca şaşırırdı” demişti:
1990’lı senelerda berbat üne kavuştu
Denizci Charles Moore, 1997’de bugün Büyük Pasifik Çöp Girdabı olarak bilinen, Kuzey Pasifik Okyanusu’nda plastik atığın ağırlaştığı ve suyun altındaki hayatı tehdit ettiği plastik atık birikimini keşfetti.
Moore yıllar evvel yaptığı bir konuşmada okyanusa açıldığı bir gün kendisini “şampuan kutuları, sabun şişeleri ve plastik torbalar” içinde bulduğunu söylemiş, “Okyanusun ortasındaydım ve plastikten kaçabileceğim hiç bir yer yoktu” demişti.
Deniz kaplumbağalarının deniz analarına olan benzerliği niçiniyle plastik torbalarını yediği, ya da onlara takıldığı, bunun da onların vefatına yol açtığı konusunda dünyada bir farkındalık oluşmasında Moore’un bu keşfi büyük rol oynadı.
Etraf kuruluşlarının paylaştığı, dünyanın farklı sularında plastik poşetlere takıldığı görülen deniz kaplumbağalarının fotoğrafları da, makûs şöhretini artırdı.
Dünyada her yıl 5 trilyon plastik poşet kullanılıyor
Birleşmiş Milletler Etraf Programı’nın (UNEP) paylaştığı datalara nazaran dünyada her yıl 5 trilyon adet tek kullanımlık plastik poşet tüketiliyor.
Her yıl kutlanan 22 Nisan Dünya Günü’nün resmi internet sitesi earthday.org’daki bilgilere nazaran, ABD’de her yıl 100 milyara yakın plastik poşet kenara atılıyor. Bu, kişi başına 307 poşete denk.
Getty ImagesTürkiye’nin de ortalarında olduğu bir epey ülkede bu mevzuda sınırlama ve yasaklar getirildi.
Teyit.org’un 2019’da yayımladığı plastik poşetlere ait evrakta derlenen bilgilere bakılırsa, dünyada bir yılda kişi başına düşen plastik poşetlerin sayısı; ABD’de 365, Avustralya’da 200, Almanya’da 29, İngiltere’de 25, İrlanda’da 14, Finlandiya ve Danimarka’da ise 4 idi.
Türkiye’de Etraf Bakanlığı’nın 2018 yılında yaptığı açıklamaya bakılırsa kişi başına poşet kullanması 440’tı.
Teyit.org’un tahliline bakılırsa, bu data Türkiye’deki bir kişinin “hayatı boyunca 34 bin 320 plastik poşet” kullandığı manasına geliyordu:
Plastik poşetin kullanım müddeti ortalama 12 dakika
Etraf kuruluşu Beyond Plastic’in (Plastiğin Ötesinde) paylaştığı bilgilere bakılırsa, plastik poşetler ortalama 12 dakika kullanılıyor.
BM’ye nazaran çözünmeleri pek güç olan bu poşetler 500 hatta 1000 yıla yakın tabiatta kalabiliyor.
Dünya kıyılarında 2 milyona yakın plastik poşet temizlendi
Milletlerarası Kıyı Paklığı (International Coastal Cleanup – ICC) kampanyası kapsamında 2018 yılında gerekleştirilen paklık kararı dünyadaki okyanus ve deniz kıyılarından toplanan plastik poşetlerinin sayısı 2 milyona yakındı.
Bunların yaklaşık 964 bini plastik alışveriş torbalarıydı.
Plastik torbalar deniz canlılarını tehdit ediyor
Doğal hayatı Müdafaa Vakfı WWF’ye nazaran deniz ve okyanusların “en yırtıcı avcısı” plastik kirliliği.
Plastik torbalarda tek modül ve güçlü olmaları niçiniyle, deniz canlılarına iki biçimde tehdit oluşturabiliyor.
Getty Images
Balinalar başta olmak üzere 240’tan fazla çeşit plastik torbaları ya yiyor, ya da bu torbalara takılabiliyor. Bu da canlıların faydalanmaları ya da vefatlarına niye oluyor. WWF’nin raporuna nazaran plastik torbalar ve paketler, bilhassa yenmeleri kararı canlı ölümlerinin esas sebepleri içinde sayılıyor.
Getty ImagesKaradaki canlılar için de plastik poşetler tehlike yaratıyor.
Sıtma üzere hastalıkların yayılmasına niye olabiliyor
Plastik torbaların lağım ve kanalizasyonları tıkaması kararı sivrisinekler ve haşereler için üreme alanları oluşuyor. Bu da sıtma üzere asalak böceklerin insanlara verdiği ateşli ve ölümcül hastalıkların (vektörel hastalıklar) yayılmasını kolaylaştırabiliyor.
’69 ülkede’ farklı plastik poşet yasakları var
BM’nin etraf kuruluşu UNEP bilgilerine göre Temmuz 2018 prestijiyle dünyadaki 192 ülkeden 127’si plastik poşetlere yönelik düzenlemelerini gözden geçirerek birtakım yasal değişiklikleri yürürlüğe koydu. 69 ülkede ise kısmi ya da tam kapsamlı plastik poşet yasakları getirildi.
Getty Images
Plastik poşetlerin üretimine ve tüketimine yönelik tam kapsamlı yasaklar getiren düzenlemeler en çok Afrika ülkelerinde görüldü. Greenpeace etraf kuruluşu, Afrika’da 16 ülkenin plastik torbaları büsbütün yasakladığını belirtiyor.
Öte yandan Türkiye’nin de ortalarında olduğu kimi ülkelerde yakın vakitte emsal yasa ve düzenlemeler yürürlüğe girdi.
Dünya Ekonomik Forumu’nun derlediği bilgilere nazaran, ülke bazında kimi plastik torba sınırlamaları şu biçimde:
Kenya: 2017’de tek kullanımlık plastik torba yasağı geldi.
İngiltere: 2015’te plastik torbalara vergi getirildi. Süpermarketlerin birçoklarında plastik torbalar fiyatlı.
ABD: New York, California ve Hawai üzere eyaletlerde tek kullanımlık plastik poşetlere yasak getirildi.
Çin: 2022’ye kadar ülke genelinde çözünemeyen torbaların yasaklanması planı duyuruldu.
Fransa, İtalya, Yunanistan, İrlanda, Hollanda ve İsveç üzere Avrupa ülkelerinde de plastik poşetler fiyatlı.
Türkiye’de plastik poşet kullanması
Etraf ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, 2018’de 440 olan kişi başına düşen plastik poşet kullanmasını 40’a indirmeyi hedeflediklerini açıklamıştı.
TBMM Genel Heyeti’nde kabul edilen Etraf Yasası değişikliği ile naylon poşet tüketimine sınırlama getirilmişti. Poşetler, tüketiciye en az 25 kuruştan satılmaya başlanmıştı.
Şu ana dek bu fiyatta değişiklik önbakılırsan bir yasal düzenleme yapılmadı.
Bakanlık, son 2,5 yılda Etraf Maddesi’nde iki sefer değişiklik yapıldığını ve “plastik poşet” kullanmasına ait yapılan düzenlemenin aktif sonuç verdiğini belirtiyor.
Getty Images
Etraf ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum da, Global İklim Değişikliği Araştırma Kurulu’nun Salı günü düzenlenen toplantısında “Plastik poşet kullanmasını yüzde 75 azalttık” diye konuştu.
Öte yandan Teyit.org’nın geçtiğimiz yıl yayımladığı bir tahlilde, bu düşüşe karşın bilhassa Covid pandemisi daha sonrası marketlerde ve konutlara süratli servislerde plastik poşetlerin kullanmasının yaygınlaştığına dikkat çekildi.
Türk Plastik Sanayicileri Araştırma ve Geliştirme Eğitim Vakfı (PAGEV) Lideri Yavuz Eroğlu da “Tesislerimizde bilhassa poşet üretimi son bir ayda yüzde 25 oranında arttı. Kimi eser kümelerinde bu artış fazlaca daha fazla” sözlerini kullanmıştı.
Caretta carettaların yarıdan fazlası plastik yutuyor
İngiltere plastik torba kullanmasını nasıl azalttı?
Plastik poşet, kese kağıdı, bez çanta: Etrafa en az ziyan veren hangisi?
Bugün 3 Temmuz ‘Dünya Plastik Poşet Kullanmama Günü’. Bu özel günün hedefi, dünyada tek kullanımlık plastik poşetlerin kullanmasını sınırlamak için bir farkındalık yaratmak.
Plastik poşetler, dünyadaki plastik kirliliğinin en önemli suçlularından biri olarak görülüyor. Tabiatta çözünmeden senelerca kalabilen plastik poşetler, etrafa ve canlılara olan tesiri niçiniyle epeyce tartışılıyor.
Deniz ve okyanuslardaki canlıların plastik torbalar içinde ömür savaşı verdiği fotoğraflar sembol niteliği taşıyor.
Plastik poşetler hakkında bilmemiz gerekenleri 8 başlıkta derledik:
‘Gezegenimizi kurtarmak için’ üretildi
Bugün bildiğimiz plastik poşetlerin babası, İsveçli bilim insanı Sten Gustaf Thulin.
Thulin, kendi yarattığı plastik poşetin dizaynının patentini 1965’de aldı.
Thulin, o devirde insanların alışverişte kullandığı kese kağıtlarının üretimi için hayli sayıda ağaç kesilmesi gerektiğini biliyordu.
Kağıt çantaların etrafa olan tesirini düşünerek, bir fikri hayata geçirmek istedi: İnsanların senelerca yeniden yine kullanabileceği tek kullanımlık, hem sağlam birebir vakitte yavaşça poşetler yaratmak.
Getty Images
National Geographic mecmuasında yayımlanan bir makaleye nazaran, plastik poşetlerin bir mucizeden etraf için bir tehdite dönüşmesi 40 yıldan az sürdü.
İkinci Dünya Savaşı daha sonrası, bilhassa 1970’li senelerda hanelerde plastik konut eşyalarının kullanması fazlaca yaygınlaşmıştı. 1980’li yıllarının sonunda ABD’de alışveriş torbalarının kağıttan plastiğe geçmesi kararı milyonlarca kişi bu poşetleri kullanmaya başladı.
2019’da BBC Etraf Muhabiri Laura Foster’a konuşan Sten Thulin’in oğlu Raoul Thulin, “Babam plastik poşeti çevreyi korumak için tasarlamıştı. Bir sefer kullanılıp atıldığını görse fazlaca şaşırırdı” demişti:
1990’lı senelerda berbat üne kavuştu
Denizci Charles Moore, 1997’de bugün Büyük Pasifik Çöp Girdabı olarak bilinen, Kuzey Pasifik Okyanusu’nda plastik atığın ağırlaştığı ve suyun altındaki hayatı tehdit ettiği plastik atık birikimini keşfetti.
Moore yıllar evvel yaptığı bir konuşmada okyanusa açıldığı bir gün kendisini “şampuan kutuları, sabun şişeleri ve plastik torbalar” içinde bulduğunu söylemiş, “Okyanusun ortasındaydım ve plastikten kaçabileceğim hiç bir yer yoktu” demişti.
Deniz kaplumbağalarının deniz analarına olan benzerliği niçiniyle plastik torbalarını yediği, ya da onlara takıldığı, bunun da onların vefatına yol açtığı konusunda dünyada bir farkındalık oluşmasında Moore’un bu keşfi büyük rol oynadı.
Etraf kuruluşlarının paylaştığı, dünyanın farklı sularında plastik poşetlere takıldığı görülen deniz kaplumbağalarının fotoğrafları da, makûs şöhretini artırdı.
Dünyada her yıl 5 trilyon plastik poşet kullanılıyor
Birleşmiş Milletler Etraf Programı’nın (UNEP) paylaştığı datalara nazaran dünyada her yıl 5 trilyon adet tek kullanımlık plastik poşet tüketiliyor.
Her yıl kutlanan 22 Nisan Dünya Günü’nün resmi internet sitesi earthday.org’daki bilgilere nazaran, ABD’de her yıl 100 milyara yakın plastik poşet kenara atılıyor. Bu, kişi başına 307 poşete denk.
Getty ImagesTürkiye’nin de ortalarında olduğu bir epey ülkede bu mevzuda sınırlama ve yasaklar getirildi.
Teyit.org’un 2019’da yayımladığı plastik poşetlere ait evrakta derlenen bilgilere bakılırsa, dünyada bir yılda kişi başına düşen plastik poşetlerin sayısı; ABD’de 365, Avustralya’da 200, Almanya’da 29, İngiltere’de 25, İrlanda’da 14, Finlandiya ve Danimarka’da ise 4 idi.
Türkiye’de Etraf Bakanlığı’nın 2018 yılında yaptığı açıklamaya bakılırsa kişi başına poşet kullanması 440’tı.
Teyit.org’un tahliline bakılırsa, bu data Türkiye’deki bir kişinin “hayatı boyunca 34 bin 320 plastik poşet” kullandığı manasına geliyordu:
Plastik poşetin kullanım müddeti ortalama 12 dakika
Etraf kuruluşu Beyond Plastic’in (Plastiğin Ötesinde) paylaştığı bilgilere bakılırsa, plastik poşetler ortalama 12 dakika kullanılıyor.
BM’ye nazaran çözünmeleri pek güç olan bu poşetler 500 hatta 1000 yıla yakın tabiatta kalabiliyor.
Dünya kıyılarında 2 milyona yakın plastik poşet temizlendi
Milletlerarası Kıyı Paklığı (International Coastal Cleanup – ICC) kampanyası kapsamında 2018 yılında gerekleştirilen paklık kararı dünyadaki okyanus ve deniz kıyılarından toplanan plastik poşetlerinin sayısı 2 milyona yakındı.
Bunların yaklaşık 964 bini plastik alışveriş torbalarıydı.
Plastik torbalar deniz canlılarını tehdit ediyor
Doğal hayatı Müdafaa Vakfı WWF’ye nazaran deniz ve okyanusların “en yırtıcı avcısı” plastik kirliliği.
Plastik torbalarda tek modül ve güçlü olmaları niçiniyle, deniz canlılarına iki biçimde tehdit oluşturabiliyor.
Getty Images
Balinalar başta olmak üzere 240’tan fazla çeşit plastik torbaları ya yiyor, ya da bu torbalara takılabiliyor. Bu da canlıların faydalanmaları ya da vefatlarına niye oluyor. WWF’nin raporuna nazaran plastik torbalar ve paketler, bilhassa yenmeleri kararı canlı ölümlerinin esas sebepleri içinde sayılıyor.
Getty ImagesKaradaki canlılar için de plastik poşetler tehlike yaratıyor.
Sıtma üzere hastalıkların yayılmasına niye olabiliyor
Plastik torbaların lağım ve kanalizasyonları tıkaması kararı sivrisinekler ve haşereler için üreme alanları oluşuyor. Bu da sıtma üzere asalak böceklerin insanlara verdiği ateşli ve ölümcül hastalıkların (vektörel hastalıklar) yayılmasını kolaylaştırabiliyor.
’69 ülkede’ farklı plastik poşet yasakları var
BM’nin etraf kuruluşu UNEP bilgilerine göre Temmuz 2018 prestijiyle dünyadaki 192 ülkeden 127’si plastik poşetlere yönelik düzenlemelerini gözden geçirerek birtakım yasal değişiklikleri yürürlüğe koydu. 69 ülkede ise kısmi ya da tam kapsamlı plastik poşet yasakları getirildi.
Getty Images
Plastik poşetlerin üretimine ve tüketimine yönelik tam kapsamlı yasaklar getiren düzenlemeler en çok Afrika ülkelerinde görüldü. Greenpeace etraf kuruluşu, Afrika’da 16 ülkenin plastik torbaları büsbütün yasakladığını belirtiyor.
Öte yandan Türkiye’nin de ortalarında olduğu kimi ülkelerde yakın vakitte emsal yasa ve düzenlemeler yürürlüğe girdi.
Dünya Ekonomik Forumu’nun derlediği bilgilere nazaran, ülke bazında kimi plastik torba sınırlamaları şu biçimde:
Kenya: 2017’de tek kullanımlık plastik torba yasağı geldi.
İngiltere: 2015’te plastik torbalara vergi getirildi. Süpermarketlerin birçoklarında plastik torbalar fiyatlı.
ABD: New York, California ve Hawai üzere eyaletlerde tek kullanımlık plastik poşetlere yasak getirildi.
Çin: 2022’ye kadar ülke genelinde çözünemeyen torbaların yasaklanması planı duyuruldu.
Fransa, İtalya, Yunanistan, İrlanda, Hollanda ve İsveç üzere Avrupa ülkelerinde de plastik poşetler fiyatlı.
Türkiye’de plastik poşet kullanması
Etraf ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, 2018’de 440 olan kişi başına düşen plastik poşet kullanmasını 40’a indirmeyi hedeflediklerini açıklamıştı.
TBMM Genel Heyeti’nde kabul edilen Etraf Yasası değişikliği ile naylon poşet tüketimine sınırlama getirilmişti. Poşetler, tüketiciye en az 25 kuruştan satılmaya başlanmıştı.
Şu ana dek bu fiyatta değişiklik önbakılırsan bir yasal düzenleme yapılmadı.
Bakanlık, son 2,5 yılda Etraf Maddesi’nde iki sefer değişiklik yapıldığını ve “plastik poşet” kullanmasına ait yapılan düzenlemenin aktif sonuç verdiğini belirtiyor.
Getty Images
Etraf ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum da, Global İklim Değişikliği Araştırma Kurulu’nun Salı günü düzenlenen toplantısında “Plastik poşet kullanmasını yüzde 75 azalttık” diye konuştu.
Öte yandan Teyit.org’nın geçtiğimiz yıl yayımladığı bir tahlilde, bu düşüşe karşın bilhassa Covid pandemisi daha sonrası marketlerde ve konutlara süratli servislerde plastik poşetlerin kullanmasının yaygınlaştığına dikkat çekildi.
Türk Plastik Sanayicileri Araştırma ve Geliştirme Eğitim Vakfı (PAGEV) Lideri Yavuz Eroğlu da “Tesislerimizde bilhassa poşet üretimi son bir ayda yüzde 25 oranında arttı. Kimi eser kümelerinde bu artış fazlaca daha fazla” sözlerini kullanmıştı.
Caretta carettaların yarıdan fazlası plastik yutuyor
İngiltere plastik torba kullanmasını nasıl azalttı?
Plastik poşet, kese kağıdı, bez çanta: Etrafa en az ziyan veren hangisi?